Έντι Ζεμενίδης: Οι ΗΠΑ είναι πλέον εταίρος της Κύπρου

Μετατρέπεται σε ουσία η διακήρυξη του Τζο Μπάιντεν ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες είναι στρατηγικός εταίρος της Κύπρου

Η μνημειώδης δήλωση Μπάιντεν ότι «η Κύπρος είναι στρατηγικός εταίρος των Ηνωμένων Πολιτειών που έκανε ο Αμερικανός αντιπρόεδρος κατά την επίσκεψή του στην Κύπρο, τον Μάιο του 2014, αμφισβητήθηκε από την αντιπολίτευση ως διακήρυξη για το θεαθήναι. Σήμερα, μετά το νόμο στις ΗΠΑ, για την «εταιρική σχέση ασφάλειας και ενέργειας της Ανατολικής Μεσογείου» (γνωστό στην Κύπρο ως East Med) η κυβέρνηση δέχεται ακόμα πιο έντονες επικρίσεις και δυσκολεύεται να πείσει ότι υπάρχει ουσία στη διακήρυξη περί στρατηγικού εταίρου.
Σε αυτό διαφωνεί κάθετα ο εκτελεστικός διευθυντής του Συμβουλίου Ελληνοαμερικανικής Ηγεσίας (HALC) Έντι Ζεμενίδης. Στη συνέντευξη που έδωσε στον διευθυντή της εφημερίδας “Καθημερινή” (“Κ”) Κύπρου, Ανδρέα Παράσχο, υπενθύμισε ότι ο κ. Μπάιντεν, ο πρώτος αντιπρόεδρος των ΗΠΑ ύστερα από 52 χρόνια που επισκέφθηκε τη Λευκωσία, ενθάρρυνε τη μετεξέλιξη της Κύπρου σε «γέφυρα» μεταξύ Ισραήλ και Αιγύπτου, δίνοντας έμφαση και στην ενεργειακή διάσταση, καθώς στην αξιοποίηση των κοιτασμάτων υδρογονανθράκων και  εμπλέκονται όχι μόνον οι χώρες της περιοχής, αλλά και ενεργειακοί δυτικοί κολοσσοί,  που προσβλέπουν σε σημαντικά κέρδη. Στη συνέχεια ο κυπριακής καταγωγής Έντι Ζεμενίδης απάντησε σε μια σε σειρά ερωτήσεων της «Κ».
–Ποιο το όφελος για Ελλάδα και Κύπρο από τον νόμο East Med;
–Από τότε που ο Τζο Μπάιντεν δήλωσε ότι η Κύπρος ήταν «στρατηγικός εταίρος» των Ηνωμένων Πολιτειών, πολλοί προσπαθούσαν να προσδιορίσουν την ουσία πίσω από αυτές τις λέξεις. Υπήρξε μια παρόμοια αναζήτηση για το τι σημαίνει «καλύτερες σχέσεις από ποτέ άλλοτε» μεταξύ των ΗΠΑ και της Ελλάδας. Ο νόμος για την «εταιρική σχέση ασφάλειας και ενέργειας της Ανατολικής Μεσογείου» αρχίζει να παρέχει μια τέτοια ουσία. Βρίσκει τρόπους για θεσμοθέτηση της ενεργειακής συνεργασίας, ενίσχυση της βοήθειας από τις ΗΠΑ για την ασφάλεια και για την αντιμετώπιση της επιθετικότητας της Τουρκίας στην περιοχή, μία επιθετικότητα που απειλεί όχι μόνο την Ελλάδα και την Κύπρο αλλά και αρκετούς άλλους παίκτες στην περιοχή και την ίδια την έννοια μιας σταθερής Ανατολικής Μεσογείου .
Το πιο σημαντικό είναι ότι ο νόμος East Med σηματοδοτεί μια μετατόπιση της αμερικανικής πολιτικής στην περιοχή. Όπως επεσήμανε ο Soner Cagaptay του «Ινστιτούτου της Ουάσινγκτον», οι ΗΠΑ είχαν βασιστεί εδώ και καιρό σε δύο πυλώνες – το Ισραήλ και την Τουρκία – στην περιοχή. Ο νόμος θέτει το «θαυμαστικό» στις πολιτικές εξελίξεις που αντικαθιστούν την Τουρκία με την Ελλάδα και σε κάποιο βαθμό με την Κύπρο.
–Στην Κύπρο υπήρξε η αίσθηση ότι επρόκειτο ακριβώς για το εμπάργκο όπλων.
