Εμπόριο, Λεφτά και Θρησκεία
Της Δρ. Αρετής Δημοσθένους,
Ισλαμολόγου-Κανονολόγου*
Είναι κακό οι άνθρωποι του Θεού να πληρώνονται? Ασφαλώς όχι. Άνθρωποι είναι και αυτοί! Εντούτοις Θρησκεία και λεφτά ήταν και είναι πάντοτε ένα επίμαχο θέμα. Από την Αρχαία Ελλάδα, ο Σοφοκλής στην Τραγωδία ‘Αντιγόνη’ αναφέρει διά του μάντη Τειρεσία: «Και μην λέγεις, ψευδῆ με θεσπίζειν λέγων (1055). Ο δε τύραννος Κρέοντας απαντά με οργή: «Τό μαντικόν γαρ πᾶν φιλάργυρον γένος». Στη φιλαργυρία των μάντεων, του τότε δηλαδή θρησκευτικού κατεστημένου, παρόλο που υπήρχε πράγματι θεοσέβεια συνάμα δε και μεγάλη φτώχεια στις τάξεις των μαντείων, αντιτάσσει ο Τειρεσίας σοφά την αισχροκέρδεια των τυράννων που αυθαιρετούσαν ή και αδικούσαν (1056). Στη φράση αυτή του Κρέοντα έχει τις ρίζες της και η γνωστή σε μας έκφραση, «το ιερατείον αεί φιλοχρήματον».
Πόσο δύσκολο είναι να γίνει διάκριση λεφτών και προσευχής; Όταν ο αείμνηστος πατέρας μου ο Γέροντας Αιμιλιανός Δημοσθένους έγινε ιερέας στο χωριό Κελλάκι, το 1963, ρώτησε τον τότε Μητροπολίτη Λεμεσού κ.κ. Άνθιμο: «Πώς θα αμείβομαι;» Εκείνος δε του άνοιξε την παλάμη του χεριού του σε σχήμα ζητιανιάς. Δηλαδή τον παρότρυνε να ζητά από τον κόσμο για τον οποίο θα προσευχόταν και θα έκανε Αγιασμό και άλλα Μυστήρια. Ο πατέρας μου του είπε: «Μα αγαπώ πραγματικά την εκκλησία και τον Θεό, αυτό δεν μπορώ να το κάνω!» Τότε ο Μητροπολίτης του είπε χαρακτηριστικά: «Τον πρώτο χρόνο φοβάται ο παπάς τον Θεό, τον δεύτερο χρόνο φοβάται ο Θεός τον παπά», τάχα λόγω της φτώχιας θα υποτασσόταν στο τότε σύστημα των τυχερών δικαιωμάτων. Πέρασαν 3 χρόνια, δεν δεχόταν να παίρνει χρήματα με αυτό τον τρόπο και ζούσαμε (είχα γεννηθεί και εγώ) με τις 60 λίρες, το δώρο από τον γάμο των γονέων μου. Τελείωσαν και αυτά τα λεφτά και οι Επίτροποι της Εκκλησίας πήγαν στον Δεσπότη και του είπαν ότι υπάρχει και παιδί τώρα και πεινούν. Ο Άνθιμος είπε, «δεν έχω κονδύλι για μισθούς ιερέων, να το πω στον Αρχιεπίσκοπο Μακάριο». Μετά από λίγο καιρό ο Πρόεδρος Μακάριος θέσπισε 3 λίρες μισθό για τους ιερείς. Ας σημειωθεί ότι τότε ο πρωτοδιόριστος δάσκαλος έπαιρνε 28 λίρες μηνιαίο μισθό.
Αφιερωμένο στο θέμα ‘Εμπόριο, Λεφτά και Θρησκεία’ ήταν το πρόσφατο 12ο διεθνές συνέδριο το οποίο πραγματοποιήθηκε εφέτος στο Πανεπιστήμιο Λευκωσίας με θέμα «η Εμπορευματικοποίηση των Θρησκειών», με πρωτοβουλία του Καθηγητή Θεολογικών και Ισλαμικών Σπουδών στο Πανεπιστήμιο της Βιέννης, Δρ. Ednan Aslan. Πολλά τα συμπεράσματα του ενδιαφέροντος αυτού τριήμερου συνεδρίου στο οποίο συμμετείχαν αρκετοί πανεπιστημιακοί διεθνούς φήμης, οι οποίοι ήρθαν στη Λευκωσία καλεσμένοι του Πανεπιστημίου της Βιέννης.
