Άγιος Χαραλάμπης, μια οικογενειακή εικόνα από την Σμύρνη

Αγίασμα Φαναρίου, Άγιος Χαραλάμπης, Οικογενειακή Εικόνα, Σμύρνη, Τσεμές, Φώτης Κόντογλου

Πατριαρχική χοροστασία στον αγίασμα του Αγίου Χαραλάμπη στο Φανάρι

Του Αριστείδη Χ. Βικέτου

Στην Μικρασιατική Καταστροφή του 1922 η οικογένεια του μακαριστού πατέρα μου, Χαράλαμπου Βικέτου, φεύγοντας κακήν κακώς από την Σμύρνη, ανάμεσα στα λίγα πράγματα που έφερε στην Αθήνα ήταν και η μικρή φορητή εικόνα του Αγίου Χαραλάμπη.

Η εικόνα (ΦΩΤΟ ΕΠΑΝΩ) είναι έργο ανώνυμου Μικρασιάτη ευσεβούς ζωγράφου με λαϊκή τεχνοτροπία.

Κάθε χρόνο στις 10 Φεβρουαρίου η Εκκλησία σε Ανατολή και Δύση τιμά την μνήμη του Αγίου Χαραλάμπη (85 – 198 μ.Χ.)

Σύμφωνα με τα συναξάρια ο Άγιος Χαράλαμπος ( ή Χαραλάμπης) ήταν ιερέας στη Μαγνησία της Μικράς Ασίας και έζησε επί αυτοκρατορίας του Σεπτιμίου Σεβήρου (193 – 211 μ.Χ.). Όταν το έτος 198 μ.Χ. ο Σέβηρος εξαπέλυσε απηνή διωγμό κατά των Χριστιανών, ο έπαρχος της Μαγνησίας Λουκιανός, συνέλαβε τον Άγιο και του ζήτησε να αρνηθεί την πίστη του. Όμως ο Άγιος όχι μόνο δεν το έκανε αυτό, αλλά αντίθετα ομολόγησε στον έπαρχο την προσήλωσή του στον Χριστό και δήλωσε με παρρησία ότι σε οποιοδήποτε βασανιστήριο και να υποβληθεί δεν πρόκειται να αρνηθεί την πίστη της Εκκλησίας. Τότε η σκοτισμένη και σαρκική ψυχή του Λουκιανού επέτεινε την οργή της και διέταξε να αρχίσουν τα φρικώδη βασανιστήρια στο γέροντα ιερέα.

Ο Άγιος Χαραλάμπης. Χαλκογραφία, Άγιο Όρος, [μέσα 19ου αιώνα],

Εθνικό Ιστορικό Μουσείο Αθηνών

Πρώτα τον γύμνωσαν και ο ίδιος ο Λουκιανός, παίρνοντας το ξίφος του προσπάθησε να πληγώσει το σώμα του Αγίου. Όμως αποκόπηκαν τα χέρια του και έμειναν κρεμασμένα στο σώμα του Ιερομάρτυρα και μόνο ύστερα από προσευχή του Αγίου συγκολλήθηκαν αυτά πάλι στο σώμα και ο ηγεμόνας κατέστη υγιής. Βλέποντας αυτό το θαύμα του Αγίου πολλοί από τους δημίους πίστεψαν στον αληθινό Θεό.( Δεύτερη εικόνα κάτω αριστερά: Ο Άγιος Χαράλαμπος. Χαλκογραφία, Άγιο Όρος, [μέσα 19ου αιώνα], Εθνικό Ιστορικό Μουσείο Αθηνών

Με το ζόφο στο νου και με τη θηριωδία στην καρδιά, ο έπαρχος έδωσε εντολή να διαπομπεύσουν τον Άγιο και να τον σύρουν διά μέσου της πόλεως με χαλινάρι. Τέλος, διέταξε τον αποκεφαλισμό του Αγίου, ο οποίος με το μαρτύριό του έλαβε το αμαράντινο στέφανο της δόξας σε ηλικία 113 ετών.

ΣΤΗΝ ΚΡΗΝΗ ( ΤΣΕΣΜΕΣ) Μ. ΑΣΙΑΣ

Περικαλλής Ναός του Αγίου βρίσκεται στην Κρήνη (Τσεσμέ),περίπου 80χιλμ. από την Σμύρνη. Ο Ναός , μετά το 1922, ερήμωσε, αλλά περί το 2012 ανακαινίστηκε από τις τοπικές αρχές και λειτουργεί ως χώρος πολιτιστικών εκδηλώσεων.

Το 2018 τελέστηκε Θεία Λειτουργία από τον Μητροπολίτη Σμύρνης Βαρθολομαίο, ενώ το 2019 από τον Οικουμενικό Πατριάρχη Βαρθολομαίο.