–Ο τερματισμός του εμπάργκο των όπλων της Κύπρου ήταν σίγουρα μέρος του νόμου East Med, αλλά πρόκειται για νόμο με πολλαπλά τμήματα. Απαιτεί εκθέσεις από τα υπουργεία Εξωτερικών, Άμυνας και Ενέργειας – συμπεριλαμβανομένων των εκθέσεων για τις παραβιάσεις του ελληνικού εναέριου χώρου και της ΑΟΖ της Κύπρου. Περιέχει διατάξεις για την παρεμπόδιση των πωλήσεων F35 και άλλων όπλων στην Τουρκία – μια διάταξη που καθιστά ασφαλέστερη την Ελλάδα και την Κύπρο και την περιοχή. Δεσμεύει εκατομμύρια για την εμβάθυνση της εταιρικής σχέσης ασφαλείας. Επισημοποιεί τη συνεργασία στον τομέα της ενέργειας.
Όποιος περιορίζει το νόμο μόνο στο εμπάργκο όπλων σαφώς δεν τον διάβασε. Και εκείνοι που παραγνωρίζουν τις άλλες διατάξεις έχουν αμφισβητήσιμη κρίση ή κίνητρα. Υπό το πρίσμα των σημερινών προκλήσεων της Τουρκίας στην ΑΟΖ της Κύπρου, θα προτιμούσαν να μην υπάρχει επίσημος μηχανισμός για την αναφορά αυτών των παραβιάσεων στο Κογκρέσο σε συνεχή βάση; Καθώς η Κύπρος αναλαμβάνει μεγαλύτερο ρόλο ασφαλείας, θα προτιμούσαν να μην έχει πρόσβαση η Κυπριακή Εθνική Φρουρά σε αμερικανικά προγράμματα στρατιωτικών επιμορφώσεων;
Με μια νέα ενεργειακή βιομηχανία έτοιμη να γεννηθεί στην Κύπρο, θα προτιμούσαν να μην έχουν ένα Ενεργειακό Κέντρο Ανατολικής Μεσογείου το οποίο θα μπορούσε να παρέχει τεχνικές συμβουλές και να μοιράζεται τις βέλτιστες πρακτικές;
Ακόμη και το ζήτημα του τερματισμού του Εμπάργκο Όπλων προς την Κύπρο, προχώρησε μέχρι εδώ μόνο διότι εξετάστηκε υπό το πρίσμα μιας ευρύτερης μεταβολής της πολιτικής στην Ανατολική Μεσόγειο. Αυτή δεν ήταν η πρώτη απόπειρα να γίνει μια κίνηση εναντίον του εμπάργκο. Έχουν υποβληθεί αιτήσεις για εξαίρεση, για λόγους εθνικής ασφάλειας, στάλθηκαν επιστολές προς το Υπουργείο Εξωτερικών, υπήρξε τέλος νομοσχέδιο περί απαγόρευσης του εμπάργκο όπλων στο τελευταίο Κογκρέσο. Ωστόσο, δεν υπήρξε ποτέ μια κατάσταση που να έχει φτάσει σε αυτό το σημείο – με την άρση του εμπάργκο όπλων που να ψηφιστεί τόσο από τη Γερουσία όσο και τη Βουλή μέσω του νόμου για τον προϋπολογισμό Εθνικής Άμυνας (NDAA).
–Πώς βελτιώνεται η ασφάλεια στην Ανατολική Μεσόγειο με αυτή τη νομοθεσία;
–Πάνω απ’ όλα, προβάλλει τις προκλήσεις της Τουρκίας στην Ανατολική Μεσόγειο και στο Αιγαίο. Για πολύ καιρό, η Τουρκία πίστευε ότι η Ουάσινγκτον ανεχόταν αυτή τη συμπεριφορά. Σύμφωνα με τον νόμο, η Άγκυρα θα αντιμετωπίσει τώρα το λεγόμενο «name and shame», όταν συνεχίσει αυτή τη συμπεριφορά. Ο νόμος προβλέπει επίσης πολλαπλούς μηχανισμούς συνεργασίας – από το ενεργειακό κέντρο έως την ελληνική και κυπριακή συμμετοχή στα διεθνή προγράμματα στρατιωτικής εκπαίδευσης – μεταξύ των δημοκρατιών της περιοχής και των ΗΠΑ.
Αυτό θα ενισχύσει το κράτος δικαίου στην περιοχή, πράγμα που από μόνο του βελτιώνει την ασφάλεια και τη σταθερότητα.

