Αδαμάντιος Στ. Ανεστίδης, Ένας ευπατρίδης των γραμμάτων

Του Νίκου Βατόπουλου*

Μορφή του ευρύτερου ελληνισμού της Ανατολής, με εκείνη την πλατιά έννοια που απέκτησε μετά τα έτη-σταθμούς 1923, 1955, 1964, ήταν ο Διαμαντής Ανεστίδης (1933-2013), αλησμόνητος δάσκαλος και ακάματος εργάτης του πνεύματος. Ενα συλλογικό έργο αφιερωμένο στη μνήμη και στο έργο του κυκλοφόρησε από την Εταιρεία Μελέτης της καθ’ ημάς Ανατολής με σκοπό να φωτίσει και να τιμήσει αυτόν τον «ευπατρίδη των γραμμάτων». Η έκδοση περιέχει 389 σελίδες, περιλαμβάνει 33 κείμενα, κυρίως ιστορικού χαρακτήρα και οργανώθηκε με επιστημονική επιτροπή τους Σταύρο Θ. Ανεστίδη, Δέσποινα Παπουτσόγλου και Σάββα Τσιλένη.

Ο Αδαμάντιος Στ. Ανεστίδης ήταν ξεχωριστή περίπτωση. Με βαθιά προγονικά ερείσματα από την Ανατολική Θράκη και τη Βιθυνία, ο ίδιος γεννήθηκε στο Φανάρι το 1933 και γαλουχήθηκε στους κόλπους της ρωμαίικης κοινότητας φοιτώντας στη Μεγάλη του Γένους Σχολή. Η νεότερη ελληνική κοινωνία στην Αθήνα τον θυμάται από τη μακρά εκπαιδευτική δράση του ως φιλολόγου στα Εκπαιδευτήρια Ζηρίδη (1962-1975) και στο Κολλέγιο Αθηνών (έως τη συνταξιοδότησή του το 1996). Εκείνο που τον ξεχωρίζει είναι η κλίση του προς τα γράμματα και την έρευνα, το άοκνο έργο του στην ευρετηρίαση σημαντικών εντύπων εκδόσεων του ελληνισμού αλλά και οι διά βίου δεσμοί του με το Οικουμενικό Πατριαρχείο, στο οποίο ανέλαβε επί πενταετία τη Γραμματεία του Α΄ Πατριαρχικού Γραφείου.

Η αποτίμηση του έργου του σκιαγραφείται διεξοδικά στο κείμενο του ανιψιού του, ιστορικού Σταύρου Θ. Ανεστίδη που ανοίγει τον τιμητικό τόμο που εξέδωσε η Εταιρεία Μελέτης της καθ’ ημάς Ανατολής. «Ο Αδαμάντιος Ανεστίδης υπήρξε παιδιόθεν φιλομαθής, φανατικός αναγνώστης της λογοτεχνίας και της ιστορίας και λάτρης του θεάτρου», γράφει ο Σταύρος Θ. Ανεστίδης. Είχε πάθος με την αποδελτίωση. «Εγινε ένας ακαταπόνητος ευρετηριαστής, πιστεύοντας ότι τα βιβλία χάνουν από την αξία τους εάν δεν εμπεριέχουν πίνακα προσώπων και πραγμάτων, και “βιβλιογράφος θαυμασιώτατος”, όπως ίσως θα τον αποκαλούσε ο Μανουήλ Γεδεών».

Το συλλογικό έργο από την Εταιρεία Μελέτης της καθ’ ημάς Ανατολής έχει σκοπό να αναδείξει αλλά και να τιμήσει τον «ευπατρίδη των γραμμάτων», τον Διαμαντή Ανεστίδη ( με τους συμμαθητές του στην τελευταία τάξη του λυκείου στην ΜΓΣ) 

Σε ένα εξαίρετο, προσωπικό κείμενό του για τον Αδαμάντιο Ανεστίδη, ο Σάββας Τσιλένης έγραφε στην «Κινστέρνα» (τ. 23ο, Ιαν-Δεκ. 2013): «Δεν θα ξεχάσω τις άπειρες ώρες στην πολυθρόνα του καθιστικού του, να μου εξηγεί τις ιστορίες του Φαναρίου. Έμαθα για μια Πόλη που δεν την έζησα λόγω ηλικίας, της τελευταίας αναλαμπής της Ρωμιοσύνης μεταξύ 1948-1955. Έμαθα για θέατρο, ελληνική ζωγραφική και αγιογραφία, τα μεγάλα του μεράκια. Αλλά και επιμέλεια κειμένων, την προσοχή στην τυπογραφική ποιότητα, στο χαρτί, στο εξώφυλλο, ήταν ένας αθεράπευτος έρωτας γι’ αυτόν το καλαίσθητο έντυπο. Τέλος, αλλά όχι τελευταίο: την κριτική, την παρουσίαση της αλήθειας στις πράξεις των ανθρώπων, των ιθυνόντων αλλά και στα γραφόμενα, με παρρησία και ευγενικό τρόπο,
αλλά στο ψαχνό».

Ο Διαμαντής Ανεστίδης, άνθρωπος του πνεύματος, καλλιέργησε τους δεσμούς του με την Εκκλησία και ιδιαίτερα το Οικουμενικό Πατριαρχείο. «Ως φιλόλογος και ως μελετητής, ο Αδαμάντιος Ανεστίδης προέκρινε δύο ουσιώδεις σκοπούς, τους οποίους και υπηρέτησε με αφοσίωση, συνέπεια και σοβαρότητα», γράφει ο Σταύρος Ανεστίδης. «Την ελληνομάθεια και την καταγραφή και μελέτη της πνευματικής παράδοσης και του πολιτισμού της Μεγάλης του Χριστού Εκκλησίας και της ρωμαίικης κοινότητας της Πόλης».

Ο τιμητικός τόμος της Εταιρείας Μελέτης της καθ’ ημάς Ανατολής, που περιλαμβάνει πλήθος άρθρων, διατίθεται, όπως και όλες οι εκδόσεις της Εταιρείας, στα βιβλιοπωλεία ΜΙΕΤ (Αμερικής 13), «Πλειάδες» (Σπ. Μερκούρη 62) και «Ο Πολίτης» (Μαυρομιχάλη 84 & Καλλιδρομίου). Από την Εταιρεία κυκλοφορεί επίσης το περιοδικό λόγου και τέχνης «Η Κινστέρνα». 

ΠΗΓΗ: “Καθημερινή” Αθηνών