Είκοσι εννέα χρόνια από την εκλογή του Οικουμενικού Πατριάρχη Βαρθολομαίου

Λ. Ουμάρ : “Δύσκολα θα συναντήσετε άνθρωπο,  ο οποίος θα σκύψει στα προβλήματα του κόσμου, όσο ο Πατριάρχης Βαρθολομαίος”

Σαν σήμερα , πριν από 29 χρόνια, η Ιερά Σύνοδος του Οικουμενικού Πατριαρχείου εξέλεξε σε διαδοχή του μακαριστού Δημητρίου Αρχιεπίσκοπο Κωνσταντινουπόλεως,  Νέας Ρώμης και Οικουμενικό Πατριάρχη τον τότε Μητροπολίτη Χαλκηδόνος , Βαρθολομαίο. Ο νέος Προκαθήμενος της Ορθοδοξίας την ημέρα της εκλογής του ήταν 51 χρονών.

Σήμερα είναι ο μακροβιότερος Οικουμενικός Πατριάρχης.  Ο τίτλος «Οικουμενικός Πατριάρχης» χρονολογείται από τον 6ο αιώνα μ.Χ. και αποτελεί  προνόμιο, που ιστορικά ανήκει στον Αρχιεπίσκοπο Κωνσταντινουπόλεως, ο οποίος «πρώτος μεταξύ ίσων»  κατέχει τον πρώτο θρόνο της Ορθόδοξης Χριστιανικής Εκκλησίας παγκοσμίως και προεδρεύει , με βάση τα ιστορικά πρεσβεία  τιμής,  με αδελφικό πνεύμα, στις συνάξεις όλων των Προκαθημένων των κατά τόπους Ορθοδόξων Εκκλησιών. Υπερβαίνοντας τα κρατικά και εθνικά σύνορα, ο Οικουμενικός Πατριάρχης είναι ο πνευματικός ηγέτης περισσοτέρων των 300 εκατομμυρίων Ορθοδόξων σε όλο τον κόσμο.

 Η 29ετής  ποιμαντορία του Οικουμενικού Πατριάρχη Βαρθολομαίου έχει χαρακτηριστεί από τη διορθόδοξη συνεργασία, από τον διαχριστιανικό και διαθρηκευτικό διάλογο, καθώς και από επισκέψεις σε ορθόδοξες και μουσουλμανικές χώρες, τις οποίες σπανίως είχε επισκεφθεί στο παρελθόν προκαθήμενος της Ορθόδοξης Εκκλησίας. Οι προσπάθειές του να ενισχύσει τη θρησκευτική ελευθερία και τα ανθρώπινα δικαιώματα, οι πρωτοβουλίες του να προωθήσει τη θρησκευτική ανοχή ανάμεσα στις διάφορες θρησκείες του κόσμου μαζί με το έργο του προς την κατεύθυνση της διεθνούς ειρήνης και της προστασίας του περιβάλλοντος, τον έχουν δίκαια τοποθετήσει στην κορυφή των παγκόσμιων οραματιστών ως ένα «απόστολο αγάπης, ειρήνης και συμφιλίωσης». Το 1997 του απονεμήθηκε το Χρυσό Μετάλλιο από το Αμερικανικό Κογκρέσο.

Φέτος ο κ. Βαρθολομαίος , με τον λόγο του για την πανδημία του κορονοϊού, που δοκιμάζει όλη την ανθρωπότητα, έδειξε  για μια ακόμη φορά  πως πρέπει να συμπεριφέρεται σε κρίσιμες ώρες ο συνετός εκκλησιαστικός  και πνευματικός ηγέτης.

Θυμίζουμε ότι τον περασμένο Μάρτιο , σε μήνυμα Του είχε υπογραμμίσει  μεταξύ άλλων:

 *Ο λόγος μας είναι , όπως έχουμε μάθει από την εμπειρία των αιώνων: ευχαριστιακός, διδακτικός, ενισχυτικός και παρηγορητικός».

* Όλοι πρέπει να ανταποκρίνονται στα δύσκολα, αλλά απαραίτητα μέτρα.

*Όλα γίνονται για την προστασία μας, για το κοινό καλό, για τον περιορισμό της διασποράς του ιού. Άρα, η απαλλαγή μας από την οδύνη του εξαρτάται απόλυτα από τη δική μας συνεργασία.

*Αυτό που κινδυνεύει δεν είναι η πίστη, αλλά οι πιστοί, δεν είναι ο Χριστός αλλά οι Χριστιανοί μας, δεν είναι ο Θεάνθρωπος, αλλά εμείς οι άνθρωποι. Η πίστη μας είναι βαθιά θεμελιωμένη στις ρίζες του πολιτισμού μας. Η πίστη μας είναι ζωντανή και καμία έκτακτη κατάσταση δεν μπορεί να την περιορίσει.

