Διαθρησκειάζουσαι ομοιότητες

Του Μητροπολίτη 

Γέροντος Χαλκηδόνος 

Αθανασίου

Γνωστόν, ὅτι εἰς τὴν Ὀρθόδοξον Ἐκκλησίαν δὲν ἐπιτρέπεται ἡ χειροτονία τῶν γυναικῶν καὶ συζητεῖται εἰσέτι ἡ χειροθεσία εἰς Διακόνισσας.
Ὅμως παρόμοια, συνταρακτικὰ καὶ θυσιαστικὰ φαινόμενα καίτοι ἐκ διαφορετικῶν αἰτίων, μᾶλλον ἀνθρωπολογικοῦ χαρακτῆρος, ἀσυγκρίτων πληθυσμιακὰ καὶ ἀπὸ τῶν ἰδίων περίπου ἐντολοδόχων παρατηροῦνται καὶ σήμερον ἀκόμη λίαν ἐντόνως καὶ εἰς τὴν χειροθεσίαν τῶν ὑποψηφίων μοναζουσῶν εἰς χώρας ἀσιατικάς.
Οὕτως εἰς τὴν Ταϋλάνδην ἢ τὴν Καμπότζην βλέπει τις τὴν εἰδυλλιακὴν εἰκόνα, ὅπου μοναχοὶ μὲ τὰς κιτρίνους φωτεινὰς ρόμπας των, ὄρθρου βαθέως, κάμνουν τὸν γῦρον ἐλεημοσύνης τῆς “γαβάθας”. Ἀπεφάσισαν ἓν τάμα πτωχείας καὶ ὀφείλουν νὰ σιτίζονται μὲ ὅ,τι τοὺς προσφέρεται. Ὅπως περίπου σὲ ὁρισμένα ἡμέτερα μοναστήρια. Οἱ ἐντόπιοι τοὺς δίδουν εὐχαρίστως διὰ νὰ στηρίξουν τὰς μονάς, καὶ οὐχὶ νὰ σφετερισθοῦν τὴν περιουσία των. Οὐδαμοῦ ὅμως συναντᾶ τις μοναχάς, διότι δὲν ὑπάρχουν! Ὅσαι δὲ ἐπιθυμοῦν νὰ γίνουν, κάθονται ἐπὶ ναρκοπεδίων, καίτοι ὁ Βούδας πρὸ 2.600 ἐτῶν παρέκαμψε πολλοὺς πατριαρχικοὺς κανόνας καὶ ὑπῆρξε ἐκ τῶν πρώτων θρησκευτικῶν ἀρχηγῶν, ποὺ ὑπεστήριζον τὴν ἐνσωμάτωσιν τῶν γυναικῶν εἰς τὴν κοινωνίαν, χειροτονήσας καὶ τὴν θείαν του!

Εἰς δὲ τὸ Μπουτὰν ἢ τὴν Ταϋλάνδην, ἠμπορεῖ τις νὰ ἐπισκεφθεῖ μεγαλοπρεπεῖς μονὰς καὶ Πανεπιστήμια μὲ ἐντυπωσιακὰς βιβλιοθήκας διὰ μοναχούς, δέον ὅμως νὰ διαβεῖ ἐπὶ μακρὸν δυσβάτους περιοχὰς μέχρις ὅτου συναντήσει ἐν τῇ ἐρημίᾳ τὰ πτωχὰ καταλύμματα ὑποψηφίων μοναζουσῶν, ζουσῶν συχνάκις ἐν πτωχείᾳ καὶ σπανίως μετὰ ὀρθῆς μορφώσεως.
Ἐξ ἄλλου τρεῖς εἶναι αἱ ἱστορικαὶ καὶ μεγάλαι μορφαὶ τοῦ Βουδισμοῦ: ἡ Theravada εἰς τὴν Ταϋλάνδην, Μυανμάρ (Βιρμανίαν), Λάος, Καμπότζην, Σρὶ Λάνκα καὶ τὰς Ἰνδίας. Ἡ τῆς κινεζικῆς παραδόσεως (Mahayana) καὶ ἡ τῆς θιβετιανῆς (Vayayana). Πλήρη χειροτονίαν γνωρίζει ἡ Mahayana, τῶν δοκίμων ἡ θιβετιανὴ καὶ ἡ Theravada τυγχάνει λίαν περιπλεγμένη.
Τὰ αἴτια εὑρίσκονται εἰς τὴν ἱστορίαν. Τὸν 5. αἰῶνα ἡ πλήρης χειροθεσία εἰσήχθη ἐκ τῆς Σρὶ Λάνκα εἰς τὴν Κίναν καὶ ἐξ αὐτῶν εἰς τὴν Κορέαν καὶ τὸ Βιετνάμ. Κατὰ τὴν παράδοσιν, διὰ τὴν τελετὴν ἀπαιτοῦνται κατὰ τὸ ἐλάχιστον πέντε μοναχαί. Περὶ τὸν 11. αἰῶνα ἐχάθησαν αἱ κοινότητες τῶν μοναζουσῶν εἰς τὰς Ἰνδίας καὶ τὴν Σρὶ Λάνκα, διότι ὁ Βουδισμὸς ἐξεδιώχθη ὑπὸ τοῦ Ἰουδαϊσμοῦ καὶ τοῦ Ἰσλάμ.