–Βλέπετε την πιθανότητα ενός νέου μηχανισμού ασφαλείας στο East Med; Ποιοι είναι οι πιθανοί συμμετέχοντες;

–Η Ανατολική Μεσόγειος συνέρχεται με τρόπο που κανείς δεν θα περίμενε μόλις πριν από μια δεκαετία. Το Φόρουμ για το φυσικό αέριο της Αν. Μεσογείου – με Κύπρο, Ελλάδα, Ισραήλ, Αίγυπτο, Ιταλία, Ιορδανία και τους Παλαιστινίους που συμμετέχουν ήδη, τη Γαλλία που εκφράζει ενδιαφέρον και τις ΗΠΑ που ενδεχομένως εργάζονται σύμφωνα με το Νόμο για την Ανατολική Μεσόγειο – δείχνει τον τρόπο πως ένας νέος μηχανισμός ασφαλείας μπορεί να δημιουργηθεί στην περιοχή.
–Κάποιοι στην Κύπρο περιέγραψαν τον νόμο ως μια προσπάθεια να ενταχθεί η Κύπρος στο πρόγραμμα «Συνεταιρισμός για την ειρήνη» …
–Ο νόμος εκφράζει την υποστήριξή του προς τον εκπεφρασμένο στόχο της Κυπριακής Δημοκρατίας για ένταξη στο πρόγραμμα «Συνεταιρισμός για την ειρήνη», αλλά αυτό είναι αποτέλεσμα του ότι η κυπριακή κυβέρνηση το έχει δηλώσει ως στόχο εδώ και χρόνια. Αυτή η έκφραση υποστήριξης ήταν ο τρόπος του Κογκρέσου να πει στην Τουρκία ότι το Κογκρέσο απορρίπτει το βέτο της Τουρκίας σχετικά με τη θέση της Κύπρου στη δομή ασφαλείας της Δύσης. Αλλά ο σκοπός του νόμου δεν είναι να προωθήσει έναν ήδη υπάρχοντα διεθνή οργανισμό, αλλά να ενισχύσει τις συνεχιζόμενες προσπάθειες στην Ανατολική Μεσόγειο.
–Πώς διαμορφώθηκε αυτή η ιδέα και απέκτησε τέτοια δυναμική στο Κογκρέσο;
–Ήταν η αποκορύφωση πολλής δουλειάς της κοινότητας και των φιλελλήνων πάνω στο Κογκρέσο εδώ και χρόνια. Υπάρχουν τμήματα αυτής της νομοθεσίας που βασίζονται σε επιστολές που ο γερουσιαστής Μενέντεζ έστειλε στον Ομπάμα και στη συνέχεια στην κυβέρνηση Τραμπ. Άλλα τμήματα βασίζονται στις πολιτικές προτεραιότητες που έθεσαν οι βουλευτές Ντόιτς και Μπιλιράκης στην Ομάδα της Ελληνο-Ισραηλιτικής Συμμαχίας του Κογκρέσου. Και άλλα βασίζονται σε προηγούμενη νομοθεσία που συντάχθηκε από τον βουλευτή Σιτσιλίνε.
Τέλος, ενσωματώθηκε και υιοθετήθηκε η προηγούμενη φιλοϊσραηλινή νομοθεσία την οποία επεξεργάστηκαν οι σύμμαχοί μας στο AJC (Αμερικανο-Ισραηλινή Επιτροπή) και υιοθετήθηκε για να εφαρμοστεί στην ευρύτερη περιοχή. Βήμα – βήμα για κάποια χρόνια όλα αυτά ενώθηκαν μαζί.
–Υπάρχει κάποια σχέση με το ζήτημα των S-400/F-35;
–Ναι, υπάρχει. Αυτή η διαμάχη απέδειξε ότι η Τουρκία είναι ένας αναξιόπιστος σύμμαχος των ΗΠΑ και ένας κίνδυνος για τα βασικά συμφέροντα των ΗΠΑ, των συμμάχων και των εταίρων στην περιοχή και πέραν αυτής.
–Ποιος ήταν ο ρόλος του HALC και ενδεχομένως άλλων ελληνοαμερικανικών οργανώσεων;
–Μαζί με τους εταίρους μας στην Αμερικανο-Εβραϊκή Επιτροπή (AJC), προωθήσαμε και υπερασπιζόμασταν κάθε βήμα που οδήγησε στον νόμο East Med. Το 2013, βοηθήσαμε να ξεκινήσουμε την ομάδα Ελληνο- Ισραηλιτικής Συμμαχίας του Κογκρέσου (CHIA). Υποστηρίξαμε δύο επιτυχείς τροποποιήσεις του Νόμου του προϋπολογισμού Εθνικής Άμυνας (NDAA) που ασχολείται με το εμπάργκο όπλων στην Κύπρο και στη συνέχεια με τον Νόμο περί Τερματισμού του Κυπριακού Εμπάργκο Όπλων, το οποίο εισήχθη στο τελευταίο Κογκρέσο.
Εργασθήκαμε τόσο με τη Γερουσία όσο και με τη Βουλή με επιστολές προς το Λευκό Οίκο και το Στέιτ Ντιπάρτμεντ για την υποστήριξη της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης της Κύπρου, ζητώντας να προσεχθούν οι προκλήσεις της Τουρκίας στην περιοχή. Στις περισσότερες από αυτές τις προσπάθειες, συνεργαστήκαμε επίσης με την ΠΣΕΚΑ, την Κυπριακή Ομοσπονδία, την Συντονισμένη Προσπάθεια των Ελλήνων και το Αμερικανικό Ελληνικό Συμβούλιο (American Hellenic Council). Υπήρξε επίσης η εκστρατεία για τα F35, #NoJetsForTurkey που διεξήγαγε το HALC με την Αρμενική Εθνική Επιτροπή και Οργάνωση την Άμυνα των Χριστιανών (In Defense of Christians), επίσης με την υποστήριξη της AJC.

