Η ΕΔΕΚ χρειάζεται πολιτική και ιδεολογική επανατοποθέτηση

*Αχρείαστες οι προσωπικές συγκρούσεις

*Η σημερινή κρίση με τη διαγραφή του Δημήτρη Παπαδάκη έρχεται σε μια στιγμή που ο πολιτικός χώρος που θέλει να καλύψει η ΕΔΕΚ καταρρέει σε ολόκληρη την Ευρώπη

*Η εθνικιστική πολιτική που ακολουθεί η ΕΔΕΚ τις τελευταίες δεκαετίες βρίσκεται επίσης σε αδιέξοδο.

Του Θέμου Δημητρίου*

Μερικά πράγματα πολύ λίγο αλλάζουν στην ΕΔΕΚ. Παρά την τεράστια αλλαγή που έφερε η μεταμόρφωση του κόμματος από αγωνιστικό προπύργιο για τη δημοκρατία σε ευκαιριακό κόμμα προσωπικής ανέλιξης και εξυπηρέτησης, οι εσωτερικές διαδικασίες και τα παιγνίδια εξουσίας ελάχιστα διαφέρουν.
Στις 30 του Ιούλη 1980 η Συντακτική Επιτροπή της Σοσιαλιστικής Έκφρασης, τότε έκδοση της Σοσιαλιστικής Νεολαίας ΕΔΕΝ, αντιμετώπιζε στην Κεντρική Επιτροπή της ΕΔΕΚ την κατηγορία για «αντικομματική συμπεριφορά». Ήταν γνωστό ότι η ηγεσία του κόμματος ήθελε την Συντακτική Επιτροπή να παραχωρήσει τη διαχείριση της εφημερίδας στον Ρένο Πρέντζα, τότε υπεύθυνο τύπου της ΕΔΕΚ. Δεν υπήρχε τίποτε στο καταστατικό του κόμματος ή της νεολαίας που να δικαιολογούσε τέτοια απόφαση και η ηγεσία της ΕΔΕΚ κατέφυγε στην «κομματική πειθαρχία»: ζήτησε από τα μέλη της Συντακτικής Επιτροπής να δηλώσουν υπακοή σε οποιαδήποτε απόφαση πάρει η Κεντρική Επιτροπή. Η άρνηση των μελών-της να δηλώσουν υπακοή πριν ξέρουν την απόφαση οδήγησε σε διαγραφή των Μάριου Τεμπριώτη, Ζήνωνα Ποφαΐδη και Θέμου Δημητρίου για «άρνηση υπακοής σε απόφαση της Κεντρικής Επιτροπής».
Φυσικά το πρόβλημα δεν ήταν θέμα πειθαρχίας. Ήταν βαθιά πολιτικό ζήτημα που είχε τις ρίζες-του στην αποτυχία της ΕΔΕΚ να αξιοποιήσει τη μετεωρική αύξηση της επιρροής-της λόγω του ρόλου-της ενάντια στο πραξικόπημα του Ιούλη του 74 και του αγώνα-της για επιστροφή του Μακάριου. Η ενότητα των διαφόρων πολιτικών ρευμάτων του κόμματος που χτίστηκε μέσα από τους αγώνες εκείνης της εποχής άρχισε να αδυνατίζει και να δίνει τη θέση-της σε μια εσωκομματική πάλη εξουσίας που γινόταν ολοένα και πιο βίαιη. Η Νεολαία και η εφημερίδα-της, η Σοσιαλιστική Έκφραση, αποτελούσαν την έκφραση των Μαρξιστών μέσα στο κόμμα, κάτι που συσπείρωσε τα μη‑μαρξιστικά ρεύματα σε μια ετερόκλητη συμμαχία για τη φίμωσή-τους.

Τώρα η εφημερίδα εκφράζει την ΑΡΙΣΤΕΡΗ ΠΤΕΡΥΓΑ
Τότε δεν υπήρχε «Πειθαρχικό Συμβούλιο» και ούτε συντάχτηκε «κατηγορητήριο» εναντίον των κατηγορουμένων, κάτι που οδήγησε τον Ευστάθιο Ευσταθίου να καταδικάσει τη διαδικασία σαν αναξιόπιστη. Ωστόσο, η εξέλιξη της «δίκης» λίγο διέφερε από το τί συμβαίνει σήμερα στη «δίκη» του Δημήτρη Παπαδάκη. Χωρίς αναφορά στους πραγματικούς λόγους της δίωξης, με πολύ λίγη σημασία στις τυπικές κατηγορίες, η συζήτηση μετατρέπεται σε ατεκμηρίωτη λασπολογία για μια πλειάδα θεμάτων και δημιουργία κλίματος λυντσαρίσματος των κατηγορουμένων.
Από τότε η ΕΔΕΚ πέρασε από τις διαγραφές ή την αδρανοποίηση δεκάδων σημαντικών στελεχών. Ο Τάκης Χατζηδημητρίου και ο Γιαννάκης Ομήρου είναι τα πιο ψηλόβαθμα στελέχη που έρχονται στο νου αλλά υπάρχουν πολλοί άλλοι. Σημαντικό ρόλο στην περιθωριοποίηση στελεχών είχε πάντα ο Βάσος Λυσσαρίδης, τον οποίο προσεταιρίζονταν κατά κανόνα οι «νέες» ηγετικές ομάδες που ήθελαν να απαλλαγούν από τις «παλιές». Έτσι, συμμάχησε με τον Τάκη Χατζηδημητρίου για να διώξουν την συντακτική επιτροπή της Σοσιαλιστικής Έκφρασης, με τον Γιαννάκη Ομήρου για να απαλλαγούν από τον Τάκη Χατζηδημητρίου, με τον Μαρίνο Σιζόπουλο για να εκτοπίσουν τον Γιαννάκη Ομήρου.

