Αναστηλώνεται εκ βάθρων το «Βλαχ Σαράι»

Αναστήλωση εκκλησίας, Θ. Λειτουργία, Κωνσταντινούπολη-Φανάρι, Λάκης Βίγκας Αρχων Μ. Χαρτοφύλακας, Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος, Παναγία Παραμυθία ή Βλαχ-Σαράι

Βαρθολομαίος: «Ιερό έργο η διάσωση της κληρονομιάς του Γένους». Λ. ΒΙΓΚΑΣ: «Αυτός ο ναός ο μικρός, ο μέγας, είναι μεστός εκκλησιαστικών και ιστορικών συμβάντων».

Του Αριστείδη Χ. Βικέτου*

Μετά από 52 χρόνια σήμανε πρόσφατα η καμπάνα στα ερείπια του Ναού της Παναγίας Παραμυθίας Φαναρίου, γνωστού ως “Βλαχ Σαράι” και έγινε η πρώτη Θεία Λειτουργία , στην οποία χοροστάτησε ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος. Ιερούργησαν ο Αρχιγραμματέας της Ιεράς Συνόδου του Οικουμενικού Πατριαρχείου, Αρχιμ. Γρηγόριος, και ο διάκονος Οικουμένιος.

Α. Βικέτος

Η τέλεση της Θείας Λειτουργίας σηματοδότησε την εντατικοποίηση των προσπαθειών της Εφοροεπιτροπής, της οποίας πρόεδρος είναι ο Άρχων Μ. Χαρτοφύλακας της Μ.τ.Χ.Ε, Λάκης Βίγκας για την εκ βάθρων αναστήλωση του Ι. Ναού.

Ήδη, ύστερα από μακροχρόνια έρευνα και μελέτη ιστορικών αρχείων, φωτογραφιών παλαιοτέρων εποχών και επιτόπιων παραστάσεων, έγινε η τελική διαμόρφωση των αρχιτεκτονικών σχεδίων, τα οποία εκπονήθηκαν από το αρχιτεκτονικό γραφείο Artemel, υπό την καθοδήγηση του έγκριτου καθηγητού και έμπειρου αρχιτέκτονα κ. Hüseyin Başçetinçelik.

Οι στατικές μελέτες και η ευθύνη των γεωτρήσεων ανήκουν στον καθηγητή του Πολυτεχνείου κ. Özkan İşler. Για να καλυφθεί μέρος των πιο πάνω εργασιών ο επιχειρηματίας κ. Αθανάσιος Λασκαρίδης προσέφερε 100.000€.

Για την ετοιμασία των αρχιτεκτονικών σχεδίων πολύτιμη υπήρξε η συμβολή των Ακύλα Μήλα και Δημήτριου Παλαβίδη , οι οποίοι διέθεσαν σπάνιο φωτογραφικό, καθώς και του κ. Δημοσθένη Παϊκόπουλου, ο οποίος γεννήθηκε και ανατράφηκε εντός του κτίσματος του αποτεφρωθέντος Ιερού Ναού και ως εκ τούτου υπέδειξε τα όρια του και των πέριξ του ναού κτηρίων-κελλίων, όπου έμενε αυτός και η λευιτική οικογένεια του πατέρα του.

Ο Ναός της Παναγίας Παραμυθίας Φαναρίου, “Βλαχ Σαράι”, καταστράφηκε ολοσχερώς από πυρκαγιά. Η Παναγία Παραμυθία, που απέχει μερικές εκατοντάδες μέτρα από τη σημερινή έδρα του Οικουμενικού Πατριαρχείου, από το 1587 και για ένα μικρό χρονικό διάστημα λειτούργησε ως Πατριαρχικός Ναός, και σε αυτόν έγινε η επικύρωση (1589) της πατριαρχικής τιμής του Πατριαρχείου Μόσχας.

Η εκκλησία της Παναγίας Παραμυθίας ή της Παναγίας των Παλατίων πήρε την ονομασία “Βλαχ Σαράι”, επειδή στο Φανάρι κοντά στο Μετόχι του Παναγίου Τάφου, όλη η περιοχή και η εκκλησία επίσης, ήταν κάποτε ιδιοκτησία των ηγεμόνων της Βλαχίας και εκεί γύρω ήταν χτισμένα τα παλάτια τους, τα «Σαράγια της Βλαχίας».

Στον Ναό αυτό εκκλησιάζονταν Γκίκες, Σούτσοι και Καντακουζηνοί. Άνθρωποι πανίσχυροι σαν τον Μιχαήλ Καντακουζηνό τον «Σεϊτάνογλου», που υπήρξε προσωπικός φίλος του μεγάλου Βεζίρη Σόκολη (1560-1575) και είχε το μονοπώλιο του αλατιού και που μια μέρα, όταν η τύχη του άλλαξε, με διαταγή του Μουράτ Γ´, τον απαγχόνισαν στην μεγάλη πόρτα του ανακτόρου του, στην Αγχίαλο.

