Ασλί Ερντογάν : “Πολύ επικίνδυνο βήμα η απόσυρση της Τουρκίας από τη Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης”

«Οι Ευρωπαίοι πολιτικοί γνωρίζουν καλά τι γίνεται στην Τουρκία… Υπάρχουν τα οικονομικά και άλλα συμφέροντα ή και μια γενική αρχή του καπιταλισμού ότι “ δεν σε πειράζει το φίδι που δεν δαγκώνει”»

Της Σοφίας Παπαδοπούλου*

«Πολύ επικίνδυνο βήμα» χαρακτηρίζει η συγγραφέας, δημοσιογράφος και ακτιβίστρια των ανθρωπίνων δικαιωμάτων Ασλί Ερντογάν (Aslı Erdoğan)   την απόσυρση της Τουρκίας από τη Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης για την καταπολέμηση της βίας κατά των γυναικών, μιλώντας στο Αθηναϊκό/Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων.

«Η Τουρκία βαδίζει σε μια πολύ αρνητική πορεία», τονίζει η Ασλί Ερντογάν, η οποία θεωρείται διεθνώς ως η φωνή της «αιχμάλωτης» Τουρκίας, με τα βιβλία της να είναι απαγορευμένα στη χώρα της και την ίδια να ζει εξόριστη στη Γερμανία μετά τη φυλάκισή της το 2016 και τις διώξεις από το καθεστώς Ερντογάν, με τον οποίο, όπως έλεγε σε παλαιότερη συνέντευξή της στο ΑΠΕ-ΜΠΕ, το μόνο κοινό που έχουν είναι το επίθετο.

«Ειδικά σ’ αυτές τις συνθήκες της πανδημίας, η Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης είναι ιδιαίτερα επιβεβλημένη, καθώς η βία εξαπλώνεται. Τώρα είναι η ώρα να βελτιώσουμε τους νόμους που προστατεύουν τις γυναίκες. Τι κάνει όμως η Τουρκία; Ακριβώς το αντίθετο. Νομιμοποιεί αυτή την ιδέα αποχωρώντας από τη Σύμβαση. Ουσιαστικά λέει, δηλαδή, ότι είναι νόμιμο να κάνεις χρήση βίας κατά των γυναικών, των παιδιών, των γκέι», αναφέρει χαρακτηριστικά.

Η απόφαση της Άγκυρας προκάλεσε σοκ και οργή στη διεθνή κοινότητα, ωστόσο η ίδια λέει πως ο Τούρκος πρόεδρος είχε δείξει τις προθέσεις του από μήνες. «Εδώ και καιρό είχε δηλώσει ότι η ορολογία που χρησιμοποιεί η Σύμβαση -οι αναφορές σε γκέι, για παράδειγμα- αποτελεί προσβολή για τον θεσμό της τουρκικής οικογένειας. Υπήρξε τότε μεγάλο κύμα αντίδρασης από κινήματα γυναικών, μεταξύ αυτών και γυναίκες του ΑΚΡ, γεγονός που “ φρέναρε” αυτή την πολιτική. Αλλά τις τελευταίες εβδομάδες συνήθιζε να επαναφέρει στον δημόσιο λόγο, ότι η τουρκική κοινωνία πρέπει να προστατευτεί, γι’ αυτό και νομίζω πως ήταν ξεκάθαρο πως κάτι τέτοιο επρόκειτο να έρθει», εξηγεί.

Σκοτεινή η κατάσταση, χειρότερη από χούντα

«Στην Τουρκία», λέει η διεθνούς φήμης Τουρκάλα συγγραφέας, «τα τελευταία 5-6 χρόνια ειδικά υπάρχει πολύ μεγάλη πίεση απέναντι στις γυναίκες που διεκδικούν τα δικαιώματα τους. Ξεκίνησε με τον νόμο για τις εκτρώσεις, ενώ κάθε χρόνο οι διαδηλώσεις του Μαρτίου (για την ημέρα της γυναίκας) γινόταν ολοένα και πιο βίαιες. Βήμα βήμα λαμβάνει χώρα μια μεγάλη αλλαγή. Οι γυναίκες αρχίζουν να χάνουν όλα όσα είχαν κερδίσει τις τελευταίες δύο δεκαετίες. Κι αυτό γίνεται με πολύ γρήγορους ρυθμούς».

Στην ερώτηση αν θα μπορούσαν ν’ αλλάξουν τα πράγματα, απαντά πως «υπήρχε πάντα ένα φεμινιστικό κίνημα στην Τουρκία, κυρίως μεταξύ των γυναικών στις μειονότητες» και πως οι γυναίκες σήμερα, σε σχέση με την παιδική τους ηλικία, είναι περισσότερο συνειδητοποιημένες και πολιτικοποιημένες- κυρίως οι Κούρδισσες- ωστόσο, «η κατάσταση στην Τουρκία είναι τόσο σκοτεινή, που όποιος κι αν αρθρώσει λόγο εναντίωσης βρίσκεται αντιμέτωπος με τη Δικαιοσύνη».

