Σταθερές οι σχέσεις Ισραήλ- Κύπρου

Του Μάριου Ευρυβιάδη*

Λόγω της επιθετικής διπλωματίας και επιδρομικής συμπεριφοράς της Τουρκίας στην Ανατολική Μεσόγειο, δημιουργήθηκε στην Κύπρο μια εύλογη ανησυχία πως η συμπεριφορά αυτή της Άγκυρας θα αποφέρει τουρκικά ωφέλη σε βάρος της Κύπρου με πιο σημαντικό της “αποκατάσταση” των στρατηγικών σχέσεων Τουρκίας- Ισραήλ. Κάτι τέτοιο θα ήταν καταστροφικό για τα κυπριακά συμφέροντα.

Η εκτίμηση μου είναι πως αν και οι φόβοι είναι δικαιολογημένοι – η Κύπρος είναι αδύναμο κράτος- δεν ευσταθούν. Η μόνη περίπτωση να αλλάξουν οι Ισραηλινο-τουρκικές σχέσεις, αλλά και πάλι όχι ριζικά, είναι να “αποδημήσει” με τον ένα ή τον άλλο τρόπο ο Ταγίπ Ερντογάν και να κάνει πλέον παρέα με τους ομοϊδεάτες του τζιχαντιστές στον κήπο του Αλλάχ. Σε αυτό θα επανέλθω διότι υπάρχει μια σχολή σκέψης μέσα στο βαθύ κράτος του Ισραήλ που πιστεύει πως το πρόβλημα με την Τουρκία εστιάζεται γύρω από την προσωπικότητα του Τούρκου ηγέτη και μόνο.

Δεν θα υπεισέλθω σε ιστορικές λεπτομέρειες στις σχέσεις Κύπρου-Ισραήλ παρά μόνο να υπογραμμίσω πως παρά την ύπαρξη διπλωματικών σχέσων από το 1960, οι σχέσεις παρέμεναν ψυχρές για δυο λόγους. Από πλευράς Κύπρου λόγο του τεκμηριωμένου γεγονότος της φιλο-τουρκικής Ισραηλινής πολιτικής και υπόγειας συμμαχίας Άγκυρας- Ισραήλ πριν και μετά το 1960. Και από πλευράς Ισραήλ λόγω της φιλο-αραβικής (Νάσσερ) και φιλο-παλαιστινιακής πολιτικής της Λευκωσίας.

Σήμερα ο στρατηγικός άξονας Τουρκίας- που είχε αρχίσει την κατιούσα επί Κεμαλιστών, δηλαδή πριν τον Ερντογάν- δεν υφίσταται πλέον όπως αρχικά σχεδιάστηκε και λειτούργησε για δεκαετίες με κρίσιμα οφέλη για την Τουρκία, πρωτίστως. Από δε πλευράς Λευκωσίας υποβαθμίστηκε η φιλο-αραβική πολιτική και ρητορική με τη Λευκωσία όμως να υποστηρίζει σταθερά την δημιουργία Παλαιστινιακού κράτους στη Δυτική όχθη του Ιορδάνη, μια θέση που δεν συγκρούεται μετωπικά με το Ισραήλ.

Ανάμεσα σε Κύπρο και Ισραήλ υφίσταται σήμερα ένα πλέγμα διακρατικών, οικονομικών και πολιτισμικών σχέσεων που απέκτησαν δυναμική μετά την τελική κατάρρευση του Ισραηλινο-τουρκικού άξονα το 2010. Και η κορύφωση των σχέσεων Λευκωσίας-Ιερουσαλήμ γράφθηκε το 2015 με τη συνομολογήση της συμφωνίας για την οριοθέτηση των Οικονομικών Αποκλειστικών Ζωνών (ΑΟΖ) ανάμεσα στα δυο Μεσογειακά κράτη. Η οριοθέτηση έγινε στη βάση της Σύμβασης για το Δίκαιο της Θάλασσας του 1982, που αποτελεί πλέον θεσμικό διεθνές δίκαιο.

Ναι, το Ισραήλ δεν έχει υπογράψει την Σύμβαση για λόγους που σχετίζονται με τις Ισραηλινο-αμερικανικές σχέσεις. Αλλά, και κρατήστε το αυτό, σέβεται και αποδέχεται τη Σύμβαση και λειτουργεί στη βάση της στις διακρατικές του σχέσεις. Και έναντι στην Κύπρο είναι δεσμευμένο, με τις όποιες διάφορες να επιλύονται στη βάση του διεθνούς δικαίου. Το ίδιο ισχύει για την ΑΟΖ με την Αίγυπτο, όπως και την ΑΟΖ με τον Λίβανο με τον οποίο το Ισραήλ διεξάγει σχετικές διαπραγματεύσεις την περίοδο αυτή – έμμεσα μέσω τρίτων, συμπεριλαμβανομένης και της Λευκωσίας. Με δε την Αίγυπτο είναι τόσο στρατηγικά δεσμευμένο το Ισραήλ, συμπεριλαμβανομένων ζητημάτων ενέργειας, που τα περί μελλοντικού ενεργειακού αγωγού με την Τουρκία να είναι απομακρυσμένα, αν όχι ανέφικτα.

