Αδιέξοδο στην ανεξαρτητοποίηση της Καταλονίας

Της Λόλα Γκαρθία

Με την ανακήρυξη της καταλανικής ανεξαρτησίας, που ψηφίσθηκε από το τοπικό Κοινοβούλιο, ολοκληρώθηκε μία διαδικασία που διήρκεσε πέντε χρόνια. Ολοκληρώθηκε και για εκείνους που ήθελαν την απόσχιση και για όσους δεν την επιθυμούσαν διότι ακριβώς έφθασε στο απώτερο δυνατό πέρας της, στην ανακήρυξη της ανεξαρτησίας.

Ο ζήλος των οπαδών της ανεξαρτησίας δεν πρόκειται να σβήσει και είναι πιθανόν πως και μετά τις επιβληθείσες εκλογές θα ξεκινήσει μία δεύτερη διαδικασία, που όμως δεν θα έχει σχέση με αυτήν.

Μία φωτογραφία, που δημοσιεύθηκε χθες στην εφημερίδα La Vanguardia, συνοψίζει ανάγλυφα το πώς φθάσαμε ώς εδώ. Ο Αρτούρ Μας παρατηρεί τον Κάρλες Πουτζντεμόν, τον οποίο έχρισε διάδοχό του στην προεδρία της Τζενεραλιτάτ χωρίς να τον γνωρίζει πολύ καλά, ενώ ο δεύτερος ανακοίνωνε την Πέμπτη πως δεν επρόκειτο να προκηρύξει τοπικές εκλογές και πως θα ολοκλήρωνε την πρόθεσή του να ανακηρύξει μονομερώς την ανεξαρτησία. Ο Αρτούρ Μας, τέως πρόεδρος της Τζενεραλιτάτ, είχε ανοίξει έναν δρόμο, που βεβαίως ουδέποτε θα πίστευε ότι θα κατέληγε στην επέμβαση και την κατάλυση του αυτοδιοίκητου της Καταλωνίας.

Είχαν περάσει μόλις πέντε μήνες στο τιμόνι της Τζενεραλιτάτ αφότου ο Μας πρωταγωνίστησε στην ασύλληπτη εκείνη σκηνή, με τον πρόεδρο να φθάνει με ελικόπτερο στο Κοινοβούλιο για να αποφύγει το μποϊκοτάζ στην ψήφιση του προϋπολογισμού, που επεδίωκαν 2.000 αγανακτισμένοι οι οποίοι είχαν αποκλείσει την περίμετρο της Σιουτατέλα. Ήταν Ιούνιος του 2011, κι ο Μας εφάρμοζε, με τη βοήθεια τότε του Λαϊκού Κόμματος (ΡΡ), τις περικοπές που επέτασσε το δόγμα της λιτότητας, εν μέσω μίας καλπάζουσας κρίσης. Τον Σεπτέμβριο του 2012 πρότεινε στον Μαριάνο Ραχόι το φορολογικό σύμφωνο. Η άρνησή του απετέλεσε τη θρυαλλίδα για την έναρξη της διαδικασίας για την ανεξαρτησία ως στρατηγική οργανωμένη και αταλάντευτη, στην οποία το κόμμα του Μας Convergencia i Unio φιλοδοξούσε να κρατήσει τον πρωταγωνιστικό ρόλο.

Από εκείνη τη στιγμή, ο Μας δημιούργησε το κύριο σημείο αναφοράς στη διαδικασία αυτή, το Proces. Η προσάρτηση της Convergencia στον σκοπό της ανεξαρτησίας χωρίς περιστροφές, ούτε φιοριτούρες, υπήρξε το κλειδί για να φθάσει σε τόσο μεγάλη έκταση και να ριζώσει στην κοινωνία το κίνημα τούτο. Στην ουσία, όλοι αναγνώρισαν πως ο αυτονομιστής ηγέτης ήταν ένας κλασικός πολιτικός, ενώ μόλις λίγο πριν δήλωνε “business friendly”. Αυτό αποτελούσε ένα είδος εγγύησης πως το εγχείρημα τούτο μπορούσε να επιτύχει.

Ο Μας αποδύθηκε σε έναν αγώνα κατά του Κράτους έχοντας αρχικά την ιδέα να εξαναγκάσει την κεντρική κυβέρνηση της Ισπανίας να εγκαθιδρύσει μία διμερή σχέση με την Καταλονία. Τουλάχιστον στην αρχή, δεν έθεσε την ανεξαρτησία στον πολιτικό του ορίζοντα, αλλά πρόθεσή του ήταν να χρησιμοποιήσει την κοινωνική κινητοποίηση για το Proces και τη θεσμική ένταση για να εξαναγκάσει τον Ραχόι να διαπραγματευθεί διμερώς μία καλύτερη συμφωνία για τη φορολογία και ευρύτερη εθνική αναγνώριση, μία προσδοκία που εξανεμίσθηκε έπειτα από την προκήρυξη του δημοψηφίσματος, μολονότι πολλά ηγετικά στελέχη της Convergencia συνέχισαν να πιστεύουν –και να εξομολογούνται ιδιωτικώς–πως ως μόνος ρεαλιστικός στόχος θα έπρεπε να παραμείνει ο αρχικός.