Πατριαρχική Θεία Λειτουργία στον Τσεσμέ

Ο ΝΑΟΣ ΣΤΟ ΠΕΔΙΟ ΤΟΥ ΑΡΕΩΣ

Στην Αθήνα , στο ανατολικό άκρο του Πεδίου του Άρεως, είναι χτισμένος , μέσα σε πεύκα και κυπαρίσσια, ο Ιερός Ναός του Αγίου Χαραλάμπους. Αποτελεί ένα πολιτιστικό τοπόσημο, αφού αναγέρθηκε μεταξύ 1928-1936 με δαπάνες προσφύγων της Μ. Ασίας, οι οποίοι κατοίκησαν στο γειτονικό προσφυγικό οικισμό του Πολυγώνου. Ο Ναός αγιογραφήθηκε «δια χειρός Φώτη Κόντογλου», του σπουδαίου ζωγράφου-αγιογράφου της σύγχρονης Ελλάδας. Ο μακαριστός Κόντογλου συνέλαβε και υπηρέτησε την ιδέα της επανασύνδεσης της αγιογραφίας με τα αυθεντικά βυζαντινά πρότυπα. Το έργο του Φώτη Κόντογλου στον Ιερό Ναό Αγίου Χαραλάμπους είναι, σύμφωνα με τους ειδικούς «το πιο αντιπροσωπευτικό δείγμα της εκκλησιαστικής ζωγραφικής του». Η αγιογράφηση του Ναού διήρκεσε τέσσερα χρόνια (1954–1958). Ξεκίνησε από τον κόγχη με τη Θεοτόκο στον τύπο της Βλαχερνίτισσας (1954) και ακολούθησε ένα χρόνο αργότερα η εικονογράφηση του τρούλου σε τρεις χρωματικές ζώνες: τον Παντοκράτορα σε ερυθρωπό βάθος, έναν κύκλο κυανόμαυρο και έναν πράσινο, ανάλογο με το χρωματικό βάθος της Πλατυτέρας. Ιδιαίτερη φροντίδα έχει η απεικόνιση στα σφαιρικά τρίγωνα των ευαγγελιστών με φανταστικά οικοδομήματα, ζωγραφισμένα με λεπτομερή σχεδίαση και αρμονικά χρωματισμένα. Η εικονογράφηση του ναού περιλαμβάνει σκηνές από το δωδεκάορτο (μεταμόρφωση, ανάσταση, κοίμηση), εκτεταμένες παραστάσεις από το μαρτύριο του Αγίου Χαραλάμπους και μεγάλο αριθμό μεμονωμένων μορφών αποστόλων, ιεραρχών, μαρτύρων και οσίων.

Εξαιρετικό ενδιαφέρον παρουσιάζει το ζωγραφικό σύνολο του τέμπλου, καθώς αυτό είναι χτιστό, δεν αποτελείται δηλαδή από φορητές δεσποτικές εικόνες, αλλά από εξαιρετικές τοιχογραφίες, τις οποίες ο Κόντογλου ενέταξε σε ένα σύνολο που αναπαριστά ζωγραφικά την αρχιτεκτονική του τέμπλου με ερυθρωπούς κιονίσκους και πράσινα κιονόκρανα.

Ο Άγιος Χαραλάμπης δια χειρός Φωτίου Κόντογλου

Ο σεισμός του 1999 προκάλεσε σοβαρές βλάβες στον Ναό. Το 2008 οι ρηγματώσεις και οι αποφλοιώσεις στις τοιχογραφίες επιδεινώθηκαν και το 2019 κατέρρευσε μεγάλης έκτασης επίχρισμα από την οροφή. Τότε ενδιαφέρθηκε το Υπουργείο Πολιτισμού της Ελλάδος και έκανε μελέτες για την διάσωση του Ναού και του έργου του Κόντογλου. Στις επισκέψεις μου στην Αθήνα , μετά την πανδημία του COVID-19) , δεν κατάφερα να περάσω από τον Ναό. Εξάλλου, δεν υπέπεσε σε γνώση μου ότι ολοκληρώθηκαν τα έργα.

ΑΓΙΟΣ ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΣ ΒΕΒΕΚΙΟΥ

Ο Ναός βρίσκεται στο προάστιο Βεβέκιο (Μπεμπέκι) στον Βόσπορο της Κωνσταντινούπολης. Για την ιστορία του Ναού η ιστοσελίδα του Οικουμενικού Πατριαρχείου αναφέρει: «Το ξακουστό αυτό κοσμοπολίτικο προάστιο των αρχών του αιώνα μας, με τα κομψά ξύλινα αρχοντικά, που στα σαλόνια τους υπήρχαν πολλές φορές και δύο πιάνα, όπου δίνονταν χοροεσπερίδες και μουσικά απογεύματα, διατηρεί ακόμη κάτι από την παλιά του ατμόσφαιρα.

Εικόνα του Αγίου στον Ναό του στο Βεβέκιο

Πρώτη μνεία της εκκλησίας του Αγίου Χαραλάμπους γίνεται το 1796 σε επιστολή, όπου αναφέρεται ότι οι μοναχοί της Αγιορείτικης Μονής Ιβήρων, μέσα σε κτήμα που ήδη κατείχαν στην περιοχή ως μετόχι, τον προϋπάρχοντα ναίσκο «εκ βάθρων επισκευάσαντες», έχτισαν εκκλησία στο όνομα του Αγίου Χαραλάμπους «από ιδίων δαπανημάτων».

Ο ναός, σήμερα, πνιγμένος ανάμεσα στις πολυκατοικίες, διατηρείται σε καλή κατάσταση. Το κτίσμα χρονολογείται στα 1830. Απέναντι από την εκκλησία σώζεται το ένα από τα τρία αγιάσματα που λειτουργούσαν στο Μπεμπέκι».

Εσπερινός στο Αγίασμα του Φαναρίου

Ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος χοροστάτησε χθες, Παρασκευή 9 Φεβρουαρίου 2024, στον Εσπερινό που τελέστηκε στο Αγίασμα του Αγίου Χαραλάμπους, επί τη μνήμη του Αγίου, στο Οικουμενικό Πατριαρχείο.

Το Αγίασμα βρίσκεται στη νότια πλευρά του Πατριαρχείου, ανάμεσα στον Πατριαρχικό Οίκο και στον Πύργο της Βιβλιοθήκης.