«Είναι ενός ανδρός αρχή βασικά και είναι πολύ δύσκολο ν’ αλλάξει κανείς κάτι που αυτός θέλει ή δεν θέλει. Δυστυχώς, είναι μια ιδιαίτερα δύσκολη στιγμή καθώς κάθε δημοκρατική κίνηση μπλοκάρεται και τιμωρείται. Είναι μια στιγμή χειρότερη και από τη χούντα», αναφέρει χαρακτηριστικά.

«Η σημερινή πραγματικότητα είναι ένα πολύ σκοτεινό τούνελ, πολύ διαφορετικό απ’ ό,τι έχουμε δει στο παρελθόν. Αυτή δεν είναι μια χούντα, κάτι προσωρινό, αλλά μια αλλαγή καθεστώτος που θέλει να καταστεί μόνιμο. Οι χούντες ήταν προσωρινές, τουλάχιστον στα χαρτιά», προσθέτει με έμφαση.

Ο Ερντογάν δεν θέλει μια κοσμική κοινωνία

Στην ερώτηση, αν θεωρεί πως με κινήσεις όπως η παραπάνω η Τουρκία κάνει στροφή προς τον ισλαμισμό, η Ασλί Ερντογάν απαντά πως «ο Ερντογάν είναι στην ισλαμιστική πλευρά. Δεν θέλει τις δυτικές νοοτροπίες, όπως η ισότητα των φύλων» και υπογραμμίζει με νόημα: «Είναι γεγονός ότι τα βήματα του είναι συμβολικά αλλά με ισχυρό συμβολισμό. Όπως με την Αγία Σοφία. Το μήνυμα που στέλνει είναι πολύ ανοιχτό, δεν θέλει μια κοσμική κοινωνία».

«Δεν νομίζω ότι νοιάζεται και τόσο για τις δυτικές αξίες», λέει και εξηγεί: «Τη δημοκρατία την αποδέχεται μόνο και μόνο επειδή τού αρέσουν οι εκλογές. Η ερμηνεία που δίνει άλλωστε στον όρο δημοκρατία είναι πολύ διαφορετική και συνοψίζεται στο ότι αυτός που κερδίζει τις εκλογές, έστω και με λίγο κλέψιμο, έχει το δικαίωμα να κάνει τα πάντα. Αυτή είναι η δική του ιδέα περί δημοκρατίας».

Η Ευρώπη δεν πειράζει …το φίδι που δεν δαγκώνει

Η Ασλί Ερντογάν θεωρεί πως ο Τούρκος πρόεδρος δεν είναι ειλικρινής «καθώς τη μια μέρα μπορεί να λέει πως θα εκδημοκρατίσει τη χώρα και την άλλη να συλλάβει 800 άτομα», αλλά, όπως τονίζει, αντίστοιχα μη ειλικρινής υπήρξε και η Ευρώπη. «Η ΕΕ παρακολουθεί εδώ και 6-7 χρόνια τα γεγονότα. Παρακολούθησε την εξέγερση του Γκεζί, παρακολούθησε όλα όσα έγιναν στις κουρδικές πόλεις μετά το πραξικόπημα, χιλιάδες ανθρώπους να συλλαμβάνονται σε λίγους μήνες. Οι Ευρωπαίοι πολιτικοί γνωρίζουν καλά τι γίνεται στην Τουρκία. Δεν ξεκίνησαν χθες όλα αυτά. Και το μόνο που λένε είναι πως ανησυχούν χωρίς να παίρνουν μια δυναμική θέση. Δεν εννοώ τους μεμονωμένους ανθρώπους ή τον Τύπο, αλλά αυτούς που λαμβάνουν τις αποφάσεις. Υπάρχουν τα οικονομικά και άλλα συμφέροντα ή και μια γενική αρχή του καπιταλισμού ότι “ δεν σε πειράζει το φίδι που δεν δαγκώνει”», υπογραμμίζει.

«Στο κεφάλι του (ο Ερντογάν), νομίζει πως μπορεί να κάνει ό,τι θέλει. Το κάνει στην Τουρκία και νομίζει ότι μπορεί να το κάνει και στη διεθνή σκηνή. Ελπίζω ότι σε κάποια στιγμή θα βρεθεί κάποιος που θα πει: όχι, δεν μπορείς να κάνεις ό,τι θέλεις. Κι ελπίζω ότι αυτό θα γίνει σύντομα. Αλλά στο μεταξύ η Τουρκία θα συνεχίσει να χάνει πολλά…», λέει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ η Ασλί Ερντογάν.

