Άστραψε και βρόντηξε για κέρδη μητροπόλεων από ΧΑΚ
Του Λεύκου Χρήστου*
Πλούσιο και πολυσχιδές είναι το έργο που αφήνει πίσω του ο Αρχιεπίσκοπος Χρυσόστομος Β’.
Καινοτόμος στα εκκλησιαστικά πράγματα και δεινός, όπως αποδεικνύεται, διαχειριστής των οικονομικών της εκκλησίας.
Έβαλε φρένο στις ανεξέλεγκτες δαπάνες της αρχιεπισκοπής και των μητροπόλεων.
Έκοψε το βήχα ιεραρχών που επένδυσαν στο ΧΑΚ και εξασφάλισαν μεγάλα κέρδη.
Θέσπισε διαδικασίες, εφάρμοσε οικονομικούς ελέγχους στη βάση των λογιστικών προτύπων για όλες τις μητροπόλεις και από την πρώτη μέρα που πήρε το χρίσμα του Αρχιεπισκόπου, έστειλε σαφές μήνυμα:
«Θα είμαι αμείλικτος σε θέματα κακοδιαχείρισης των οικονομικών των μητροπόλεων, αρχής γενομένης από την ίδια την αρχιεπισκοπή».
Σε αντίθεση με προγενέστερους προκαθήμενους, ο Αρχιεπίσκοπος Χρυσόστομος δεν επέτρεψε τη δημιουργία «αυλής».
Σεβόταν τους συνεργάτες και συμβούλους του, όμως ποτέ δεν τους επέτρεψε να τον ποδηγετήσουν.
«Είχε πάντα τον τελευταίο λόγο αφού άκουε νηφάλια όλες τις απόψεις», ανέφερε στη StockWatch ένας εκ των διαχρονικά οικονομικών του συμβούλων.
Επικρίθηκε ουκ ολίγες φορές για τις οικονομικές δραστηριότητες της εκκλησίας. Του αποδόθηκε και ο χαρακτηρισμός του «τραπεζίτη».
Ο ίδιος δεν ένιωσε ποτέ την ανάγκη να δικαιολογηθεί για τις οικονομικές δραστηριότητες της εκκλησίας.
Αντίθετα, θεωρούσε εκ των ων ουκ άνευ, όπως έλεγε, την ανάγκη η εκκλησία να έχει οικονομική αυτονομία για να επιτελεί το θρησκευτικό και κοινωνικό της έργο απρόσκοπτα και χωρίς δεκανίκια.
Αξιοπρεπείς μισθοί στους κληρικούς
Η αξιοπρεπής διαβίωση των κληρικών, ήταν πάντα στις προτεραιότητες του.
Το θέμα αυτό το πάλεψε πολύ. Ιδιαίτερα όταν η εκκλησία έχανε κάθε μήνα, στη διάρκεια της τραπεζικής οικονομικής κρίσης, κοντά στα €20 εκατ. λόγω του ότι είχαν μειωθεί δραστικά τα μερίσματα από τον τουριστικό τομέα και τον χρηματοπιστωτικό.
Το πρόβλημα έγινε ακόμη μεγαλύτερο, όταν η Αρχιεπισκοπή και οι μητροπόλεις έπαυσαν πλήρως να απολαμβάνουν μερίσματος από τις τράπεζες λίγο πριν και μετά τη χρηματοπιστωτική κρίση το 2013.
Σημειώνεται ότι η εκκλησία ήταν ένας από τους μεγάλους καταθέτες που είδε τις αποταμιεύσεις της να κουρεύονται το Μάρτιο του 2013.
Παρά τα προβλήματα ρευστότητας που αντιμετώπιζε η εκκλησία, ο Αρχιεπίσκοπος θέλοντας να διατηρηθούν σε ένα αξιοπρεπές επίπεδο οι μισθοί των ιερέων, πέτυχε μέσα από συμπληγάδες, να επικαιροποιήσει τη συμφωνία που έγινε το Φεβρουάριο του 1971 μεταξύ του κράτους και της εκκλησίας, η οποία προνοεί την επιχορήγηση από τη Δημοκρατία μέρους της μισθοδοσίας των κληρικών.
Ο σχετικός νόμος, που είχε τη σφραγίδα του προκαθήμενου, ψηφίστηκε με πλειοψηφία από την Ολομέλεια της Βουλής την 1η Νοεμβρίου του 2019.
Εύτολμος, ειλικρινής και διορατικός
Τον Αρχιεπίσκοπο δεν τον διέκριναν μόνο η ευθύτητα, η ευτολμία και η ειλικρίνεια. Ήταν και διορατικός.
