Διεθνής Ημέρα Αυτοχθόνων Λαών του Κόσμου

Η Διεθνής Ημέρα των Αυτοχθόνων Λαών του Κόσμου (9 Αυγούστου) έχει στόχο να διαδώσει μέσα από τα ΜΜΕ και τα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης τη σημασία της διατήρησης των αυτοχθόνων πολιτισμών.

Υπολογίζεται ότι υπάρχουν 476 εκατομμύρια ιθαγενείς σε περίπου 70 χώρες σε όλο τον κόσμο. Ζουν με τις μοναδικές τους παραδόσεις, διατηρούν την κοινωνικά, πολιτιστικά, οικονομικά και πολιτικά τους χαρακτηριστικά που είναι διαφορετικά από εκείνα των κυρίαρχων κοινωνιών. Σκορμισμένοι σε όλο τον κόσμο από την Αρκτική έως τον Αμαζόνιο, οι αυτόχθονες αντικατοπτρίζουν την πολιτισμική πολυμορφία του κόσμου και είναι οι ζωντανοί θεματοφύλακες της βιοποικιλότητάς του.

Η Διακήρυξη των Ηνωμένων Εθνών για τα Δικαιώματα των Αυτοχθόνων Λαών, που εγκρίθηκε από τη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ το 2007, αναγνωρίζει το δικαίωμα των αυτοχθόνων λαών στην αυτοδιάθεση (άρθρο 3), καθώς και το δικαίωμά τους να ασκούν ελεύθερα την οικονομική, κοινωνική και πολιτιστική τους ανάπτυξη.

Η Διεθνής Ημέρα των Αυτοχθόνων Λαών του Κόσμου γιορτάζεται κάθε χρόνο στις 9 Αυγούστου, σε αναγνώριση της πρώτης διάσκεψης των Ηνωμένων Εθνών για τους Αυτόχθονες Λαούς, που πραγματοποιήθηκε στη Γενεύη το 1982.

Γράφημα ΑΠΕ-ΜΠΕ με στοιχεία από ΟΗΕ

Όπως αναφέρεται από τον ΟΗΕ, οι αυτόχθονες λαοί έχουν κληρονομήσει και αντιπροσωπεύουν μοναδικούς πολιτισμούς και τρόπους που σχετίζονται με τους ανθρώπους και το περιβάλλον. Έχουν διατηρήσει κοινωνικά, πολιτιστικά, οικονομικά και πολιτικά χαρακτηριστικά που διαφέρουν από εκείνα των κυρίαρχων κοινωνιών στις οποίες ζουν. Παρά τις πολιτιστικές τους διαφορές, οι αυτόχθονες πληθυσμοί από όλο τον κόσμο μοιράζονται κοινά προβλήματα που σχετίζονται με την προστασία των δικαιωμάτων τους ως ξεχωριστοί λαοί.

Οι αυτόχθονες λαοί επιδιώκουν εδώ και χρόνια την αναγνώριση της ταυτότητάς τους, του τρόπου ζωής και του δικαιώματός τους σε παραδοσιακά εδάφη, περιοχές και φυσικούς πόρους, αλλά σε όλη την ιστορία τα δικαιώματά τους πάντοτε παραβιάζονταν. Οι αυτόχθονες πληθυσμοί σήμερα είναι αναμφίβολα από τις πιο μειονεκτικές και ευάλωτες ομάδες ανθρώπων στον κόσμο. Η διεθνής κοινότητα αναγνωρίζει ότι απαιτούνται ειδικά μέτρα για την προστασία των δικαιωμάτων τους και τη διατήρηση των ξεχωριστών πολιτισμών και τρόπων ζωής τους. Για τον σκοπό αυτόν, ο γγ του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών Αντόνιο Γκουτέρες, επισήμανε ότι «τα Ηνωμένα Έθνη είναι έτοιμα να στηρίξουν όλες τις πρωτοβουλίες που αποσκοπούν στη συνειδητοποίηση των δικαιωμάτων και των προσδοκιών των αυτόχθονων λαών».

Σαάμι ή Λάπωνες

Οι Σαάμι γνωστοί σε εμάς ως Λάπωνες είναι αυτόχθων αρχαίος λαός που ζει στο βόρειο άκρο της Σκανδιναβικής χερσονήσου συμπεριλαμβανομένης και της χερσονήσου Κόλα.

Οι σαμάνοι είναι γνωστοί για τα χειροποίητα τύμπανα τους, τα οποία χρησιμοποιούν για να περιέλθουν σε έκσταση, με την βοήθεια του ρυθμού, ταξιδεύουν στον κόσμο των πνευμάτων.

