Αντίσταση, συγχώρεση και σκέψεις για τη δεξιά

Του KIZILYÜREK Niyazi*

Πρόσφατα, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο τίμησε τον Μανώλη Γλέζο, τον «πρώτο παρτιζάνο» κατά του φασισμού (όπως τον ονόμασε ο Γάλλος πρόεδρος Ντε Γκόλ). Πλέον, η ομάδα της Αριστεράς στο Ευρωκοινοβούλιο θα συνεδριάζει στην αίθουσα «Μανώλης Γλέζος».

Στην εκδήλωση παρευρέθηκαν αρχηγοί και εκπρόσωποι όλων των πολιτικών ομάδων, τιμώντας με ομιλίες τους τον μεγάλο αντιστασιακό. Παρούσα ήταν και η Πρόεδρος της Βουλής Ρομπέρτα Μετσόλα. Από την Ελλάδα υπήρχε επίσης σημαντική συμμετοχή. Παραβρέθηκαν  σύντροφοι, φίλοι, η οικογένεια του Γλέζου. Ο πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ Αλέξης Τσίπρας τίμησε επίσης με την παρουσία του την εκδήλωση και αναφέρθηκε στους αγώνες του Γλέζου.

Μια άλλη επιβλητική παρουσία στην εκδήλωση ήταν και αυτή του φίλου του Γλέζου και επιζήσαντα του Ολοκαυτώματος, Simon Gronowski. Όταν οι Μανώλης Γλέζος και Λάκης Σάντας κατέβαζαν τη σημαία του Ναζισμού από την Ακρόπολη, ο Simon ένα μικρό παιδάκι (11 χρονών τότε), βρισκόταν στο τρένο για το Άουσβιτς. Ήταν τα απαλά χέρια της μητέρας του που τον έσπρωξαν από το κινούμενο τρένο του θανάτου για να γλυτώσει τη ζωή του. Η ίδια, μαζί με άλλα μέλη της οικογένειας του, συνέχισαν το ταξίδι του θανάτου, και χάθηκαν στα κρεματόρια του Άουσβιτς. 

Σήμερα, ο Simon Gronowski, ετών 89, είναι ένας άνθρωπος γεμάτος ζωή. Ασκεί ακόμα τη δικηγορία, φτασμένος πιανίστας της τζάζ, περιτριγυρισμένος από τα οκτώ του εγγόνια.

INTIME

Η ομιλία του στην τελετή μας συγκλόνισε όλους.

Μας εξιστόρησε πώς γλίτωσε το θάνατο. Όμως, το πιο συγκλονιστικό ήταν η αντίδρασή του όταν ο Βέλγος αξιωματικός των SS, υπεύθυνος για τη μεταφορά των Εβραίων στο Άουσβιτς, ήρθε σε επαφή μαζί του.  Ο πρώην ναζί, του ζητούσε επίμονα συγχώρεση. Ήταν προχωρημένης ηλικίας και φοβόταν να πεθάνει χωρίς συγχώρεση. Ο Simon Gronowski δεν δίστασε να συγχωρέσει τον θύτη του. Μάλιστα, όταν ο πρώην ναζί του είπε «τώρα αναπαύθηκε η ψυχή μου», η απάντηση του ήταν μεγαλειώδης: «η δική μου ακόμα περισσότερο…»

Η συγχώρεση δεν είναι μια εύκολη πράξη. Είναι μια συνειδητή επιλογή για να απαλλαγούμε από τα συναισθήματα του μίσους και της εκδίκησης, απέναντι σε άτομα ή ομάδες που μας πλήγωσαν βαθιά, ανεξάρτητα αν τους αξίζει συγχώρεση…

Είναι η πράξη που τιμά τη ζωή πάνω από όλα.

Γι’ αυτό ακριβώς το λόγο συγχωρέσε και ο Simon Gronowski… Διότι γι’ αυτόν πάνω από όλα είναι η ζωή, και η αγάπη στη ζωή είναι η καλύτερη αντίσταση κατά του φασισμού -που σημαίνει θάνατο.

Ο Simon αγαπά τη ζωή: «η ζωή είναι όμορφη, μην το ξεχνάτε ποτέ και πάντα να την υπερασπίζεστε ενάντια στο φασισμό!» μας είπε…

Ήταν πολύ ανήσυχος για τη σημερινή άνοδο της ακροδεξιάς, ιδιαίτερα για τις πρόσφατες εκλογικές νίκες ακροδεξιών σχηματισμών στη Σουηδία και την Ιταλία. Ανησυχεί διότι ξέρει, ότι στην Ευρώπη τα νεοφασιστικά κινήματα, που κερδίζουν συνεχώς έδαφος, βαδίζουν επικίνδυνα προς το σκοτάδι…

Πολύ εύστοχα πρόβλεψε ο Theodor Adorno  σε ένα άρθρο του για την άνοδο της ακροδεξιάς το 1967, ότι υπάρχει άμεση σχέση μεταξύ της ανόδου των φασιστικών κινημάτων και των αποτυχιών της φιλελεύθερης δημοκρατίας. Τα (νεο)φασιστικά κινήματα δυναμώνουν όταν η φιλελεύθερη δημοκρατία δεν εκπληρώνει τις υποσχέσεις της προς τους πολίτες. Ο «έθνο-κρατισμός», ο καπιταλισμός και ο ρατσισμός είναι αλληλένδετα…

Ο μεγάλος Γερμανός στοχαστής τόνιζε, επίσης, τη σημασία της κριτικής επεξεργασίας του παρελθόντος και προειδοποιούσε ότι οι χώρες που δεν αντιμετωπίζουν το δύσκολο παρελθόν τους, κινδυνεύουν να το επαναλάβουν. Η σημερινή Ιταλία είναι το κατ’ εξοχήν παράδειγμα…

Η άνοδος της ακροδεξιάς είναι και μια προειδοποίηση για τη φιλελεύθερη δεξιά, η οποία από την εποχή του «θατσερισμού» και του «ριγκανισμού» ακολουθεί μια πολιτική φετιχισμού της αγοράς, με αποτέλεσμα την όξυνση των κοινωνικών ανισοτήτων. Σήμερα, φτάσαμε στο σημείο που- ελλείψει ευαισθησίας για κοινωνική δικαιοσύνη- κινδυνεύει η ίδια η μητέρα της φιλελεύθερης δεξιάς, δηλαδή η φιλελεύθερη δημοκρατία.

*Τα ενυπόγραφα κείμενα απηχούν τις απόψεις των συγγραφέων τους