Αν και ιεράρχης, είχε πολύ καλές παραστάσεις σε σχέση με τα οικονομικά και τραπεζικά δρώμενα.
Είναι ενδεικτική η αναφορά του σε συνέντευξη που είχε παραχωρήσει στη StockWatch και δημοσιεύτηκε το Νοέμβριο του 2011, με αφορμή τις επενδύσεις της εκκλησίας στον τουριστικό και χρηματοπιστωτικό τομέα και στην ενέργεια.
«Εκτιμώ ότι επήλθε ο χρόνος να μην περιορίζουμε τα αυγά μας μόνο στο καλάθι των τραπεζών και των ξενοδοχείων. Διαφάνηκε ξεκάθαρα ότι ακόμη και αυτός ο τραπεζικός τομέας που διασφάλιζε σιγουριά στις επενδύσεις, κλονίζεται».
Δύο χρόνια πριν από την τραπεζική κρίση του Μαρτίου του 2013, ο προκαθήμενος είχε προβλέψει το τι έπεται στις εγχώριες συστημικές τράπεζες, εξαιτίας της μεγάλης έκθεσης τους σε ελληνικά ομόλογα, όπως είχε προειδοποιήσει.
Είχε τονίσει ότι η εκκλησία θα στρέψει μελλοντικά το επενδυτικό της πρόγραμμα στον τομέα της ενέργειας, πράγμα που έπραξε.
Χαρακτήρισε ως «δώρο Θεού» τα αποθέματα υδρογονανθράκων στην κυπριακή ΑΟΖ.
«Θα είμαι ανόητος να κάνω τέτοια επένδυση»
Ερωτηθείς, στην ίδια συνέντευξη, κατά πόσο θα επένδυε σε κρατικά ομόλογα ο Αρχιεπίσκοπος ήταν σαφής:
«Λυπάμαι να παρατηρήσω ότι δεν θα προέβαινα αυτή τη στιγμή σε ένα τέτοιο ρίσκο, να αγοράσω κυπριακά ομόλογα. Το 6% ή το 6.5% που παραχωρεί ως επιτόκιο το κυπριακό κράτος δεν μπορεί να διασφαλιστεί από τη στιγμή που πλήττεται η οικονομία μας από τις υποβαθμίσεις των διεθνών οίκων. Πρέπει να είμαι ανόητος να κάνω μία τέτοια επένδυση».
Θλιβερή σελίδα τα κέρδη μητροπόλεων από ΧΑΚ
Η StockWatch φέρνει στο φως ένα σημαντικό περιστατικό του μακαριστού Αρχιεπισκόπου Χρυσοστόμου, πλην άγνωστο μέχρι σήμερα, που αφορούσε την εμπλοκή μητροπόλεων και εκκλησιαστικών μετοχίων.
Ήταν ακόμη τοποτηρητής του αρχιεπισκοπικού θρόνου. Είχε ζητήσει και εξασφάλισε τα πορίσματα της έκθεσης που ετοίμασε η τριμελής ερευνητική επιτροπή για το σκάνδαλο του χρηματιστηρίου το 1999.
Διαπίστωσε ότι εκκλησιαστικά ιδρύματα είχαν αποκομίσει τεράστια κέρδη από συναλλαγές στο χρηματιστήριο.
Είχε θυμώσει πολύ. Ανέφερε τότε στους στενούς του συνεργάτες ότι αυτό που συνέβη είναι ανεπίτρεπτο και δεν θα περάσει απαρατήρητο.
Σχολίασε ότι αυτά τα κέρδη είναι χρήματα του κόσμου και είναι κρίμα οι μητροπόλεις και η αρχιεπισκοπή να ήταν μέρος αυτής της θλιβερής σελίδας.
Έγινε γνωστό αργότερα ότι κάλεσε στο γραφείο του συγκεκριμένο ιεράρχη τον οποίο επίπληξε σφοδρά διότι η μητρόπολη του μέσα σε ένα μήνα είχε εξασφαλίσει από το χρηματιστήριο κέρδη της τάξης των €28 εκατ.
Το πόρισμα για το σκάνδαλο του χρηματιστηρίου είχε αποκαλύψει ο τηλεοπτικός σταθμός ΑΝΤ1, παραθέτοντας τις χρηματιστηριακές πράξεις εκατοντάδων χιλιάδων λιρών τότε και σε μερικές περιπτώσεις εκατομμυρίων λιρών, των μητροπόλεων, της αρχιεπισκοπής, εκκλησιαστικών μετοχίων ακόμη και ιερών ναών.