«Έχει αλλάξει η τουρκική κοινωνία, θυμίζει δεκαετία του ’70»

Κι ενώ τον Φεβρουάριο του περασμένου έτους ο διεθνής Τύπος κατακλυζόταν από δημοσιεύματα για την αθώωσή της από την τουρκική Δικαιοσύνη, ενώπιον της οποίας βρέθηκε κατηγορούμενη για διασπορά «τρομοκρατικής προπαγάνδας» και «υπονόμευση της εθνικής ενότητας», μόλις τέσσερις μήνες αργότερα εισαγγελέας άσκησε έφεση στην αθωωτική απόφαση βάζοντάς την σε νέες δικαστικές περιπέτειες. Περιπέτειες που την κάνουν ν’ απαντά αρνητικά στην ερώτηση, αν «βλέπει» επιστροφή της στην Τουρκία. «Δεν νομίζω. Όχι στο άμεσο μέλλον. Δεν μπορώ να τους εμπιστευτώ ότι αν επιστρέψω δεν θα κινήσουν και άλλες νομικές διαδικασίες εναντίον μου», σημειώνει και χαρακτηρίζει «φριχτή, που δεν τη χωρά ο ανθρώπινος νους» την κατάσταση στις τουρκικές φυλακές.

Ακόμη και η κοινωνία, όπως λέει, έχει αλλάξει στην Τουρκία. «Το 2003-2004, η Κωνσταντινούπολη είχε μια νυχτερινή ζωή που δεν έχω ξαναδεί. Ίσως μόνο στη Βραζιλία ή στα ελληνικά νησιά. Η Κωνσταντινούπολη επίσης ήταν γεμάτη με γκέι μπαρ. Τώρα η χρήση του όρου γκέι είναι σχεδόν παράνομη», επισημαίνει, κάνοντας λόγο για μια κοινωνία πλέον πλήρως ανδροκρατούμενη, που θυμίζει τη δεκαετία του ’70 και καθιστά «ολοένα και πιο δύσκολο το να “ αναπνεύσεις”».

«Μπορούσα να ζω πού και πού εκεί, αλλά πλέον έχει καταστεί ανυπόφορο. Και δεν νομίζω ότι θα με άφηναν να ζήσω εκεί…», λέει κλείνοντας τη συνέντευξη που παραχώρησε διαδικτυακά στο ΑΠΕ-ΜΠΕ από το διαμέρισμά της, στη Γερμανία.

Βιβλία της Ασλί Ερντογάν («Κοκκινοσκουφίτσα πόλη», «Μήτε κι η σιωπή είναι δική σου», «Ο θαυμαστός μανδαρίνος») κυκλοφορούν στα ελληνικά από τις εκδόσεις «ΠΟΤΑΜΟΣ», που αυτή την εποχή ετοιμάζουν και το βιβλίο της «Το πέτρινο κτίριο».

************************

Τον  Φεβρουαρίου 2020 Δικαστήριο της Κωνσταντινούπολης έκρινε την  Ασλί Ερντογάν, η οποία κατηγορείτο  για «τρομοκρατικές δραστηριότητες».  Επίσης ζήτησε την απαλλαγή της από την κατηγορία της «διασποράς τρομοκρατικής προπαγάνδας». Ωστόσο, δεν υπάρχει εγγύηση ότι , αν επιστρέψει στην Τουρκία, δεν θα συλληφθεί και πάλι. 

Η Ασλί Ερντογάν γεννήθηκε το 1967 στην Κωνσταντινούπολη. Το 1983 τελείωσε το Λύκειο στη Ροβέρτειο Σχολή και σπούδασε στη συνέχεια στο τμήμα Πληροφορικής Μηχανικής του Πανεπιστημίου του Βοσπόρου.  Με υποτροφία του CERN έζησε δύο χρόνια (1991-1993) στη Γενεύη μελετώντας τη Φυσική των Στοιχειωδών Σωματιδίων, και όταν επέστρεψε, έλαβε το Master’s Φυσικής του Πανεπιστημίου του Βοσπόρου. Κατά τη δίχρονη αυτή διαμονή της στην Ευρώπη άρχισε η περιπέτειά της με τη συγγραφή, στην οποία έμελλε να αφιερωθεί αποκλειστικά λίγα χρόνια αργότερα, εγκαταλείποντας την επιστημονική της έρευνα στο Ρίο ντε Τζανέιρο. Εξέδωσε το πρώτο της βιβλίο, τον “Οστρακάνθρωπο” το 1994, κι έχει από τότε μια σταθερή παρουσία στην τουρκική λογοτεχνία, αλλά και μια πλούσια αρθρογραφία σε εφημερίδες και πολιτιστικά περιοδικά της προοδευτικής διανόησης. Το 2009 τιμήθηκε με το Βραβείο Διηγήματος Sait Faik , τον Αύγουστο του 2016, αμέσως μετά την σύλληψή της, με το σουηδικό βραβείο Τuchoslky . Επίσης έχει τιμηθεί με τα βραβεία  ΕΙCF Princess Margriet Award for Culture και το γερμανικό Erich Maria Remarque Prize. Έργα της έχουν μεταφραστεί σε περισσότερες από είκοσι γλώσσες.