Αποτίμηση του πρώτου χρόνου ποιμαντορίας του Αμερικής Ελπιδοφόρου

Του Απόστολου Ζουπανιώτη*

Ο πρώτος χρόνος της ποιμαντορίας του Αρχιεπισκόπου Ελπιδοφόρου ως  προκαθήμενου της Ελληνικής Ορθόδοξης Αρχιεπισκοπής Αμερικής είναι όντως ελπιδοφόρος για την Εκκλησία  μας στις ΗΠΑ και θα μπορούσε να καταστεί και εξόχως παραγωγικός, αν ο δυναμισμός κι ο ενθουσιασμός του συνδυαστούν με σοφία και συλλογικότητα.

Κατ’ αρχάς είναι λίγο άδικο για τον Αρχιεπίσκοπο, που κλήθηκε να ηγηθεί σε μία τέτοια περίοδο με κλειστούς ναούς, στο ένα τρίτο περίπου της ποιμαντορίας του. Ωστόσο η δυσκολία αυτή και οι εξαιρετικά ιδιαίτερες συνθήκες, έδωσαν τη δυνατότητα να λάμψουν χαρίσματα και ικανότητές του και να διαπιστωθούν κι ορισμένες αδυναμίες του.

Ας κάνουμε μία ανασκόπηση, ξεκαθαρίζοντας πως μακράν ημών οι κολακείες, κοινώς γλείψιμο, κάποιων, που έσπευσαν πριν καν πατήσει το πόδι του ο Ελπιδοφόρος στην Αμερική να μιλήσουν για νέο Ιάκωβο, ή νέο Αθηναγόρα (που από Αμερικής έγινε Οικουμενικός Πατριάρχης).

«Κρείττον εις κόρακας ή εις κόλακας εμπεσείν. Οι μεν γαρ νεκρούς, οι δε ζώντας εσθίουσιν», είπε ο κυνικός φιλόσοφος Αντισθένης.

(Καλύτερα να πέσεις σε κοράκια παρά σε κόλακες. διότι τα μεν τρώνε νεκρούς, οι δε ζωντανούς). Πόσω μάλλον που εδώ στην Αμερική κάποιοι «Κόρακες» είναι και κόλακες.

Ο πρώτος στόχος και συνάμα προτεραιότητα του Ελπιδοφόρου ήταν ο Άγιος Νικόλαος, που οδεύει προς επίτευξη. Με βάση τα στοιχεία που παρουσίασε ο Μιχαήλ Ψαρός στηνΕπιτροπή δείχνουν ότι υπολειπόμαστε μόλις ενός εκατομμυρίου του ποσού, άρα φαίνεται ότι ο ναός θα ολοκληρωθεί εντός των προθεσμιών που τέθηκαν. Να σημειώσουμε, πάντως, ότι τα χρήματα από τις συγκεκριμένες πηγές θα μπορούσαν να συγκεντρωθούν κι αμέσως μετά την Κληρικολαϊκή της Βοστώνης.

Στο θέμα των διοικητικών, η δρομολογημένη από πριν παραπομπή κάποιων υποθέσεων στη δικαιοσύνη, προσφέρει σοβαρή βοήθεια στο νοικοκύρεμα της Αρχιεπισκοπής. Και να μην επαναληφθούν θλιβερές καταστάσεις και ατασθαλίες.

Στο θέμα των ελληνικών σχολείων, υπήρξαν κάποιες βιαστικές και χωρίς προετοιμασία κινήσεις, ωστόσο οι επιλογές στελεχών κι η ανασύσταση του Ανωτάτου Συμβουλίου Παιδείας αποδείχθηκαν σωτήριες. Θετική η απόσπαση διαβεβαίωσης από την ελληνική κυβέρνηση για ετήσια χορηγία ενός εκατομμυρίου για τη Θεολογική Σχολή. Η συμβουλή μας είναι να

προσεγγιστούν περισσότεροι οι δάσκαλοι κι αυτό μπορεί να γίνει εύκολα καλώντας τους στην Κληρικολαϊκή με το καθεστώς των μουσικών/ψαλτών.

