Εγκώμιο Φραγκίσκου για Βαρθολομαίο

Οικουμενικός Πατριάρχης : “Είναι πρωταρχικό καθήκον των Εκκλησιών να συντονισθούν για ένα κοινό αγώνα για μια κοινωνική δικαιοσύνη σε ένα σύγχρονο παγκοσμοποιημένο κόσμο 

Ρώμη, Νίκος Τζωίτης

“Ο αδελφός μου Βαρθολομαίος, Οικουμενικός Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως, είναι πρόδρομος πολλών ιδεών και πρωτοβουλιών, τις οποίες έχουμε ενστερνισθεί και τις έχουμε κάνει και δικές μας, όπως στην εγκύκλιο μας για το περιβάλλον, Laudato Si.”
Αυτά είπε ο Πάπας Φραγκίσκος στην ομιλία ,  που εκφώνησε αμέσως μετά την ολοκλήρωση των εργασιών του Διεθνούς συμποσίου που έλαβε χώρα στην Νάπολη της Ιταλίας 20 και 21 Ιουνίου με θέμα: “Η Θεολογία μετά την εγκύκλιο Veritatis Gaudium στο χώρο της Μεσογείου.”
Ένα συνέδριο που είχε ως σκοπό την θέση της Θεολογίας στις ανάγκες και προκλήσεις της σύγχρονης εποχής, με επίκεντρο τη Μεσόγειο, την θάλασσα όπου διασταυρώθηκαν οι πιο σημαντικοί πολιτισμοί της γης και λαμβάνει χώρα σήμερα εκεί η μεγάλη τραγωδία της μετανάστευσης.

Για το λόγο αυτό ζητήθηκε η άποψη του Οικουμενικού Πατριάρχη, ο οποίος απάντησε στην πρόσκληση με την αποστολή ενός σημαντικού μηνύματος, το οποίο όλοι οι παρόντες και τα μέσα επικοινωνίας το αποκάλεσαν ως εισαγωγή στην Θεολογία της Υποδοχής.
Με αυτό ακριβώς στον πρόλογο του ο Πάπας θέλησε να εξάρει τον ρόλο του Πατριάρχου Βαρθολομαίου και της Κωνσταντινουπόλεως και προσκάλεσε όλους να δώσουν ιδιαίτερη βαρύτητα στους λόγους του Οικουμενικού Πατριάρχη, που “μας τίμησε με αυτό το μήνυμα”, όπως είπε χαρακτηριστικά.

Στο κείμενο του Οικουμενικού Πατριάρχη*  τονίζεται, μεταξύ άλλων, ότι το μήνυμα του Κυρίου μας και Σωτήρα και κατά συνέπεια εκείνο των Εκκλησιών, δεν πρέπει να περιορίζεται και να εξαντλείται εκ μέρους μας σε πράξεις βοήθειας και ελεημοσύνης, μα είναι επιτακτικό να αναδείξουμε την σημασία και την αξία της αλήθειας και της δικαιοσύνης και να εξετάσουμε τις βαθιές αίτιες του φαινομένου της τραγωδίας που πλήττει την Μεσόγειο, ώστε να τις θεραπεύσουμε, για να αποφύγουμε την καταρράκωση της ανθρώπινης ύπαρξης. “Είναι πρωταρχικό καθήκον των Εκκλησιών να συντονισθούν για ένα κοινό αγώνα για μια κοινωνική δικαιοσύνη σε ένα σύγχρονο παγκοσμοποιημένο κόσμο, ώστε να δημιουργηθούν οι θεολογικές και ανθρωπολογικές εκείνες προϋποθέσεις, μέσω και του έργου των θεολογικών σχολών, με σκοπό να αναδειχθούν θεσμοί κοντά στις ανθρώπινες ανάγκες, οι οποίες δεν θα θέτουν σαν πρωταρχικό σκοπό τους την εκμετάλλευση της ανθρώπινης ύπαρξης. Υπενθύμισε επίσης ότι στην Πανορθόδοξο Σύνοδο της Κρήτης (2016), δόθηκε μεγάλη έμφαση στην καταπολέμηση της εκμετάλλευσης του ανθρώπου από τον συνάνθρωπο του”, επεσήμανε ο Προκαθήμενος της Ορθοδοξίας.

