Αποκάλυψη σημαντικών αρχαιοτήτων στα Κούκλια

 Ἐνας τάφος, που ανήκει σ’ έναν τύπο που απαντάται στο Αιγαίο (κυρίως την Κρήτη) κατά την Ύστερη Εποχή του Χαλκού και αναφέρεται στη διεθνή βιβλιογραφία ως «pit cave», αποκαλύφθηκε στις ανασκαφές  στη θέση Κούκλια-Μάρτσελλο , στην Παλαίπαφο.  Πρόκειται για ένα κατακόρυφο όρυγμα, στην κατώτερη απόληξη του οποίου ανοίχθηκε μία πλευρική κόγχη. Εντός της κόγχης ενταφιάσθηκαν ταυτόχρονα ένας άνδρας (περίπου 30 ετών) και μία γυναίκα (περίπου 25 ετών).

Σε διαφορετικό σημείο της ανασκαφής ήλθε στο φως ένας λάκκος, όπου τοποθετήθηκε, πιθανότατα κατά την Κυπρο-Γεωμετρική περίοδο, ένα τεμαχισμένο άλογο. Πρόκειται για ένα εξαιρετικά σπάνιο εύρημα, το οποίο θα προσφέρει νέα δεδομένα για τη μελέτη των ταφικών εθίμων της Κυπρο-Γεωμετρικής περιόδου.

Το Τμήμα Αρχαιοτήτων του Υπουργείου Μεταφορών, Επικοινωνιών και Έργων ανακοίνωσε  τη λήξη της δεύτερης ανασκαφικής περιόδου για το έτος 2022 στη θέση Κούκλια-Μάρτσελλο από το Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών (ΕΚΠΑ). Την ανασκαφή διηύθυνε ο Αναπληρωτής Καθηγητής Κωνσταντίνος Κοπανιάς, με ειδίκευση στην Αρχαιολογία της Ανατολικής Μεσογείου και της Εγγύς Ανατολής. Η ανασκαφική ομάδα αποτελούνταν από 25 προπτυχιακούς, μεταπτυχιακούς και διδακτορικούς φοιτητές και πραγματοποιήθηκε με χρηματοδότηση από το Υπουργείο Εξωτερικών της Ελλάδος και του ΕΚΠΑ.

Στη θέση Κούκλια-Μάρτσελλο έχει πραγματοποιηθεί σειρά ερευνών από την Βρετανική (1950-55) και την Γερμανοελβετική Αποστολή (1966-73, 1985, 1992-95), καθώς και το Πανεπιστήμιο Κύπρου (2006-08). Οι παλαιότερες έρευνες έφεραν στο φως τμήμα ενός μνημειακού τείχους, δίχως όμως να ολοκληρωθεί η ανασκαφή του. Κεντρικός στόχος του ερευνητικού προγράμματος του ΕΚΠΑ στο Μάρτσελλο είναι η ολοκλήρωση της αποκάλυψης αυτού του πολύ σημαντικού μνημείου και η εξακρίβωση της χρονολόγησης και της ταυτότητάς του. Επειδή πρόκειται για ένα σύνθετο και μνημειακό κτηριακό συγκρότημα, η έρευνα έχει έναν μακροπρόθεσμο σχεδιασμό.

Η έρευνα του ΕΚΠΑ πραγματοποιείται με την βοήθεια σύγχρονων τεχνολογικών μέσων, δηλαδή με την ευρεία χρήση GIS, αεροφωτογραφιών, ενώ έχει ήδη ξεκινήσει η οργάνωση αρχαιομετρικών μελετών για τα μεταλλικά ευρήματα και τις ωμοπλίνθους. Η φετινή ανασκαφική περίοδος επικεντρώθηκε στην προσεκτική διερεύνηση της στρωματογραφίας του τείχους. Προέκυψαν νέα στοιχεία που καθιστούν πιθανότερη την χρονολόγηση της αρχικής φάσης του τείχους στην Υστεροκυπριακή ΙΙ περίοδο (14ος/13ος αι. π.Χ.) και όχι στην Κυπρο-Αρχαϊκή περίοδο. Ωστόσο, αναμένεται η ολοκλήρωση της μελέτης της κεραμικής για να υπάρξουν οριστικά συμπεράσματα.

Η ανασκαφή έφερε στο φως συναρπαστικά νέα ευρήματα, μεταξύ αυτών μία διπλή ταφή που χρονολογείται στον πρώιμο 12^ο αι. π.Χ. Πρόκειται για έναν τάφο που ανήκει σε έναν τύπο που απαντάται στο Αιγαίο (κυρίως την Κρήτη) κατά την Ύστερη Εποχή του Χαλκού και αναφέρεται στη διεθνή βιβλιογραφία ως pit cave. Συγκεκριμένα, πρόκειται για ένα κατακόρυφο όρυγμα, στην κατώτερη απόληξη του οποίου ανοίχθηκε μία πλευρική κόγχη. Εντός της κόγχης ενταφιάσθηκαν ταυτόχρονα ένας άνδρας (περίπου 30 ετών) και μία γυναίκα (περίπου 25 ετών). Η μελέτη των ανθρώπινων, ζωικών και φυτικών καταλοίπων, καθώς και των λοιπών ευρημάτων, αναμένεται να προσφέρει νέα πολύτιμα στοιχεία για τον 12^ο αι. π.Χ., που υπήρξε μία περίοδος κρίσης για όλη την Ανατολική Μεσόγειο. Σε διαφορετικό σημείο της ανασκαφής ήλθε στο φως ένας λάκκος, όπου τοποθετήθηκε, πιθανότατα κατά την Κυπρο-Γεωμετρική περίοδο, ένα τεμαχισμένο άλογο. Πρόκειται για ένα εξαιρετικά σπάνιο εύρημα, το οποίο θα προσφέρει νέα δεδομένα για τη μελέτη των ταφικών εθίμων της Κυπρο-Γεωμετρικής περιόδου.

Ιδιαίτερη σημασία έχει το γεγονός ότι η νέα έρευνα πραγματοποιείται σε αγαστή συνεργασία με το υφιστάμενο Πρόγραμμα Διερεύνησης του Αστικού Τοπίου Παλαίπαφου του Πανεπιστημίου Κύπρου, που διευθύνει η Καθηγήτρια Μαρία Ιακώβου. Η στενή συνεργασία των δυο έμπειρων ερευνητικών ομάδων συνεισφέρει στη διάσωση και επιστημονική προβολή του αρχαιολογικού πλούτου της περιοχής της Παλαίπαφου. Η τρίτη ετήσια αποστολή του ΕΚΠΑ θα πραγματοποιηθεί εντός του 2023.

ΦΩΤΟ ΑΡΧΕΙΟΥ: Οι ανασκαφές  στη θέση Κούκλια-Μάρτσελλο , στην Παλαίπαφο