Σε άλλη ευκαιρία, αναφερόμενος στις συζητήσεις για το θέμα της Θείας Κοινωνίας, τόνισε: « Εμείς πιστεύουμε ακράδαντα ότι μεταλαμβάνοντας το Σώμα και το Αίμα του Κυρίου, δεν υπάρχει κανένας κίνδυνος να πάρουμε το μικρόβιο του κορονοϊού. Γι’ αυτό και ως Οικουμενικό Πατριαρχείο δεν αλλάξαμε τον τρόπο μεταδόσεως της Θείας Κοινωνίας».

Ο φετινός χρόνος σημαδεύτηκε από τις προκλητικές αποφάσεις  του Τούρκου προέδρου Ταγίπ  Ερντογάν, με τις οποίες, μετά από περίπου 85 χρόνια, μετέτρεψε και πάλι από μουσεία σε τεμένη, τα μεγάλα μνημεία Πολιτιστικής Κληρονομιάς της UNESCO, την Αγία Σοφία και την Μονή της Χώρας.

 Σε διάφορες περιστάσεις , όταν ανακινείτο θέμα της Αγίας Σοφίας, ο Οικουμενικός Πατριάρχης είχε τονίσει ότι πρέπει να αποφευχθεί η μετατροπή της σε τέμενος και είχε κάνει σχετικά διαβήματα. Στα μέσα Ιουνίου σε  δήλωσή Του στην Washighton Post, ο Οικουμενικός Πατριάρχης τόνισε: “Τι μπορώ να πω ως ένας χριστιανός ιερωμένος και Έλληνας Πατριάρχης στην Πόλη; Αντί μια κληρονομιά 1500 χρόνων να μας ενώνει, μας χωρίζει. Είμαι στεναχωρημένος και συγκλονισμένος””. Στο ερώτημα, πόσο θα αντέξουν ακόμη οι άδειες εκκλησίες στην Πόλη, απάντησε : “επιβιώσαμε για 17 αιώνες και θα συνεχίσουμε να είμαστε εδώ για πάντα, είναι θέλημα Θεού».

Λίγες μέρες μετά (30 Ιουνίου 2020) στον Ιερό Ναό 12 Αποστόλων,  στο Feriköy, ο Οικουμενικός Πατριάρχης , μιλώντας ενώπιον ξένων μέσων ενημέρωσης,  ανέφερε:  “Η μετατροπή της Αγίας Σοφίας σε τζαμί είναι ένα ευρέως συζητημένο θέμα. Στο πλαίσιο των διαφόρων συζητήσεων που έχουν λάβει χώρα για το θέμα αυτό, η Σεμνότητα μας έχει εκφράσει επανειλημμένα τη θέση του Οικουμενικού Πατριαρχείου και των πνευματικών του παιδιών σε όλο τον κόσμο. Το 2016, στείλαμε ακόμη και επιστολή στον τότε Διευθυντή Θρησκευτικών Υποθέσεων, καθηγητή Μεχμέτ Γκέρμεζ, στον οποίο εκφράσαμε την ανησυχία μας για την προτεινόμενη αλλαγή του καθεστώτος της Αγίας Σοφίας και υπογραμμίσαμε ότι αυτό το μοναδικό μνημείο απέκτησε ιερή αξία και για τις δύο μονοθεϊστικές θρησκείες, επειδή είχε λειτουργήσει ως τόπος λατρείας του Θεού για  900 χρόνια για τους Χριστιανούς και για 500 χρόνια για τους Μουσουλμάνους. Καταλήξαμε στην επιστολή, λέγοντας ότι θεωρούμε επιζήμια την Αγία Σοφία, η οποία λόγω της αφοσίωσής της στη Σοφία του Θεού, αποτελεί σημείο συνάντησης και πηγή γοητείας για τους πιστούς και των δύο θρησκειών, να γίνει, το 21 εικοστός αιώνας, αιτία αντιπαράθεσης και σύγκρουσης.