Και ναι, το Ισραήλ δεν κατέχει το ηθικό πεδίο της μάχης με την συμπεριφορά του έναντι των Παλαιστίνιων ειδικά σε ζητήματα πολιτικών και ανθρωπίνων δικαιωμάτων, μια συμπεριφορά που δημιουργεί προβλήματα στους φίλους και υποστηρικτές του. Από την άλλη είναι ένα κράτος που έχει βάλει φυλακή δυο πρωθυπουργούς του και πιθανό να βάλει και τρίτο.

Η Κύπρος δεν πρέπει να ανησυχεί πως μια καλή πρωία το Ισραήλ θα τα βρει με τους Τούρκους και την επόμενη θα φέρει τούμπα τις διακρατικές της συμφωνίες με την Λευκωσία. Αυτά που γράφονται τις τελευταίες μέρες- και που πηγάζουν από την τουρκική προπαγάνδα, που δυστυχώς κυριαρχεί- πως “μετά τη Λιβύη” τα στρατηγικά σαΐνια της Άγκυρας θα δημιουργήσουν θαλάσσια “σύνορα” και με το Ισραήλ (εμφανίζοντας και προπαγανδιστικό τουρκικό χάρτη που εξαφανίζει τη Ρόδο προεκτινόμενος προς Ισραήλ, εξαφανίζοντας και το κυπριακό κράτος) είναι “στρατηγικές παπαριές”.

Αυτό όμως που πρέπει να ανησυχεί τον λαό της Κύπρου είναι η πρεμούρα της δικής του πολιτικής και πνευματικής ελίτ- αυτούς που ο C. Wright Mills στο εμβληματικό του έργο “Power Elite” ευρηματικά χαρακτήρισε “crackpot realists”- να διαλύσουν το κράτος μέσω της εσκεμμένα ρατσιστικά δομημένης διζωνικής δικοινοτικής ομοσπονδίας, ικανοποιώντας έτσι τις “στρατηγικές ανάγκες” της Άγκυρας (όπως αρχικά συμβούλευσε ο Πρόεδρος Βασίλειου κσι επιμένουν και άλλοι) και πιστεύοντας πως η μεγαλοψυχία του όποιου Ισλαμοπασά της Υψηλής Πύλης θα τους ανταμείψει, επιτρέποντάς τους να λειτουργούν μελλοντικά- και τα παιδιά τους- ως σατράπηδές του στην Κύπρο.

Απούσας της Κυπριακής Δημοκρατίας, η παρουσία και μόνο της οποίας αποτρέπει την ηγεμονία της Τουρκίας στη Ανατολική Μεσόγειο – και αυτό είναι ο σκόπελος που δεν μπορεί να διαχειριστεί η Άγκυρα – θα εξαναγκάσει και το Ισραήλ να αναθεωρήσει τις στρατηγικές του ανάγκες, αφού θα αποκτήσει πλέον σύνορα με την Τουρκία, μέσω της τουρκικής σατραπείας της στην Κύπρο.

Υ.Γ. Μέσα στο βαθύ κράτος του Ισραήλ συνεχίζει να λειτουργεί μια παραμύθα ως προς τις σχέσεις με την Τουρκία. Πιστεύουν οι δικοί τους “crackpot realists” πως τα προβλήματα με τους Τούρκους πηγάζουν από την αμφιλεγόμενη προσωπικότητα του ισλαμιστή Ταγίπ Ερντογάν και πως όταν αυτός χάσει την ισχύ του ή αποδημήσει, τα πράγματα θα επανέλθουν. Την ισραηλινή αυτή πλάνη συμμερίζονται και πολλά κέντρα εξουσίας της Ατλαντικής Δύσης. Οι Δυτικοί μπορεί να δικαιολογηθούν λόγω άγνοιας και κυρίως ιδιοτέλειας. Οι Ισραηλινοί όχι. Σημαντικότατοι αξιωματούχοι του εβραϊκού κράτους, όπως π.χ. οι Efraim Halevy, Dore Gold, παλιά και ο Alon Liel – και ονοματίζω μόνο μερικούς- σχίζουν τα ιμάτια τους υπέρ της Τουρκίας. Και παραμυθιάζονται πως ο εγγενής τουρκικός ρατσισμός και αντισημιτισμός -και όχι μόνο- που χαρακτηρίζουν την τουρκική σουννιτική κοινωνία δεν είναι δομικός και κουλτουριστικός. Αντίθετα πιστεύουν πως είναι προσωπικός και περιστασιακός. Κούνια που τους κούνιαγε.

*Τα ενυπόγραφα κείμενα απηχούν τις απόψεις του συγγραφέα