Εάν οι εκλογές του 2012 αναγνώσθηκαν με λάθος τρόπο, πριν και μετά τη διεξαγωγή τους, από την ηγεσία της Convergencia, οι “δημοψηφικού” χαρακτήρα της 27ης Σεπτεμβρίου 2015 κατέληξαν σε ένα σύμφωνο συνεργασίας με τους αντικαπιταλιστές της CUP, που μετέβαλε ριζικά τη φυσιογνωμία του κόμματος του Μας. Το απόγειο ήταν ότι του επιβλήθηκε να εγκαταλείψει την προεδρία της Τζενεραλιτάτ. Μία άλλη φωτογραφία της La Vanguardia τον περασμένο Ιανουάριο αποκαλύπτει το πώς φθάσαμε ώς εδώ. Σε αυτήν μπορεί κανείς να διακρίνει τον Πουτζντεμόν να προβαίνει στον εξώστη του Μεγάρου της Κυβέρνησης (Παλάου ντε Τζενεραλιτάτ).

Μόλις είχε παραχωρήσει στην εφημερίδα την πρώτη του συνέντευξη μετά την ανάληψη της προεδρίας. Ο Πουτζντεμόν είχε αρνηθεί να φωτογραφηθεί στον εξώστη, κατά τρόπο που θα θύμιζε την αλγεινή περίπτωση του (εκτελεσμένου από το Φρανκικό καθεστώς προέδρου) Λιουΐς Κομπάνις. Όμως, επειδή εμπιστευόταν τον φωτογράφο, δέχθηκε να ποζάρει έτσι ώστε να φαίνεται και η πλατεία Σαν Τζάουμα, αλλά να μην εξυπονοεί κάποια επίσημη διακήρυξη. Χθες, χιλιάδες άνθρωποι ανέμεναν τον Πουτζντεμόν να προβάλει στον εξώστη του Παλάου και να ανακηρύξει την ανεξαρτησία και, αφού δεν ικανοποιήθηκε η φιλοδοξία τους να ζήσουν αυτήν την έκσταση, απέμειναν να ζητούν –δίχως όμως να καρποφορήσει και τούτο το αίτημά τους– να υποσταλεί η ισπανική σημαία από την έδρα της Τζενεραλιτάτ.

Η επιφύλαξη του προέδρου να μιμηθεί ατυχή ιστορικά προηγούμενα δεν οφείλεται τόσο στη μετριοφροσύνη του, όσο στη συνείδηση πως η χθεσινή ανακήρυξη δεν θα είχε ως αποτέλεσμα την ανεξαρτησία, όσο την ενεργοποίηση του Άρθρου 155 και την πιθανή δικαστική του δίωξη. Ο Πουτζντεμόν προτίμησε μία λιγότερο επική σκηνογραφία: η εικόνα της ανακήρυξης της ανεξαρτησίας ήταν αυτή με τον Πουτζντεμόν στο κεντρικό κλιμακοστάσιο του Παρλαμέντ με τους δημάρχους να τον αποθεώνουν. Γύρω του, εξόν από την αναγκαστική παρουσία του αντιπροέδρου Οριόλ Τζουνκέρας και της προέδρου του Παρλαμέντ Κάρμε Φορκαδέλ, τον περιστοίχιζαν σχεδόν όλοι οι βουλευτές της CUP με τις γροθιές υψωμένες.

Κάποιο ηγετικό στέλεχος που γνωρίζει τον πρόεδρο συμπύκνωσε το πολιτικό ταλέντο του σε αυτήν τη φράση: “Πολιτεύεται με την PDeCat, σκέπτεται ως ERC και δρα ως CUP”. Όπως κάθε γενικευτικά εξαντλητική πρόταση, δεν είναι βεβαίως ορθή. Τώρα πλέον, μετά την ψήφιση της ανεξαρτησίας από το Παρλαμέντ, ορισμένοι βουλευτές της κυβερνητικής συμμαχίας Junts pel Si γεύονται τις ευφρόσυνες τούτες στιγμές, ενώ άλλοι δεν κρύβουν την ανησυχία στα πρόσωπά τους. Όμως οι πλέον χαρούμενοι είναι εκείνοι της CUP, που πλέον πλέουν σε πελάγη ευτυχίας.

Πηγή: La Vanguardia, Γιώργης-Βύρων Δάβος