Η δρ. Αρετή Δημοσθένους
Κατ’ αρχήν χρειάζεται έλεγχος και ηθική διαφάνεια στον τρόπο με τον οποίο επενδύουν και διαχειρίζονται τα χρήματα από δωρεές οι θρησκευτικές κοινότητες. Ύστερα, είναι ανάγκη να δημιουργηθεί σε κάθε θρήσκευμα κάποια δεξαμενή σκέψης, η οποία να μελετά τον τρόπο χειρισμού των χρημάτων αυτών και κατά πόσον αυτός είναι ο ενδεδειγμένος σύμφωνα με τη Γραφή και τα θρησκευτικά κείμενα. Ούτως η άλλως, «όπου είναι ο θησαυρός των ανθρώπων, εκεί είναι και η καρδία τους», δηλαδή και το μυαλό τους, όπως χαρακτηριστικά τονίζει ο Χριστός στο κατά Ματθαίον Ευαγγέλιο, κεφάλαιο 6, στίχος 21.
Ποια ήταν η πρώτη συναλλαγή των ανθρώπων; Η πρώτη εμπορική συναλλαγή ήταν τότε που έκαναν οι πρωτόπλαστοι στον κήπο της Εδέμ παρακοή στον Θεό, και μετά ένοιωσαν γυμνοί. Έφτιαξαν λοιπόν καλύμματα από φύλλα των δένδρων και τα φόρεσαν. Με την πάροδο του χρόνου τα ενδύματα αυτά ήταν η πρώτη τους συναλλαγή.
Πως αντιμετωπίζουν οι Θρησκείες το εμπόριο; Η πρώτη εργασία την οποία ευλόγησε υπό όρους ο προφήτης Μωάμεθ ήταν το εμπόριο. Και αυτό διότι οι περισσότεροι σύντροφοί του στην Αραβία, τον 6ο μ.Χ. αιώνα ήταν έμποροι. Ο Χριστός πέταξε τους εμπόρους έξω από την αυλή του Ναού του Σολομώντα (ΦΩΤΟ ΕΠΑΝΩ), διότι αντί να ανταλλάζουν τα νομίσματα των Ιουδαίων με τιμιότητα, τους ξεγελούσαν και έπαιρναν περισσότερα λεφτά. Τόνισε δε ότι πολύ δύσκολα θα μπουν οι πλούσιοι στον Παράδεισο, τόσο δύσκολα όπως όταν προσπαθείς να περάσεις από την τρυπίτσα του βελονιού το χοντρό σχοινί με το οποίο δένουν τα αγκυροβολημένα καράβια. Ωστόσο με τη μετάνοια, την ελεημοσύνη και τα καλά έργα, υπάρχει ελπίδα και γι’ αυτούς.
Όπως τόνισε στην εισαγωγική ομιλία του ο οργανωτής του συνεδρίου Δρ. Aslan, παγκοσμίως υπολογίζεται πως οι προσκυνητές ξοδεύουν 13.5 δισεκατομμύρια ευρώ τον χρόνο. Επίσης σύμφωνα με την UNESCO το 60% του παγκοσμίου πληθυσμού ανήκουν σε μια θρησκευτική κοινότητα. Είναι ευνόητο λοιπόν πόσο σημαντικό ρόλο έχουν στο παγκόσμιο εμπόριο οι πιστοί ανά τον κόσμο.
Ειδική συνεδρία του συνεδρίου ήταν αφιερωμένη στο θέμα ‘Οικονομική απάτη και Τράπεζες». Κατά την διάρκεια αυτής, παρουσιάστηκαν από Καθηγητές Χρηματοοικονομικών, τα προβλήματα που δημιουργήθηκαν σε θρησκευτικές κοινότητες λόγω της εκμετάλλευσης και της οικονομικής στοχοποίησης ανθρώπων και εταιρειών τα τελευταία χρόνια. Σε μια εποχή φτωχοποίησης μεγάλου μέρους του παγκόσμιου πληθυσμού είναι σημαντικό να δημιουργηθεί μια Οικονομία διαμοιρασμού με δικλίδες ασφαλείας για το καλό όλων.
*Τα ενυπόγραφα κείμενα απηχούν τις απόψεις των συγγραφέων τους