Όταν ανέλαβε τα ηνία της εκκλησίας προώθησε θεσμικό πλαίσιο σε ότι αφορά την πολιτική επενδύσεων της αρχιεπισκοπής και των μητροπόλεων.
Μεταρρυθμιστής με κοινωνικό πρόσωπο
Συνεργάτες του και μέλη της Ιεράς Συνόδου κάνουν λόγο για έναν Αρχιεπίσκοπο μεταρρυθμιστή. Έναν άνθρωπο που έβαζε στόχους και τους πετύχαινε.
Αποκατάστησε την ιστορική παράδοση της εκκλησίας με καινοτόμες αλλαγές όπως είναι ο εκκλησιαστικός χάρτης και η αναβάθμιση του εκλογικού συστήματος.
Διαφοροποίησε τα σύνορα των μητροπόλεων με βάση τη δομή που είχαν συσταθεί κοντά στο 1100 μ.χ.
Αναβάθμισε τη σύνθεση της Ιεράς Συνόδου με τη συμμετοχή 13 μελών ώστε να συγκαλεί μείζον και υπερτελή σύνοδο χωρίς να χρειάζεται η συμμετοχή επισκόπων από άλλες εκκλησίες.
Ίδρυσε τη θεολογική σχολή και υλοποίησε το όνειρο ζωής του, που ήταν η ανέγερση του Καθεδρικού Ναού του Αποστόλου Βαρνάβα.
Δημιούργησε το πενταμελές συνοδικό δικαστήριο.
Καθιέρωσε τον ενιαίο φορέα μισθοδοσίας εφημεριακού κλήρου πετυχαίνοντας την ανεξάρτητη μισθοδοσία του κλήρου.
Κατάφερε να καταστήσει την εκκλησία της Κύπρου ως την 3η αυτοκέφαλη εκκλησία.
Άλλαξε τις διαδικασίες για την έκδοση διαζυγίου, που για σειρά ετών αποτελούσε εργαλείο εκμετάλλευσης ανθρώπων που ήταν κοντά στην αρχιεπισκοπή.
Πρωτοστάτησε στη δημιουργία των κοινωνικών παντοπωλείων στην περίοδο της τραπεζικής και δημοσιονομικής κρίσης παρέχοντας βάλσαμο σε εκατοντάδες οικονομικά ευάλωτες ομάδες του πληθυσμού.
Πρωτοφανής η επενδυτική πολιτική
Τα τελευταία χρόνια, η Ιερά Αρχιεπισκοπή δημιούργησε μία δυναμική σε ότι αφορά το επενδυτικό της πρόγραμμα.
Ρίσκαρε και επένδυσε σε αναπτυξιακά έργα και η συμβολή του Προκαθήμενου, σύμφωνα με τους συνεργάτες του, ήταν καθοριστική.
Η Ιερά Αρχιεπισκοπή διείσδυσε στους τομείς της υγείας, στα φωτοβολταϊκά πάρκα και στις φοιτητικές εστίες, τόσο στη Λευκωσία, όσο και στη Λεμεσό.
Συμμετέχει στη σύμπραξη για την υλοποίηση και χρηματοδότηση του έργου Nicosia Hospital and Rehabilitation Centre (NHRC) – Saint Loucas.
Το έργο θα κατασκευαστεί σε γη, η οποία ανήκει στην Αρχιεπισκοπή.
Εκμίσθωσε το κτήριο της Φανερωμένης για σκοπούς μεταστέγασης του τμήματος αρχιτεκτονικής του Πανεπιστημίου Κύπρου.
Πέραν αυτών, όμως, θα πρέπει να υπογραμμιστεί η μεγάλη ευαισθησία και έγνοια που είχε για την πατρίδα και ειδικότερα για την ανάγκη επίτευξης μία αξιοπρεπούς λύσης του κυπριακού.
Κατά καιρούς αναφορές και δηλώσεις του Αρχιεπισκόπου Χρυσοστόμου προκαλούσαν αντιδράσεις. Θετικές και αρνητικές.
Επικρίθηκε αρκετές φορές. Όμως ουδείς μπορεί να αμφισβητήσει την ειλικρίνεια και την ανιδιοτελή του συμπεριφορά.
Πεδίο δόξης λαμπρό για τους ιστορικούς του μέλλοντος να κρίνουν τα έργα του, τα οποία ομολογουμένως δεν είναι λίγα.
*Τα ενυπόγραφα κείμενα απηχούν τις απόψεις των συγγραφέων τους/Πηγή: stockwatch.com.cy
