Άγνωστες εθνότητες της Τουρκίας

Του Γιάννη Παγουλάτου,
Νομικού, Δημοσιογράφου

Είναι ευρέως γνωστό ότι στην σημερινή Τουρκία κατοικεί ένας μεγάλος αριθμός μειονοτήτων. Όλοι ξέρουν, για παράδειγμα, τους Κούρδους, τους Αρμένιους και τους ελάχιστους Έλληνες που έχουν απομείνει, κυρίως σε Κωνσταντινούπολη, Ίμβρο και Τένεδο. Υπάρχουν όμως και άλλες εθνότητες στην Τουρκία, λιγότερο γνωστές, καθεμιά από τις οποίες έχει την δική της πορεία στον χρόνο και την δική της θέση στην ιστορία της γείτονος χώρας.

Καρατσάι
Οι Καρατσάι κατάγονται από το μεσαιωνικό Τουρανικό έθνος των Κιπτσάκ κι είναι μουσουλμάνοι Σουνίτες. Η κοιτίδα τους, στον βόρειο Καύκασο, προσαρτήθηκε το 1828 από την Ρωσία και παραμένει τμήμα της μέχρι σήμερα. Κατά την διάρκεια του 19ου αιώνα, οι Καρατσάι συμμετείχαν σε μια σειρά επαναστάσεων εναντίον του τσάρου. Μετά την οριστική ήττα τους, ένας μεγάλος αριθμός τους μετανάστευσε στην Οθωμανική Αυτοκρατορία, για να αποφύγει τα αντίποινα του Ρωσικού στρατού. Οι απόγονοί αυτών των Καρατσάι προσφύγων, οι οποίοι ζουν σήμερα στην Τουρκία, φθάνουν τους 20.000 και κατοικούν κυρίως σε χωριά κοντά στο Ικόνιο και το Εσκισεχίρ.

Ζαζά
Οι Ζαζά κατοικούν κυρίως στην ανατολική Τουρκία και αποτελούν μια από τις μεγαλύτερες πληθυσμιακά εθνότητες της χώρας. Ο αριθμός τους υπολογίζεται μεταξύ 1.000.000 και 3.000.000, καθώς δεν υπάρχουν ακριβή και πρόσφατα δημογραφικά στοιχεία για το συγκεκριμένο θέμα. Οι Ζαζά είναι μουσουλμάνοι Σουνίτες και Αλεβίτες, ενώ μιλούν μια Ιρανική γλώσσα, συγγενική με εκείνη των Κούρδων. Οι δύο λαοί εξάλλου έχουν τόσα κοινά πολιτιστικά στοιχεία ώστε πολλοί μελετητές τους θεωρούν ενιαίο έθνος. Την ίδια άποψη συμμερίζονται και οι περισσότεροι Ζαζά, οι οποίοι αυτοπροσδιορίζονται ως Κούρδοι. Απόδειξη της πεποίθησης αυτής αποτέλεσε η από κοινού δράση εναντίον τόσο της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας όσο και του Κεμάλ. Οι Κούρδοι και οι Ζαζά ξεσηκώθηκαν αρκετές φορές κατά του Τουρκικού κράτους, στις δεκαετίες του 1920 και του 1930. Η σημαντικότερη από αυτές τις εξεγέρσεις ξέσπασε το 1937 και κράτησε πολλούς μήνες. Ο Κεμάλ κινητοποίησε περίπου 25.000 άνδρες, ενώ προχώρησε και σε αεροπορικούς βομβαρδισμούς των επαναστατημένων περιοχών. Η εξέγερση τελικά πνίγηκε στο αίμα, με αποτέλεσμα την σφαγή πολλών χιλιάδων Ζαζά.

Μεσκέτιοι Τούρκοι

Μέχρι το τέλος του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου, στην περιοχή Μεσκέτι της νοτιοδυτικής Γεωργίας κατοικούσαν πολλές χιλιάδες Τούρκων. Οι απόψεις για το πώς βρέθηκαν εκεί οι συγκεκριμένοι πληθυσμοί διίστανται. Πολλοί ιστορικοί υποστηρίζουν ότι επρόκειτο για απογόνους Οθωμανών εποίκων από τον 16ο αιώνα, όταν οι σουλτάνοι είχαν καταλάβει μεγάλα τμήματα της Γεωργίας. Σύμφωνα όμως με μια άλλη εκδοχή, οι Μεσκέτιοι Τούρκοι δεν είναι παρά εξισλαμισθέντες Γεωργιανοί. Το 1944 οι σχέσεις της Μόσχας με την Άγκυρα είχαν επιδεινωθεί επικίνδυνα. Ο Στάλιν διασκόρπισε τους Μεσκέτιους Τούρκους σε διάφορες περιοχές της Σοβιετικής Ένωσης, φοβούμενος ότι αν γινόταν πόλεμος θα έπαιρναν το μέρος του εχθρού. Στα χρόνια που ακολούθησαν πολλοί από εκείνους τους εκτοπισθέντες εγκατέλειψαν τις νέες τους εστίες και διέφευγαν σε άλλες χώρες, όπου κινδύνευαν λιγότερο. Μία από αυτές ήταν και η Τουρκία, στην οποία ζουν πλέον περίπου 40.000 με 75.000 Μεσκέτιοι.