Πρὸ μίας ὅμως περίπου εἰκοσιπενταετίας ἐνεφανίσθησαν βασικαὶ ἀνανεωτικαὶ κινήσεις. Διαπρεπεῖς μοναχαί, γεννηθεῖσαι εἰς τὴν Δύσιν, ἵδρυσαν μὲ τὴν εὐλογίαν τοῦ Δαλάϊ Λάμα μονὰς εἰς τὴν Ἀμερικὴν καὶ τὰς Ἰνδίας, διὰ τὴν μόρφωσιν τῶν γυναικῶν. Πρωτοπόροι δὲ προσπαθοῦν νὰ ἀναζωογονήσουν πανταχοῦ τὴν χειροτονίαν τῶν γυναικῶν καὶ νὰ προωθήσουν αὐτό, ὡς εἰς τὸ συνέδριον τῶν βουδιστικῶν ἀρχηγῶν ταγμάτων καὶ σοφῶν διαφόρων κατευθύνσεων τοῦ 2007, ὑποστηρίζοντος τοῦ Δαλάϊ Λάμα, καὶ εὑρίσκοντες παραδοσιακὰ κείμενα ἀφέοντα ἐλεύθερον τὸ θέμα, καὶ πιέζοντας τοὺς ἀνωτέρους λειτουργοὺς δι’ ἀπολογίαν, διατί αἱ κοινότητες δὲν τηροῦν τὴν ἰσοτιμίαν τῶν γυναικῶν. Δὲν εἶναι τοῦτο τρομοκρατία ἢ καταπίεσις καὶ βία κατὰ τῶν γυναικῶν, τρόπον τινά “ἐτσιθελιστική”, αἱ ὁποῖαι εὐτυχῶς εἰς τὰ καθ’ ἡμᾶς δὲν ἀγωνίζονται ὡς αὐταί! Ἑκατοντάδες δὲ τῶν ὑποψηφίων ταξιδεύουν κατὰ τὰς τελευταίας δεκαετηρίδας εἰς τὴν Κίναν ἢ τὴν Ταϊβὰν πρὸς χειροτονίαν, καίτοι ὀλίγαι διαθέτουν τὰ χρήματα τοῦ ταξιδίου, καὶ σχεδὸν ὅλαι θὰ ἐπιθυμοῦσαν αἱ τελεταὶ νὰ ἐγίνοντο εἰς τὴν χώραν των. Ὅμως μεγαλύτεραι δυσχέρειαι ἐμφανίζονται εἰς αὐτὰς μόλις ἐπιστρέψουν, ὅπως ἐχθρότης ἐνίοτε μάλιστα καὶ φυλάκισις. Διὸ καὶ ὁ ἀγὼν κατὰ τῶν ὑψίστων “κεφαλῶν” τῶν ταγμάτων, τῶν λεγόντων ὅτι ὅταν διακοπεῖ ἡ μετάδοσις δὲν ἠμπορεῖ πλέον νὰ ἀναζωογονηθεῖ.
Πάντως ἡ ἐλλείπουσα πλήρης χειροθεσία δὲν εἶναι μόνον ἓν θεωρητικὸν πρόβλημα. Ἡ κατάστασις τῶν γυναικῶν αἱ ὁποῖαι ἐπιθυμοῦν νὰ ἀφοσιωθοῦν τελείως εἰς τὴν θρησκείαν, ἡ μόρφωσίς των, ἀλλὰ καὶ τὸ φαγητὸν καὶ αἱ προσφοραὶ στενῶς συνδέονται εἰς τὴν Ἀσίαν μετὰ τοῦ status τῆς χειροθεσίας των, αἱ ὁποῖαι ζημιοῦνται ἰσχυρῶς. Εἰς τὴν παράδοσιν π.χ. τοῦ Θιβὲτ ἡ ἔννοια τῆς γυναικὸς lumen σημαίνει “κατωτέραν γένεσιν” καὶ εἰς τὰς παραδοσιακὰς προσευχὰς, ἡ γυνὴ εὔχεται διὰ τὴν εὐγενῆ ἐπαναγέννησιν ὡς ἀνήρ.

