Χαιρετισμοί της Θεοτόκου στο Φανάρι

Του Μ. Πρωτοπρεσβυτέρου Γεωργίου Τσέτση*

Έγκλειστος στο σπίτι, λόγω των αυστηρών μέτρων που έλαβαν οι Ελβετικές Αρχές για την καταπολέμηση της πανδημίας του κρονωνοϊού, δεν μου απόμενει παρά να καταφεύγω, όπως ουκ ολίγος κόσμος, στην τηλεόραση προκειμένου να γευθώ κάπως την ιερότητα των Ιερών Ακολουθιών της Μεγάλης Τεσσρακοστής.
Έτσι, χάρις στο ιστολόγιο «Φως Φαναρίου», βρέθηκα την παρελθούσα Παρασκευή, έστω εξ αποστάσεως, στον Πάνσεπτο Πατριαρχικό Ναό του Φαναρίου, όπου ετελείτο η Γ΄ Στάση των Χαιρετισμών προς την Υπεραγία Θεοτόκο.
Άδειος ο Πατριαρχικός Ναός. Ωστόσο, πλήρης κατανύξεως και Θεϊκής γαλήνης. Γεμάτος από τις ψυχές των προαναπαυσαμένων γονέων, αδελφών και ηγουμένων ημών εν τη πίστει, οι οποίοι από αμνημονεύτων χρόνων στήριξαν την Μεγάλη Εκκλησία και στηρίχθηκαν από αυτήν.
Εννέα άτομα όλο κι’όλο. Οκτώ εσωκατάκοιλοι κληρικοί του Πατριαρχείου, με επικεφαλής τον Ηγούμενό τους, τον Οικουμενικό Πατριάρχη Βαρθολομαίο.
Ο Πατριάρχης χοροστατεί από το Παραθρόνιο χωρίς μανδύα, αλλά μόνο με ράσο και επανωκαλύμμαυχο, κρατώντας χαζράνιο (και όχι πατερίτσα) και έχοντας στο πλευρό τον Διευθυντή του Ιδιαιτέρου Πατριαρχικού Γραφείου. Ενώπιον της Αγίας Τραπέζης, ο Μ. Αρχιμανδρίτης απαγγέλλει το «Ευλογητός ο Θεός…» και έτσι αρχίζει το Μικρό Απόδειπνο.
Ο Μ. Εκκλησιάρχης πηγαινοέρχεται από το Ιερό Βήμα στον σολέα, για να αναγνώσει, κατά την Τάξιν, ενώπιον του Πατριάρχου, Ψαλμούς και τις τεταγμένες ευχές.
Τους θώκους του Πρωτοψάλτου και του Λαμπαδαρίου κατέχουν ο Μ. Αρχιδιάκονος και ο Κωδικογράφος της Αγίας και Ιεράς Συνόδου, έχοντες δίπλα τους, δίκην ισοκράτου, από ένα διάκονο.
Τα πάντα τελούνται ευσχημόνως και κατά την ψαλτικἠ παράδοση του Πατριαρχικού Ναού. Ο Κανών σε ύφος σεμνό, δωρικό και ρυθμό γρήγορο, (όπως πρέπει να ψάλλεται κάθε Κανών). Ενώ το αργοσύντομο «Τη Υπερμάχω…». έντεχνο και θριαμβευτικό.
Το απόγειο της Ιεράς Ακολουθίας ήταν, νομίζω, η εκ μέρους του Μ. Αρχιμανδρίτου γοργόρυθμη και σε χαμηλή βάση εμμελής ανάγνωση των Οίκων ενώπιον της εικόνος της Παναγίας στο Τέμπλο. (Υπογραμίζω τον όρο «Εμμελής ανάγνωση» , διότι οι κληρικοί, όλων των βαθμών, δεν άδουν μιμούμενοι τους ψάλτες, αλλά απλώς αναγινώσκουν και εκφωνούν εμμελώς).
Υποδειγματική ήταν η κατανυκτική και συγκινητική αυτή Ιερά Ακολουθία. Αλλά και μάθημα, νομίζω, δι’όσους, εδώ και καιρό, μετέτρεψαν τα εν τω Ναώ τελεσιουργούμενα, σε κακόγουστα «θεάματα».

*Ο π. Γεώργιος Τσέτσης γεννήθηκε (1934) στο Πικρίδιο (Χάσκιοϊ) της Κωνσταντινούπολης. Απόφοιτος της Θεολογικής Σχολής Χάλκης και διδάκτωρ της Θεολογικής Σχολής του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Εντάχθηκε νωρίς στις τάξεις του κλήρου, ως διάκονος (1961) και ως πρεσβύτερος (1964), υπηρετώντας έκτοτε, με αφοσίωση, τη Μεγάλη του Χριστού Εκκλησία (από την οποία πήρε το 1971 και το οφφίκιο του Μεγάλου Πρωτοπρεσβυτέρου). Υπηρέτησε (1964-1985) σε ανώτερες επιτελικές θέσεις του Παγκοσμίου Συμβουλίου Εκκλησιών στη Γενεύη και μόνιμος αντιπρόσωπος σ’ αυτό (1985-1999) του Oικουμενικού Πατριαρχείου, όπου και ανέπτυξε σπουδαιότατη διεκκλησιαστική και συγγραφική δράση. Ανέλαβε επίσης, για ένα διάστημα (2001), προϊστάμενος του Oρθοδόξου Κέντρου του Oικουμενικού Πατριαρχείου στο Σαμπεζύ (Γενεύης) και του Ινστιτούτου Μεταπτυχιακών Σπουδών Oρθοδόξου Θεολογίας.
Ως ιερωμένος μουσικός συνδυάζει το τάλαντο με την προνομιακή εμπειρία του πατριαρχικού περιβάλλοντος και, παράλληλα, τη στέρεη πνευματική συγκρότηση. Η παιδική και νεανική του ηλικία συμπίπτει με περίοδο μεγάλης ακμής των Πατριαρχικών χορών, τους οποίους ελάμπρυναν ο Κωνσταντίνος Πρίγγος ως Άρχων πρωτοψάλτης και ο Θρασύβουλος Στανίτσας ως Άρχων λαμπαδάριος. Κοντά σ’ αυτούς ως κανονάρχης (1944-1949) και στη συνέχεια ως μαθητής (1950-1960) σπούδασε ζωντανά το πατριαρχικό ύφος και μυήθηκε στη μεγάλη πατριαρχική παράδοση. Κατά την φοίτησή του στη Σχολή της Χάλκης διετέλεσε δεξιός ψάλτης και χοράρχης της φοιτητικής χορωδίας (διαδεχόμενος τον λόγιο και μουσικό μακαριστό μητροπολίτη Πέργης Ευάγγελο Γαλάνη).
Από την τοποθέτησή του (1965) στο Παγκόσμιο Συμβούλιο Εκκλησιών της Γενεύης ιερουργεί και ψάλλει (αποκλειστικά μάλιστα όλη τη Μ. Εβδομάδα) στο ναό του Αγ. Παύλου του εκεί Πατριαρχικού Κέντρου. Εξαιρετικά σημαντική πρέπει να θεωρηθεί η συμμετοχή του στις ηχογραφήσεις εκκλησιαστικών μελών στις υπό τον γενικό τίτλο Σειρές “Σύμμεικτα” και “Μνημεία” (Εκκλησιαστικής Μουσικής).