Η διοικητική αποκέντρωση της Άμεσης Αρχιεπισκοπικής περιφέρειας με ορισμό επιτρόπων, μπορεί να βοηθήσει. Το σύστημα θα δοκιμαστεί μετά την κρίση του κορονοϊού.

Οι σχέσεις του Αρχιεπισκόπου με την ελληνική πολιτική ηγεσία και η καθολική εκτίμηση που απολαμβάνει, είναι ακόμη ένα πλεονέκτημα. Το ίδιο και οι επαφές που έκανε με κυβερνητικούς αξιωματούχους στις ΗΠΑ, αμέσως μετά την ανάληψη των καθηκόντων του.

Η σχέση που ανέπτυξε με τη Συνέλευση των Ορθοδόξων Επισκόπων Αμερικής είναι ιδιαίτερα καλή και ο οργανισμός κατόρθωσε να εμφανίσει μία αρκετά ομοιόμορφη εικόνα για τους Ορθοδόξους της Αμερικής, σ’ όλη τη διάρκεια της πανδημίας, εκδίδοντας χρήσιμες οδηγίες. Ο Αρχιεπίσκοπος Ελπιδοφόρος προεδρεύει της Συνέλευσης κι αυτή η καλή σχέση αποτελεί επένδυση για το μέλλον της Ορθοδοξίας στην Αμερική.

Το ξέσπασμα της πανδημίας του Covid-19 αποτέλεσε πλήγμα για τη χώρα κι όλους τους οργανισμούς, συμπεριλαμβανομένων των θρησκευτικών. Η Αρχιεπισκοπή μας ακολούθησε σε μεγάλο βαθμό τις οδηγίες της Συνέλευσης Επισκόπων. Στην Ιερά Επαρχιακή Σύνοδο ήταν εμφανείς κάποιες διαχωριστικές γραμμές, με τον Αρχιεπίσκοπο να συντάσσεται με την προοδευτικότερη. Εξαίρεση οι χειροτονίες του Μαρτίου – αρχών Απριλίου, τις οποίες μπορούσε να αναβάλει για μετά την πανδημία, αποφεύγοντας αχρείαστα κρούσματα.

Η στάση του Αρχιεπισκόπου στο θέμα της μετάδοσης της Θείας Κοινωνίας τον ανέδειξε ως τολμηρό ιεράρχη, που μπορεί να απορρίψει τυπολατρίες όταν δεν παραβιάζονται οι ιεροί κανόνες. Η απόφαση για τις χωριστές λαβίδες έδειξε γενναιότητα και γνώση του ότι για να φας ομελέτα πρέπει να σπάσεις αυγά. Απλά, σημειώνουμε ότι σε παρόμοια θέματα καλό είναι να ζητάς την άποψη των μελών της Ιεράς Επαρχιακής Συνόδου, της οποίας προεδρεύεις και να επιδιώκεις ενιαία κατεύθυνση.

Η συλλογικότητα είναι μεγάλο στοιχείο ομαλής λειτουργίας της Αρχιεπισκοπής Αμερικής. Δεν την επιδίωξε ο Σπυρίδων κι έφυγε άδοξα. Αν μάλιστα η Αρχιεπισκοπή ήταν αυτοκέφαλη, θα είχε καθαιρεθεί από τη Σύνοδο.

Αντίθετα, ο Δημήτριος που σεβάστηκε τη Σύνοδο, παρέμεινε 20 χρόνια στο θρόνο και αντιμετώπισε με επιτυχία τις πλέον ανίερες επιθέσεις σε βάρος του, από γνωστά κέντρα που στην αρχή είχαν σπεύσει να τον προσεταιριστούν με κολακείες. Το ίδιο δηλαδή που κάνουν και σήμερα.

Η στάση του Αρχιεπισκόπου στο θέμα της αλληλεγγύης προς την Αφροαμερικανική Κοινότητα κι η συμπόρευσή του κάτω από το σύνθημα Black Lives Matter στο Μπρούκλιν τον έβαλαν στις καρδιές του απλού πιστού μας,  αλλά μπορεί και να μισήθηκε από κάποιους υπερσυντηρητικούς – επιτρέψτε με να τους αποκαλέσω αθεόφοβους – συμπεριλαμβανομένων και κληρικών.

