ΠΙΣ: Ετησίως 43 νέα περιστατικά παιδικού καρκίνου στην Κύπρο

Σήμερα Διεθνής ημέρα κατά του παιδικού καρκίνου 

Στην Κύπρο εμφανίζονται ετησίως 43 νέα περιστατικά καρκίνου που αφορούν τις ηλικίες από 0-19 ετών, βάσει του πληθυσμιακού αρχείου για τον παιδικό καρκίνο που τηρεί η Παιδογκολογική/Παιδοαιματολογική Κλινική στο Μακάρειο Νοσοκομείο σε συνεργασία με το Υπουργείο Υγείας, αναφέρει ο Παγκύπριος Ιατρικός Σύλλογος.

Με την ευκαιρία, της 15ης Φεβρουαρίου, Παγκόσμιας Ημέρας Κατά του Παιδικού Καρκίνου, ο ΠΙΣ εξέδωσε ανακοίνωση στην οποία σημειώνει ότι στην Κύπρο το ποσοστό ίασης της οξείας λεμφοβλαστικής λευχαιμίας σε παιδιά, ξεπερνά το 80% των περιστατικών, των λεμφωμάτων είναι πέραν του 95% ενώ στους κακοήθεις εγκεφαλικούς όγκους το ποσοστό κυμαίνεται από 50% μέχρι 60%.

«Χάριν στην εξέλιξη της επιστήμης, έχει επομένως επιτευχθεί ένα σημαντικό ποσοστό ίασης του παιδικού καρκίνου σταδιακά σε παιδιά κι εφήβους» αναφέρει ο ΠΙΣ, για να προσθέσει ότι «η μάχη συνεχίζεται, με ακατάπαυστη έγνοια και φροντίδα. Στην Κύπρο, το επίπεδο των υπηρεσιών υγείας που παρέχονται στα παιδιά, συγκριτικά με άλλες χώρες της ευρύτερης περιοχής αλλά και της Ευρώπης, είναι υψηλό, ωστόσο, χρειάζεται, ακόμη, πολλή δουλειά σε ότι αφορά το σχεδιασμό και την εφαρμογή ενός παιδοκεντρικού συστήματος υγείας».

Ο ΠΙΣ διαβεβαιώνει ότι «βρίσκεται διαχρονικά στο πλευρό της Πολιτείας για επίτευξη αυτού του στόχου και στέκεται αρωγός σε κάθε προσπάθεια προκειμένου να προσφέρεται ποιοτική ιατροφαρμακευτική περίθαλψη στα παιδιά όλων μας».

Καταλήγοντας, θεωρεί ότι, «αποτελεί επιτακτικό καθήκον της ιατρικής κοινότητας και ιδιαίτερα του ιδίου, δια του θεσμικού του ρόλου, να στηρίζει την έρευνα και την καινοτομία στην αντιμετώπιση του και να προωθεί τη συνεχή επιστημονική επιμόρφωση των μελών του, λαμβάνοντας υπόψη τη σημαντικότητα και τις πολυδιάστατες επιπτώσεις του παιδικού καρκίνου».

Με ανακοινώσεις τους κόμματα, οργανώσεις και φορείς εκφράζουν την στήριξή τους στις προσπάθειες που καταβάλλονται με στόχο την ευαισθητοποίηση για την ασθένεια. Εκφράζουν επίσης τη συμπαράστασή τους προς τα παιδιά και τους εφήβους με καρκίνο, τους επιζώντες και τις οικογένειές τους.
Σε μήνυμά του ο Επίτροπος Εθελοντισμού σημειώνει ότι ο παιδικός καρκίνος είναι σπάνιος και τονίζει ότι ο εθελοντισμός μπορεί να διαδραματίσει καθοριστικό ρόλο στην αντιμετώπισή του, κυρίως μέσα από την ψυχολογική και άλλη στήριξη που οι εθελοντές παρέχουν στα παιδιά και στις οικογένειές τους.

Το Δημοκρατικό Κόμμα με ανακοίνωσή του δηλώνει παρών στην προώθηση και εφαρμογή εκείνων των στρατηγικών που ενισχύουν αποτελεσματικά τις προσπάθειες αντιμετώπισης του παιδικού καρκίνου, χωρίς διακρίσεις.