–Ο υπουργός Εξωτερικών Νίκος Χριστοδουλίδης κατηγορήθηκε ότι συμμετείχε στη διαμόρφωση αυτού του νόμου. Είναι αλήθεια;

–Αυτό όχι μόνο δεν είναι αλήθεια, αλλά είναι ένας ανεύθυνος ισχυρισμός που ατιμάζει τις προσπάθειες της ελληνοαμερικανικής διασποράς και μελών του Κογκρέσου. Οι άνθρωποι μπορούν να αναζητήσουν τους προδρόμους της νομοθεσίας αυτής – πηγαίνουν μέχρι το 2012, προτού η κυβέρνηση αυτή της Κύπρου εκλεγεί για πρώτη φορά.
Ο υπουργός Εξωτερικών Νίκος Χριστοδουλίδης έχει κάνει τη δουλειά του και βελτίωσε τη θέση της Κύπρου στην Ουάσιγκτον. Έχει δημιουργήσει καλές σχέσεις με Αμερικανούς πολιτικούς και δεξαμενές σκέψης. Έχει πείσει πολλούς ότι η Κύπρος δεν είναι απλά ένα «πρόβλημα», αλλά μπορεί να είναι μέρος μιας «λύσης» σε μια σειρά περιφερειακών προκλήσεων. Οι προσπάθειές του έχουν σίγουρα κάνει ευκολότερο για εμάς να εργαζόμαστε σε αυτή τη νομοθεσία και η Κύπρος να βασίζεται σε περισσότερους φίλους που συσπειρώνονται στην πλευρά, σε αυτή τη νομοθεσία και σε άλλα θέματα.