Αν αυτό συνδυαστεί με τις δράσεις τους για βοήθεια σε πληγέντες από την κρίση που προκάλεσε η πανδημία, κάποιοι βλέπουν με ικανοποίηση η Εκκλησία μας να προσεγγίζει τον πόνο των απλών ανθρώπων με κοινωνική αλληλεγγύη, πέραν των ορίων της «φιλανθρωπίας» των γκαλά. Το 2008, στην προηγούμενη κρίση, μόνο ο Βοστώνης Μεθόδιος είχε μιλήσει με ευαισθησία καλώντας τις μητροπόλεις και τις κοινότητες να είναι έτοιμες να βοηθήσουν κόσμο που θα κινδύνευε να χάσει τα σπίτια του. Σήμερα είναι τουλάχιστον 3-4.

Κάποιοι έσπευσαν να συγκρίνουν την συμπόρευση του Ελπιδοφόρου στο Μπρούκλιν μ’ αυτή του Ιακώβου στη Σέλμα. Ας φυλάγεται καλύτερα από τους κόλακες/κόρακες κι ας είναι απλά έτοιμος να κάνει στις σημερινές συγκυρίες το καθήκον του, όπως τότε ο Μεγάλος Ιάκωβος στη Σέλμα. Αυτό μετράει! Η ιστορία θα κρίνει πόσο μεγάλο ήταν!

Ως τελικό απολογισμό, ο Αρχιεπίσκοπος Ελπιδοφόρος είναι σε καλό δρόμο. Ένα δρόμο όμως μεγάλης απόστασης κι όχι σπριντ 100 ή 200 μέτρων. Χρειάζεται υπομονή και επιμονή και τακτική, καθότι δεν χρειάζεται να κόψει αυτός κανένα νήμα για να κερδίσει, αλλά πρέπει όλη η Αρχιεπισκοπή να σηκωθεί ψηλότερα κι όλοι οι πιστοί μας να νοιώθουν συγκάτοικοι του οίκου του Θεού.

Μία τελευταία συμβουλή. Η Κληρικολαϊκή Συνέλευση της Βοστώνης τινάχθηκε στον αέρα, όταν αποκαλύφθηκε το τεράστιο κενό που

υπάρχει στο συνταξιοδοτικό ταμείο των κληρικών (και άλλων μελών του προσωπικού) της Αρχιεπισκοπής. Από το 2003 – απ’ ότι έλεγαν

τότε – η Αρχιεπισκοπή δεν έβαζε το δικό της μερίδιο (650 περίπου δολάρια το μήνα). Ούτε κανείς σκέφτηκε να αυξηθεί το μερίδιο των

κληρικών, ούτε κανείς έλεγξε την οικονομική διαχείριση Τζέρι Δημητρίου. Η «υποχρηματοδότηση» ανέρχεται σε τουλάχιστον 50 εκατομμύρια. Στην Κληρικολαϊκή της Βοστώνης ψηφίστηκε να βάζει κάθε χρόνο η Αρχιεπισκοπή ένα εκατομμύριο (πέραν των τακτικών κρατήσεων), αλλά δεν φαίνεται να έγινε τίποτε.

Το θέμα συζητήθηκε στην τελευταία σύνοδο, αλλά δεν γνωρίζω τι ελέχθη. Στην κληρικολαϊκή θα το βρούμε μπροστά μας. Κι επειδή οι Κληρικοί αποτελούν την πλειοψηφία και επηρεάζουν τους λαϊκούς των κοινοτήτων τους, αν δεν βρεθούν σωστές λύσεις, θα έχουν έκρηξη.

Έχω την εντύπωση ότι η αντιμετώπιση αυτού του προβλήματος που κληρονόμησε ο Αρχιεπίσκοπος θα σηματοδοτήσει την ποιμαντορία του, αλλά και την συνοδικότητα της Αρχιεπισκοπής μας.

* Ο Απόστολος Ζουπανιώτης είναι εκδότης της ελληνοαμερικανικής εφημερίδας "Greek News", η οποία 
εκδίδεται στην Ν. Υόρκη./ Τα ενυπόγραφα άρθρα απηχούν τις απόψεις των συγγραφέων τους.