Ο ίδιος ο Πάπας στη ομιλία του, εκτός των άλλων, έδωσε έμφαση στην έννοια της Χριστιανικής Παράδοσης, σημαντικό εφόδιο κατά της λήθης του ανθρωπίνου γίγνεσθαι, αλλά υπογραμμίζοντας την ορθή ερμηνεία της: “Η Χριστιανική μας Παράδοση είναι χρήσιμη”, είπε ο Πάπας Φραγκίσκος, “και δεν μπορούμε να κάνουμε χωρίς αυτή, γιατί χωρίς την Παράδοση ο άνθρωπος στερείται μνήμης. Αλλά και η Παράδοση δεν πρέπει να εκλαμβάνεται σαν κάτι το στατικό, διότι η ίδια η Παράδοση ενέχει την δυναμική της Αλήθειας και θα μας βοηθήσει να ανοίξουμε νέους ορίζοντες για την αληθινή πρόοδο της ανθρωπότητας”.
Αυτές είναι σκέψεις του Μητροπολίτη Ιωάννη Ζηζιούλα, μου ψιθύρισε ο καθηγητής Θεολογίας Sergio Tanzarella, που ως γνωστόν ο ίδιος ο Πάπας έχει επανειλημμένως εκφραστεί ότι τον θεωρεί τον πιο σημαντικό θεολόγο εν ζωή. Ίσως γιατί παλιά λεγόταν ότι η πίστη έχει δυο πηγές: την Αγία Γραφή και την Ιερά Παράδοση. Στην ουσία η Αγία Γραφή υπάρχει ως παράδοση και η Εκκλησία συνεχίζει την πορεία της μέσω της ιστορίας έως τα έσχατα, όπως έλεγε και πρόσφατα στο Ποντιφικό Ινστιτούτο Οριεντάλε ο π. Γρηγόριος Παπαθωμάς.
Εντύπωση προκάλεσε και η ομιλία του καθ. Sergio Tanzarella, ο οποίος ανέφερε ότι η Θεολογία σήμερα  έχει γίνει προνόμιο μιας ελίτ, εντελώς αποκομμένη από τις ανάγκες του κοινωνικού γίγνεσθαι της Εκκλησίας του Κυρίου μας και έχει εστιάσει το ενδιαφέρον της στα αμιγώς διοικητικά συμφέροντα της Εκκλησίας. Η τοποθέτηση του Sergio Tanzarella που απέσπασε τα χειροκροτήματα των παρόντων, προκάλεσε και την επικρότηση του Πάπα Φραγκίσκου, ο οποίος τόνισε ενώπιον όλων ότι με την ομιλία του ο Καθηγητής Tanzarella μας έδωσε ισχυρά ραπίσματα και δικαίως.
Και ο νοών νοείτω, σκεπτόμενοι εσχατολογικά.

*Περίληψη του μηνύματος του Οικουμενικού Πατριάρχη στα αγγλικά:

Istanbul (AsiaNews) – Welcome “cannot be limited to assistance, but must look at the theme of truth and justice, to understand the causes, to take care of their effects and to strongly testify to the danger of old and new forms of human slavery, often hidden in the form of intense goodwill, subtle concepts of unlimited freedom, the consequences of which are forcibly swelling up within many peoples, even Christians”. The Ecumenical Patriarch of Constantinople, Bartholomew, wrote this in a message to the conference in Naples on “Theology after Veritas Gaudium in the Mediterranean context”.
In his message the Orthodox leader greets Pope Francis, who will intervene during the meeting, and writes: “Today this sea of ​​encounter [the Mediterranean ed] has a very different value [compared to the past], sometimes taken for example in so many areas of the world, not as a meeting place, but rather as a boundary not to be crossed between the north and south of the world, posing questions to the very concept of welcoming the stranger, of which Christianity is the maximum expression, according to the teaching of our Master and Saviour”.
Welcome, Bartholomew writes, “cannot be limited to assistance, but must look at the theme of truth and justice, to understand the causes, to take care of their effects and to strongly testify to the danger of old and new forms of human slavery, often hidden in the form of intense goodwill, subtle concepts of unlimited freedom, the consequences of which are forcibly swelling up within many peoples, even Christians. The transhumance of entire peoples, or worse, of complete generations, causes further poverty in the southern hemisphere and phenomena of intolerance in those who should practice welcoming as the dictate of their own evangelical adherence. And we see all of this in the countries of the African continent journeying to the countries bordering the Mediterranean Sea, but also among the countries of South America journeying to the North, among the Asian countries on the move towards Oceania, and even inside of Europe itself between East and West ”.
Therefore, the primary commitment of the Churches to social justice becomes predominant, to create theological and anthropological presuppositions, also through the work of Universities and Study Centers, in order to create a new awareness in the world Institutions, in which profit it is not the only yardstick, but one can and must turn towards an eco-sustainable economy, also respectful of the environment in which we live and that we have the duty to deliver intact to future generations, an economy that gives dignity to the human being in its entirety, and therefore free from tensions, free from hotbeds of war, induced many times for the purpose of its own exaggerated selfishness and self-centeredness of a few over many ”.
The opposite, he warns, “is the great danger that today the concept of welcome is experiencing, no longer perceived by the Christian peoples as an evangelical dictate and an example of human brotherhood, but as an “invasion” of peoples on other peoples. History teaches us that this concept of invasion no longer disappears from the common feeling of peoples over the centuries, since it always has a strongly negative meaning. We are still talking about the invasions of the Persians, the Romans, the Barbarian invasions, the Arab, Mongolian, Turkish invasion, the whites on the Native Americans, the black community in America uprooted from Africa in the past, and even the Nazi, Soviet and other invasion up to our days. This sentiment must be strongly avoided today, even by our Churches, so that the welcome-invasion binomial is not realized ”.
The solution lies in carefully examining “the ways in which we welcome, why we welcome, but above all how to welcome, respecting the local populations. Reception must become mainly integration, but never syncretism. If there is a need for world justice for many peoples on the move, there is also the justice of the peoples who open their own borders. There is an evangelical and human duty to welcome those who are in difficulty, but there is also the duty of those who are welcomed to respect the traditions, customs and faiths of those who welcome them ”.