Πρόεδρος της Βουλής: Συνεργασία ερευνητικών κέντρων για τον παιδικό καρκίνο

ΣΙΔΝΕΙ (ΚΥΠΕ)- -Ο Πρόεδρος της Βουλής Δημήτρης Συλλούρης θα προωθήσει συνεργασία με το Ινστιτούτο Παιδικού Καρκίνου του Πανεπιστημίου Νέας Νοτίου Ουαλίας, το οποίο επισκέφθηκε συνοδευόμενος από την διακομματική κοινοβουλευτική αντιπροσωπεία στο Σίδνεϊ.
Κατά την επίσκεψη στο Ινστιτούτο η αντιπροσωπεία έτυχε ενημέρωσης από την κυπριακής καταγωγής Καθηγήτρια Μαρία Καβαλλάρη και το ερευνητικό πρόγραμμα μηδενικός παιδικός καρκίνος.
Όπως εξήγησε η κ. Καβαλλάρη, το τίτλος του προγράμματος στοχεύει σε μηδενικούς θανάτους παιδιών από καρκίνο και μέσα από προγράμματα πρόληψης να επιτευχθεί ο στόχος της μηδενικής εμφάνισης καρκίνου σε παιδιά.
Παρουσιάζοντας το ερευνητικό πρόγραμμα, η κ. Καβαλλάρη, ανέφερε πως πρόκειται για ένα μεγάλο πρόγραμμα που αλλάζει ζωές σήμερα και αναπτύσσεται με δαπάνη 20.000 δολάρια για κάθε παιδί.
Κάθε παιδί και κάθε καρκίνος είναι διαφορετικά για αυτό και κάποιες θεραπείες δεν αποδίδουν, εξήγησε προσθέτοντας ότι στο πλαίσιο του προγράμματος απομονώνονται οι αλλαγές που επήλθαν γενετικά και για αυτό τα παιδιά παίρνουν την εξειδικευμένη θεραπεία. Για να υπάρξει το επιθυμητό αποτέλεσμα απαιτείται, το σωστό, φάρμακο, στο σωστό χρόνο, διευκρίνισε.

Η κ. Καβαλλάρη, είπε ακόμα ότι μπορούμε να πετύχουμε ακόμα περισσότερο και να φθάσουμε να μην χάνεται παιδί από καρκίνο, επισημαίνοντας ότι στο 60% των παιδιών μπορεί να ακολουθεί διαφορετική θεραπεία, διασφαλίζοντας ότι η θεραπεία θα είναι χωρίς παρενέργειες.
Εξήγησε ότι το ερευνητικό Ινστιτούτο αριθμεί 40 χρόνια λειτουργίας και παραλαμβάνει δείγματα από όλα τα νοσοκομεία της Αυστραλίας και τελευταία άρχισε συνεργασία με Γερμανικά κέντρα παιδικού καρκίνου.
Αυτό που πρέπει να γίνει κατανοητό, είναι πως ο παιδικός καρκίνος είναι πολύ διαφορετικός από τον καρκίνο των ενηλίκων, τόνισε αναφέροντας ότι ο στόχος μηδενικός παιδικός καρκίνος εφαρμόζεται στη βάση της αρχής η σωστή θεραπεία στο σωστό άτομο..Σημείωσε επίσης ότι ο καρκίνος στα παιδιά μεγαλώνει πολύ πιο γρήγορα από ότι στους ενήλικες, διευκρινίζοντας ότι αυτό που παραμένει ερώτημα είναι η αιτία που προκαλεί τον παιδικό καρκίνο.
Η κ. Καβαλλάρη ανέφερε περαιτέρω ότι όλο και περισσότεροι γιατροί και γονείς θέτουν τα παιδιά κάτω από το πρόγραμμα του Ινστιτούτου. Ακολούθως είπε ότι υπάρχει πρόγραμμα για κτηριακές εγκαταστάσεις ώστε να έχουμε όλες τις παρεχόμενες υπηρεσίες σε ένα μέρος.
Ο Πρόεδρος της Βουλής είπε πως θα συμβάλει ώστε να αναπτυχθούν επαφές με την Κύπρο και τα διάφορα ιατρικά και ερευνητικά κέντρα που σχετίζονται με τη θεραπεία του παιδικού καρκίνου.
Ο κ. Συλλούρης αναφέρθηκε στο επικείμενο συνέδριο για τα σπάνια νοσήματα στο οποίο θα συμμετέχουν εκτός από την Κύπρο 8 μικρά Ευρωπαϊκά κράτη και 6 κράτη του αραβικού κόλπου.
Η Ύπατη Αρμοστής της Κύπρου στην Αυστραλία Μάρθα Μαυρομμάτη, αναφερόμενη στην καθηγήτρια Μαρία Καβαλλάρη, είπε ότι η ίδια έχει επιβιώσει καρκίνου και είναι υποψήφια για το βραβείο της γυναίκας της χρονιάς.