Η ιστορία της εκκλησίας μεγάλη και τραγική με αλλεπάλληλες καταστροφές και αναστηλώσεις. Συγκεκριμένα κάηκε το 1640 και αργότερα, το 1729 καταστράφηκε πάλι από την φωτιά. Ανοικοδομήθηκε το 1730 και σαν από θαύμα, διασώθηκε από άλλη πυρκαγιά στα τέλη του 18ου αιώνα. Στα μέσα του 19ου ανοικοδομήθηκε εκ νέου. Το 1970 καταστράφηκε ολοσχερώς πάλι από πυρκαγιά.

Το 2010 η Εφοροεπιτροπή επανάκτησε από τις τουρκικές αρχές τον τίτλο ιδιοκτησίας του Ναού, για την εκ βάθρων αποκατάστασή του, στο πλαίσιο της γενικότερης προσπάθειας διαφύλαξης, συντήρησης και ανάδειξης της θρησκευτικής και πολιτιστικής κληρονομιάς και της κοινοτικής περιουσίας της Ομογένειας της Πόλης.

Α. Βικέτος

Ο πρόεδρος της Εφοροεπιτροπής Λάκης Βίγκας στο τέλος της Θ. Λειτουργίας τόνισε: «Αυτός ο ναός ο μικρός, ο μέγας, είναι μεστός εκκλησιαστικών και ιστορικών συμβάντων. Περιβάλλεται από την προστασία της Θεοτόκου, νοερά αντηχούν οι βυζαντινές ψαλμωδίες, ψηλαφούμε τα ίχνη που άφησαν Οικουμενικοί Πατριάρχες, αφουγκραζόμαστε τις προσευχές και τις δεήσεις ηγεμόνων της Μολδοβλαχίας και απλών πιστών της Ρωμιοσύνης. Αυτό , επεσήμανε, «είναι το Βλαχ-Σαράι, που βρίσκεται σε μια γειτονιά όπου συνυπάρχει με το Σεπτό Κέντρο της Ορθοδοξίας· το Μετόχι του Παναγίου Τάφου· το Σιναϊτικό Μετόχι· τον Παρθενώνα της Παιδείας μας, τη Μεγάλη του Γένους Σχολή· αλλά και τη Βλαχέρνα, την Παναγία τη Μουχλιώτισσα, τον Άγιο Στέφανο, τα βυζαντινά μνημεία. Όλα αυτά συνθέτουν το περιβάλλον μας και συναποτελούν στοιχεία, σταθμούς και θεσμούς του Ελληνισμού».

Α. Βικέτος

Επίσης, είπε ότι έγιναν ανασκαφές για τον εντοπισμό των θεμελίων των πέριξ του ναού κτισμάτων και αγοράστηκε η εικόνα του Αγίου Χαραλάμπους, το μόνο διασωθέν κειμήλιο.

Ο Λάκης Βίγκας εξέφρασε την ευχή «η συμπροσευχή όλων να εισακουστεί από τον Πανάγαθο Θεό και να δοθεί η δυνατότητα της εκπλήρωσης αυτού του οράματος, ώστε η Παναγία Παραμυθία να έχει και πάλι το δικό της θυσιαστήριο και να συνεχίσει την πορεία της στην ιστορία του Γένους και της Εκκλησίας ως σύμβολο ενότητας των ορθόδοξων κοινοτήτων της Πόλης, ως μία εστία που αγκαλιάζει κι ενώνει όλους τους ανθρώπους αλλά κυρίως εμπνέει τους νέους». Πρόσθεσε ότι μελλοντικά, τα πέριξ του ναού οικήματα να διαμορφωθούν ως πολυχώρος για τους νέους της περιοχής.

Α. Βικέτος

Ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος συνεχάρη τον πρόεδρο της Εφοροεπιτροπής και τους συνεργάτες του για τις άοκνες προσπάθειές τους για τη διάσωση και αποκατάσταση του ιστορικού Ναού της Παναγίας Παραμυθίας, καθώς, επίσης, και «όλους όσοι συμβάλλουν σε αυτό το ιερό έργο, αλλά και γενικότερα στη διάσωση της κληρονομιάς του Γένους».

* Η πρώτη δημοσίευση του ρεπορτάζ ἐγινε στην εφημερίδα “Ο Φιλελεύθερος” της Κύπρου στις 15.08. 2022

************************************************************************