Αυτή η συνεχής αιμορραγία στελεχών είναι μέρος της αδυναμίας του κόμματος να αυξήσει την επιρροή-του και να αναπτυχτεί σε μια περίοδο που η Σοσιαλδημοκρατία κυριαρχούσε στην Ευρώπη. Παράλληλα, οι εσωτερικές διαμάχες, που την εποχή της Σοσιαλιστικής Έκφρασης είχαν πολιτικό και ιδεολογικό χαρακτήρα, άρχισαν να γίνονται ολοένα και περισσότερο ζήτημα προσωπικής επικράτησης. Κάθε καινούρια γενιά στελεχών γινόταν και πιο κυνική στην πολιτική-της αντίληψη, ώσπου το κυνήγι της εξουσίας και του προσωπικού κέρδους έγινε η κύρια καθοδηγητική γραμμή για τη δράση-τους.
Η σημερινή κρίση με τη διαγραφή του Δημήτρη Παπαδάκη έρχεται σε μια στιγμή που ο πολιτικός χώρος που θέλει να καλύψει η ΕΔΕΚ καταρρέει σε ολόκληρη την Ευρώπη. Ο παγκόσμιος Καπιταλισμός δεν είναι πια σε θέση να προσφέρει μεταρρυθμίσεις, με αποτέλεσμα τα σοσιαλδημοκρατικά κόμματα να μετατρέπονται σε φορείς επιβολής αντεργατικών μέτρων. Τα σοσιαλιστικά κόμματα της Γαλλίας, της Γερμανίας και της Ελλάδας βρίσκονται σε πορεία εξαφάνισης. Το Εργατικό Κόμμα της Βρετανίας επιβίωσε για λίγο, μόνο γιατί ο Τζέρεμι Κόρπυν του έδωσε νέα πνοή με ένα ριζοσπαστικό πρόγραμμα αλλά είναι ακόμα άγνωστο ποιο θα είναι το μέλλον-του μετα τις εκλογές του περασμένου Δεκέμβρη.
Η εθνικιστική πολιτική που ακολουθεί η ΕΔΕΚ τις τελευταίες δεκαετίες βρίσκεται επίσης σε αδιέξοδο. Με την σχεδόν βέβαιη κατάρρευση της προσπάθειας λύσης του Κυπριακού και τη συνειδητοποίηση ότι η διατήρηση του στάτους κβο δεν είναι πια εφικτή, η συνθηματολόγηση της ΕΔΕΚ θα γίνεται ολοένα και πιο φανερά ουτοπική και θα υπερφαλαγγίζεται από τη συνθηματολόγηση του ΕΛΑΜ που θα προσφέρει πολύ περισσότερα σε εθνικιστική πλειοδοσία.
Είναι φανερό ότι η ΕΔΕΚ χρειάζεται σήμερα δραστική αλλαγή πορείας σε όλους τους τομείς της πολιτικής-της.

Αυτό αντιλαμβάνονται και πολλά στελέχη μέσα στο κόμμα που κάτω από την πίεση της πραγματικότητας αρχίζουν να αμφισβητούν την ηγεσία και να αναζητούν μια νέα πορεία. Δεν είναι καθόλου τυχαίο που η κρίση Παπαδάκη ξεσπά αυτή τη στιγμή. Όμως δεν είναι ελπιδοφόρο το γεγονός ότι η πραγματική διαμάχη συγκαλύπτεται με τυπικούς όρους διαδικασιών και δικαστικού τύπου αποφάσεις. Δεν είναι ελπιδοφόρο το γεγονός ότι η εικόνα που δίνεται προς τα έξω είναι εικόνα σύγκρουσης προσωπικοτήτων.
Η ΕΔΕΚ μπορεί να ελπίζει σε επιβίωσή-της στη σημερινή εποχή μόνο αν μπορέσει να διεξαγάγει μια σε βάθος πολιτική και ιδεολογική συζήτηση που να επανακαθορίσει τη θέση-της στην Κυπριακή κοινωνία, να την ξαναφέρει σε αρμονία με τις προσδοκίες των μελών-της και να προσφέρει κάτι πραγματικά καινούριο στην πολιτική σκηνή της Κύπρου.

ΠΗΓΗ: “ΣΟΣΙΑΛΙΣΤΙΚΗ ΕΚΦΡΑΣΗ”