Αἱ ἀπόψεις βεβαίως αὐταὶ ἔρχονται εἰς ἀντίθεσιν οὐχὶ μόνον πρὸς τὴν ἐπιθυμίαν δι’ ἰσότητα τῶν Βουδιστῶν τῆς Δύσεως, ἀλλὰ γενικότερον καὶ τῶν ἀνθρωπίνων δικαιωμάτων.
Οὕτως εἰς τὴν Ταϋλάνδην π.χ. ἐπὶ μακρὸν αἱ γυναῖκες γίνονται μόνον “Mae Chi”, τοῦτ’ ἔστιν τοιαῦται αἱ ὁποῖαι ἔχουν ἀφιερωθεῖ εἰς τὴν θρησκευτικὴν ἀγαμίαν καὶ ἄσκησιν καὶ διὰ τοῦτο δέον νὰ κείρουν τὴν κόμην καὶ τὰ ὀφρεῖς των, νὰ φοροῦν ἓν λευκὸν ἔνδυμα (λευκαὶ μοναχαί), νὰ κάμουν 8 τάματα, ἀντὶ 311 μιᾶς πλήρους χειροθεσίας. Εἰς τοὺς ναοὺς καὶ τὰς μονὰς βλέπει τις αὐτὰς νὰ ἐκτελοῦν κατωτέρας ἐργασίας, εἰς κουζίνας καὶ καθαρισμόν. Μόρφωσιν καὶ χρόνον διὰ πρακτικὴν δὲν λαμβάνουν σχεδὸν ποτὲ καὶ εἶναι ἄνευ ὑπολήψεως καὶ προνομίων τῶν μοναχῶν1.
Ὑπάρχουν βεβαίως καὶ ἐξαιρέσεις, ὡς ἡ διαπρεπὴς καθηγ. Φιλοσοφίας Chutsumarn, ἡ ὁποία διευθύνει τώρα τὴν μονὴν παρὰ τὴν Μπανγκόκ “τῶν γυναικῶν ποὺ διατηροῦν τὴν διδασκαλίαν τοῦ Βούδα”, παρὰ τὸ τεράστιον μῖσος καὶ τὴν ἀντίστασιν πρὸς αὐτήν, ἡ ὁποία ὅμως συνέγραψεν ἄνω τῶν 100 βιβλίων, ὥστε ὀλίγοι τολμοῦν νὰ τὴν κατακρίνουν.
Ἂς παρηγορῶμεν τοίνυν ἑαυτοὺς καὶ ἀλλήλους, εὐχόμενοι ὅτι ἡμέραν τινὰ δὲν θὰ ἀναγκασθῶμεν εἰς χειροθεσίας καὶ χειροτονίας γυναικῶν, ὅπως ἕτεροι.
_______________________________
1. – M. Haas, Buddhistinnen kämpfen für die Weihe, Publik-Forum ἀρ. 11 (2019) 36-3