Αν και ήταν γείτονες με τους αρχαίους Νορβηγούς, είναι μια εντελώς διαφορετική εθνική ομάδα.

Ενώ οι πληθυσμοί της Νορβηγίας, Σουηδίας και η Δανίας , μιλούν γερμανογενής γλώσσες, η γλώσσα του Σαάμι ανήκει στην οικογένειας των φινοουγγρικών γλωσσών (μαζί με την φινλανδική, την ουγγρική, και άλλες).

Έτσι, ενώ απλώνονται ανάμεσα σε όλες αυτές τις χώρες (εκτός της Δανίας) αποτελούν μια διακριτή και ξεχωριστή κουλτούρα.

Ινουίτες

Ινουίτ είναι το όνομα των Εσκιμώων της Αλάσκας, της Γροιλανδίας και του Καναδά. Στη γλώσσα τους η λέξη Ινουίτ (Inuit) σημαίνει «άνθρωποι» (πληθ. του inuk «άνθρωπος»), ενώ η λέξη Εσκιμώος αποτελεί μεταφορά του γαλλικού esquimaux, λέξη αλεουτικής αρχής (eskimants = «τρώει ωμά», από το eski = «ωμός» + mants = «τρώει»). Είναι απόγονοι της νομαδικής φυλής των Τούλε (Thule), που εμφανίστηκαν στην Αλάσκα το 1000 μ.Χ. και μονοκεροι μετακινήθηκαν στη δυτική Γροιλανδία μετά από τρεις αιώνες (1300 μ.Χ.) και λίγο αργότερα, το 1400 μ.Χ. στην ανατολική. !

Καταφέραν να επιζήσουν σε δύσκολες κλιματολογικές συνθήκες διαμένοντας σε ιγκλού και κυνηγώντας κυρίως φώκιες και φάλαινες, που τους εξασφάλιζαν τροφή και ένδυση. Μετακινούνταν με έλκηθρα, τα οποία έσερναν σκυλιά. Ακόμη και σήμερα ακολουθούν τον ίδιο πατροπαράδοτο τρόπο ζωής χρησιμοποιώντας όμως ενίοτε και τζιπ -όταν αυτό το επιτρέπει το πάχος των πάγων- και κατοικώντας σε χτισμένα σπίτια.

Οι Ινουίτ ζουν στην Αλάσκα, στον βόρειο Καναδά και στη Γροιλανδία, κοντά και γύρω από τον Αρκτικό κύκλο. Έχουν προσαρμοστεί τέλεια στις παγωμένες περιοχές που ζουν εδώ και χιλιάδες χρόνια. Ο παραδοσιακός τρόπος ζωής τους φάνηκε να κινδυνεύει από την διείσδυση μοντέρνων ιδεών και μοντέρνας τεχνολογίας. Οι Ινουίτ κατάφεραν τα τελευταία χρόνια να αναβιώσουν τον πατροπαράδοτο τρόπο ζωής των προγόνων τους και να τον προσαρμόσουν στον μοντέρνο. Στις περιοχές που ζουν τα φυτά είναι λιγοστά. Έτσι οι Ινουίτ είναι αποκλειστικά κυνηγοί και ψαράδες. Κυνηγούν ταράνδους, φώκιες, θαλάσσιους ελέφαντες, πολικές αρκούδες, πουλιά κ.ά. Ψαρεύουν διάφορα ψάρια αλλά και φάλαινες. Ένα είδος φάλαινας είναι εξαιρετικά πολύτιμο για αυτούς διότι το δέρμα της, που είναι μαλακό, τους προσφέρει όχι μόνο τροφή αλλά και όλη τη βιταμίνη C που χρειάζονται για επιβίωση. Δεν πετάνε τίποτα από ένα ζώο που σκότωσαν. Οι πιο γνωστές επινοήσεις τους είναι τα ιγκλού και τα έλκηθρα που σέρνουν ομάδες σκύλων. Οι Ινουίτ πιστεύουν πως κάθε τι έχει ψυχή: άνθρωποι, ζώα, φυτά, οι δυνάμεις της φύσης, η θάλασσα, ο άνεμος κλπ. Πιστεύουν ακόμα πως όλα είναι συνδεδεμένα, όλες οι ψυχές μεταξύ τους. Έχουν Σαμάνους (σοφούς μάγους-γιατρούς) που, όπως πιστεύουν οι Ινουίτ, μπορούν να θεραπεύσουν κάθε σωματικό ή ψυχικό πρόβλημα, να προβλέψουν τον καιρό, να συμβουλέψουν και να καθοδηγήσουν.