–Ασκήθηκε κριτική ότι για την Κύπρο, αδικαιολόγητα τέθηκε ως όρος για την άρση του εμπάργκο η λήψη μέτρων για να σταματήσουν τα ρωσικά στρατιωτικά σκάφη να έρχονται στο λιμάνι της Κύπρου. Η Κύπρος αντιμετωπίστηκε διαφορετικά;
–Αυτή είναι μια άλλη περίπτωση ατόμων που μιλάνε είτε έχοντας κακή ενημέρωση ή με σκοπό να παραπλανήσουν. Έχω ακούσει κάποιους να επικρίνουν τον νόμο επειδή δήθεν επιδιώκει το κλείσιμο όλων των ρωσικών λογαριασμών, ότι θα απαγορεύει τους Ρώσους τουρίστες ή ότι θα απαιτεί την αγορά ορισμένων τύπων αμερικανικών όπλων και την απομάκρυνση ρωσικών όπλων που έχει ήδη η Κυπριακή Εθνική Φρουρά. Ο νόμος δεν κάνει κάτι τέτοιο. Όταν πρόκειται για τα ρωσικά στρατιωτικά σκάφη –και είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι πρόκειται για μια προσπάθεια υπό την ηγεσία του Κογκρέσου– η Ρωσία είναι ένα ζήτημα που ενώνει το Κογκρέσο.
Ο νόμος CAATSA για τις κυρώσεις, ουσιαστικά πέρασε παρά την αντίρρηση του προέδρου Τραμπ και την απειλή του βέτο (και δεν άσκησε βέτο επειδή ήταν σαφές ότι είχαν τις ψήφους για να το παρακάμψουν). CAATSA

Είναι η ρωσική πτυχή που τον εμπόδισε να κάνει τη συμφωνία που τόσο απελπιστικά θέλει να κάνει με τον Ερντογάν. Και σε μια εποχή όπου το Κογκρέσο, το Στέιτ Ντιπάρτμεντ και το Πεντάγωνο πιέζουν κάθε συγκεκριμένο παίκτη (Ελλάδα, Τουρκία, Ινδία κ.λπ.) να αποσυρθούν από σχέσεις που αφορούν την ασφάλεια κι άλλα θέματα με τους Ρώσους, σε μια εποχή όπου η Γερουσία προωθεί νομοθεσία για να επιβάλει κυρώσεις σε άλλους Συμμάχους του ΝΑΤΟ για συμμετοχή στον αγωγό φυσικού αερίου Nordstream 2 με τους Ρώσους, αυτό που θα έπρεπε να προκαλέσει έκπληξη εδώ δεν θα έπρεπε να είναι η προϋπόθεση για το εμπάργκο, αλλά ότι κάποιοι εκπλήττονται στην Κύπρο που οι ΗΠΑ θέλουν να επιβάλουν αυτό το ζήτημα.
Εάν οι ελλιμενισμοί ρωσικών πλοίων είναι πραγματικά ανθρωπιστικού χαρακτήρα, υπάρχει μια εξαίρεση που ενσωματώνεται σε αυτή τη διάταξη του νόμου.
–Τέλος, πότε αναμένετε να περάσει ο νόμος EAST MED ACT και από τα δύο σώματα του Κογκρέσου;
–Οι διατάξεις σχετικά με την άρση του εμπάργκο όπλων στην Κύπρου και την επιβολή περιορισμών στην μεταφορά των αεροσκαφών F35 στην Τουρκία έχουν περάσει και στα δύο κείμενα του νομοσχεδίου για τον προϋπολογισμό εθνικής Άμυνας (NDAA) της Γερουσίας και της Βουλής. Το NDAA είναι έτοιμο να περάσει στην τελική μορφή και να σταλεί στον πρόεδρο Τραμπ για υπογραφή. Αυτό σημαίνει ότι αυτά τα δύο τμήματα του νόμου East Med Act θα μπορούσαν να γίνουν νόμοι των ΗΠΑ από το φθινόπωρο φέτος. Μετά από αυτό, το υπόλοιπο του νομοσχεδίου East Med πρέπει να περάσει και από την Επιτροπή Εξωτερικών Υποθέσεων της Βουλής (έχει ήδη εγκριθεί από την αντίστοιχη της Γερουσίας) και στη συνέχεια τόσο η ολομέλεια της Γερουσίας όσο και η ολομέλεια της Βουλής να το ψηφίσουν, πριν σταλεί στον πρόεδρο Τραμπ για υπογραφή. Το χρονοδιάγραμμα για όλα αυτά εξαρτάται από το τι συμβαίνει με το NDAA.

ΠΗΓΗ: Εφημερίδα “Καθημερινή”  Κύπρου 11.08.2019