Ο ναός της Σοφίας του Θεού είναι αναμφισβήτητα ένα από τα σημαντικότερα κλασικά μνημεία του καθολικού πολιτισμού. ′′ Κλασικό ′′ είναι εκείνο που ξεπερνά πάντα τα όρια του λαού και τον χρόνο της δημιουργίας του και εκείνο, που δεν ανήκει μόνο στον κάτοχό του, αλλά σε ολόκληρη την ανθρωπότητα. Υπό αυτή την έννοια, ο τουρκικός λαός έχει τη μεγάλη ευθύνη και την ύψιστη τιμή να δώσει έμφαση στην καθολικότητα αυτού του εξαίσιου μνημείου. Ως μουσείο, η Αγία Σοφία μπορεί να λειτουργήσει ως τόπος και σύμβολο συνάντησης, διαλόγου και ειρηνικής συνύπαρξης λαών και πολιτισμών, αμοιβαίας κατανόησης και αλληλεγγύης μεταξύ Χριστιανισμού και Ισλάμ, η οποία είναι εξαιρετικά ζωτικής σημασίας και ωφέλιμη για τον σύγχρονο κόσμο. Η μετατροπή της Αγίας Σοφίας σε τζαμί θα απογοητεύσει εκατομμύρια Χριστιανούς σε όλο τον κόσμο, και η Αγία Σοφία, η οποία, λόγω της ιερότητάς της, είναι ένα ζωτικό κέντρο όπου η Ανατολή αγκαλιάζεται με τη Δύση, θα σπάσει αυτούς τους δύο κόσμους, περισσότερο σε ένα καιρό, που  ταλαιπωρημένη ανθρωπότητα, λόγω της θανατηφόρου πανδημίας του νέου κορονοϊού, χρειάζεται ενότητα και κοινό προσανατολισμό”.

Η Αγία Σοφία άνοιξε για μουσουλμανική προσευχή, στην οποία ήταν παρών ο Ταγίπ Ερντογάν, στις 24 Ιουλίου. Στις 7 Σεπτεμβρίου από την Μονή της Αγίας Τριάδας στην Χάλκη, όπου βρίσκεται η κλειστή Θεολογική Σχολή, ο Οικουμενικός Πατριάρχης έστειλε το μήνυμα Του:

“Πριν από το ’71, που έκλεισε η Σχολή μας, είχαμε τα Σεπτεμβριανά γεγονότα, σαν σήμερα. Σήμερα είναι τα 65 χρόνια από την τραγική εκείνη νύκτα της 6ης προς την 7η Σεπτεμβρίου του ’55, που η βαρβαρότης κατέστρεψε τα σπίτια, τα καταστήματα, τις Εκκλησίες, νομοταγών και αθώων ανθρώπων. Ακόμη και τα Κοιμητήριά τους, βεβηλώθησαν και αυτά, και ασέβησαν οι όχλοι εις βάρος των νεκρών μας. Ούτε ίχνος πολιτισμού, ούτε ίχνος ευαισθησίας.

Και πριν από λίγες εβδομάδες η μετατροπή της Μεγάλης Εκκλησίας σε τέμενος. Και λίγο αργότερα της ωραιοτάτης Μονής της Χώρας επίσης σε τέμενος. Ωσάν να μην υπάρχουν αρκετά τεμένη στην Πόλη, ωσάν να υπάρχει ανάγκη για περισσοτέρους τόπους λατρείας των πιστών της επικρατούσης ενταύθα θρησκείας, έσπευσαν οι κρατούντες να προβούν εις αυτάς τας αποφάσεις και πράξεις, αι οποίαι μας προσβάλλουν, μας θίγουν την ταυτότητά μας, την ιστορία μας, τον πολιτισμό μας. Και υπομένουμε, και προσευχόμεθα”.

Παραμονές της συμπλήρωσης 29 χρόνων στον θρόνο του Αποστόλου Ανδρέα , τον οποίο τίμησαν  Άγιοι και μάρτυρες προκάτοχοι Του ,  ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος συμμετείχε στην   Διαθρησκειακή Συνάντηση με θέμα “Κανένας δεν σώζεται μόνος του – Αδελφοσύνη και Ειρήνη”, που οργάνωσε  η Κοινότητα Sant’ Egidio  στη Ρώμη. Μεταξύ των ομιλητών ήταν  ο Πάπας Φραγκίσκος και ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος. 

Επίσης , ο Οικουμενικός Πατριάρχης αναγορεύθηκε επίτιμος διδάκτορας Φιλοσοφίας του Ποντιφικού Πανεπιστημίου Antonianum της Ρώμης.

Σήμερα, ανήμερα της 29ης επετείου από της εκλογής Του ο κ. Βαρθολομαίος είχε στο Βατικανό ιδιαίτερη συνάντηση με τον Πάπα Φραγκίσκο, η οποία διάρκεσε περίπου μία ώρα. Ο Πατριάρχης είπε  ότι δύο αδέλφια έχουν πολλά να πουν ο ένας στον άλλο και να μοιραστούν. Η τελευταία φορά που μπορούσαν να δει μαζί ήταν πριν από λίγες μέρες, κατά τη διάρκεια της διαθρησκευτικής συνάντησης για την παγκόσμια ειρήνη και τα θύματα πολέμων και την πανδημία. Όπως πάντα, ένα γεγονός όπου και οι δύο εξέφραζαν πολλές χειρονομίες πνευματικής εγγύτητας.

*********************

ΦΩΤΟ: Ν. ΜΑΓΓΙΝΑΣ / Vatican Press Office