Οσέτες
Οι Οσέτες είναι ένα Ιρανικό έθνος του Καύκασου, οι οποίοι θεωρούνται συγγενείς των αρχαίων Αλανών. Η γλώσσα τους είναι από τις παλαιότερες στον κόσμο, με τις ρίζες της να εντοπίζονται στους περίφημους Σκύθες, που αναφέρει ο Ηρόδοτος. Τον 19ο αιώνα, η Ρωσική Αυτοκρατορία κατέλαβε τον Καύκασο, ύστερα από έναν μακροχρόνιο και αιματηρό πόλεμο. Πολλοί Οσέτες τότε εγκατέλειψαν την χώρα τους, μετανάστευσαν στην Τουρκία και σχημάτισαν μικρές κοινότητες, οι οποίες διατηρούνται μέχρι σήμερα. Σχετικά με τον πληθυσμό τους δεν υπάρχουν ακριβή στοιχεία, αλλά υπολογίζονται γύρω στους 50.000-100.000. Η πλειοψηφία τους κατοικεί στην Άγκυρα και την Κωνσταντινούπολη, ενώ μερικοί ζουν διασκορπισμένοι σε διάφορα χωριά της κεντρικής και ανατολικής Τουρκίας. Όσον αφορά την θρησκεία, ενώ οι Οσέτες της Ρωσίας είναι στην πλειοψηφία τους Χριστιανοί Ορθόδοξοι και οπαδοί παραδοσιακών παγανιστικών θρησκειών, οι ομόφυλοί τους στην Τουρκία ακολουθούν το Ισλάμ.

Τούρκοι Αφρικανικής καταγωγής (Αφροτούρκοι)
Το δουλεμπόριο ανθούσε στην Οθωμανική Αυτοκρατορία, αποτελώντας μια νόμιμη και επικερδή δραστηριότητα. Οι μαύροι σκλάβοι των Τούρκων προέρχονταν κυρίως από την ακτή Σουαχίλι, στην νοτιοανατολική Αφρική και την περιοχή του Νίγηρα, στα δυτικά της ηπείρου. Τα άτομα τα οποία αιχμαλωτίζονταν από τους δουλεμπόρους κατοικούσαν σε εδάφη που σήμερα ανήκουν στην Νιγηρία, την Γουινέα, την Κένυα, την Τανζανία, το Σουδάν καθώς και άλλες χώρες. Κατά την διάρκεια του 19ου αιώνα, η δουλεία στην Οθωμανική Αυτοκρατορία άρχισε σταδιακά να καταργείται, για να εξαλειφθεί τελικά κάπου στις αρχές του 20ου. Οι ελεύθεροι πια Αφρικανοί εντάχθηκαν και ενσωματώθηκαν στην Τουρκική κοινωνία και σήμερα οι απόγονοί τους αριθμούν περί τους 100.000. Οι πλειοψηφία τους κατοικεί κυρίως στα δυτικά και νότια παράλια της Τουρκίας, σε περιοχές όπως η Σμύρνη, το Αϊδίνιο, η Αττάλεια, τα Μούγλα και τα Άδανα.

Ουιγούροι
Οι Ουιγούροι είναι ένα Τουρανικό έθνος με κοιτίδα την κεντρική Ασία. Οι περισσότεροι από αυτούς ζουν στην βορειοδυτική Κίνα, ξεπερνώντας τα 10.000.000, ενώ έχουν ασπαστεί το Σουνιτικό Ισλάμ. Μικρότεροι πληθυσμοί τους κατοικούν και σε άλλες Ασιατικές χώρες, μεταξύ των οποίων και η Τουρκία. Οι σχέσεις των Ουιγούρων με τις κυβερνήσεις της Κίνας δεν υπήρξαν ποτέ αρμονικές, ενώ επιδεινώθηκαν μετά την επικράτηση του Κομμουνισμού στην χώρα, το 1949. Το Πεκίνο δεν έβλεπε ποτέ με καλό μάτι την ύπαρξη μιας τόσο μεγάλης μειονότητας Μουσουλμάνων στην χώρα του. Έτσι, από τις αρχές της δεκαετίας του 1950, πολλοί Ουιγούροι άρχισαν να μεταναστεύουν προς την Τουρκία, όπου σήμερα αριθμούν περί τα 50.000 άτομα. Οι σημαντικότερες κοινότητές τους βρίσκονται σε διάφορα προάστια της Κωνσταντινούπολης.

Τσετσένοι
Οι Τσετσένοι είναι ένα Καυκάσιο έθνος, ο κύριος όγκος του οποίου ζει σήμερα στην νοτιοδυτική Ρωσία. Στην συντριπτική τους πλειοψηφία είναι μουσουλμάνοι, έχοντας ασπαστεί το Σουνιτικό Ισλάμ. Οι σχέσεις τους με την Ρωσική εξουσία ουδέποτε υπήρξαν καλές. Οι Τσετσένοι της Τουρκίας είναι απόγονοι ξεριζωμένων οικογενειών, οι οποίες εγκατέλειπαν τις εστίες τους στον Καύκασο, κάθε φορά που το έθνος τους συγκρουόταν με τους Ρώσους, και αναζητούσαν καταφύγιο σε κάποιο κοντινό μουσουλμανικό κράτος. Τα πιο πρόσφατα κύματα τέτοιων προσφύγων προκλήθηκαν κατά τις σφοδρές πολεμικές συγκρούσεις της δεκαετίας του 1990. Σήμερα, οι Τσετσένοι της Τουρκίας αριθμούν γύρω στα 100.000 άτομα και ζουν κυρίως στις κεντρικές και ανατολικές επαρχίες τις χώρας.

*Ο Γιάννης Παγουλάτος σπούδασε νομικά στο Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης και δημοσιογραφία στη σχολή ΜΜΕ του Αntenna. Έχει δουλέψει ως δικηγόρος στον ιδιωτικό και τον δημόσιο τομέα και έχει αρθρογραφήσει στην εφημερίδα “Ελευθεροτυπία”, στο περιοδικό “Στρατιωτική Ιστορία” και σε διάφορες ιστοσελίδες.

ΠΗΓΗ: Ηuffingtonpost.gr