Ευρωπαϊκή στρατηγική

Η κ. Στέλλα Κυριακίδου, επίτροπος αρμόδια για την Υγεία και για την Ασφάλεια των Τροφίμων, δήλωσε τα εξής: «Ο καρκίνος είναι τομέας για τον οποίο οι πολίτες της ΕΕ περιμένουν από μας να λάβουμε αποφασιστικά μέτρα. Μια Ευρώπη που επιδιώκει περισσότερα είναι μια Ευρώπη που ακούει τους πολίτες της, που νοιάζεται για την ευεξία τους. Αυτό αφορά το ευρωπαϊκό σχέδιο για την καταπολέμηση του καρκίνου —την επίτευξη απτών αποτελεσμάτων για τους πολίτες, τους ασθενείς και τα υγειονομικά συστήματα της Ευρώπης. Η επιτυχία του σχεδίου θα εξαρτηθεί από την πλήρη συμμετοχή των πολιτών, των ασθενών με καρκίνο, των ενδιαφερόμενων μερών και παραγόντων σε ευρωπαϊκό, εθνικό και τοπικό επίπεδο. Σας καλώ όλους να συμμετάσχετε, ώστε να γίνει το σχέδιο αυτό όσο το δυνατόν πιο φιλόδοξο και αποδοτικό. Μαζί μπορούμε να κάνουμε τη διαφορά.»

Το ευρωπαϊκό σχέδιο για την καταπολέμηση του καρκίνου, το οποίο θα υποβληθεί πριν από το τέλος του τρέχοντος έτους, θα προτείνει δράσεις σε κάθε σημαντικό στάδιο της νόσου:
Μέτρα πρόληψης: Η πρόληψη είναι ο ευκολότερος και αποτελεσματικότερος τρόπος μείωσης του καρκίνου στην ΕΕ. Στα μέτρα πρόληψης συγκαταλέγονται η βελτιωμένη πρόσβαση στην υγιεινή διατροφή και η εμβολιαστική κάλυψη· μέτρα για τη μείωση των περιβαλλοντικών παραγόντων κινδύνου, όπως η ρύπανση και η έκθεση σε χημικά προϊόντα· η έρευνα και η ευαισθητοποίηση των πολιτών.
Έγκαιρη ανίχνευση και διάγνωση: Στα μέτρα που αποσκοπούν στη βελτίωση της έκβασης της υγείας των ασθενών, μέσω της έγκαιρης διάγνωσης, συγκαταλέγονται η μεγαλύτερη κάλυψη του πληθυσμού-στόχου όσον αφορά τον προσυμπτωματικό έλεγχο, η αυξημένη χρήση ψηφιακών λύσεων και η τεχνική στήριξη των κρατών μελών.
Περίθαλψη και θεραπεία: Στα μέτρα για τη βελτίωση των αποτελεσμάτων της θεραπείας και της περίθαλψης του καρκίνου συγκαταλέγονται η βελτιωμένη πρόσβαση σε θεραπείες υψηλής ποιότητας και η υιοθέτηση νέων θεραπευτικών αγωγών· μέτρα που να εξασφαλίζουν τη διαθεσιμότητα και την προσιτή τιμή των αναγκαίων φαρμάκων· η καινοτομία και η έρευνα.
Ποιότητα ζωής: Στα μέτρα για την εξασφάλιση της καλύτερης δυνατής ποιότητας ζωής για τους καρκινοπαθείς, τους πρώην καρκινοπαθείς και τους φροντιστές συγκαταλέγονται μέτρα για τη βελτίωση της επαγγελματικής επανένταξης· η πρόληψη των διακρίσεων· η παροχή παρηγορητικής φροντίδας και η ανταλλαγή βέλτιστων πρακτικών.
Η Επιτροπή ξεκινά σήμερα τη δημόσια διαβούλευση στο πλαίσιο της εκδήλωσης «Ευρωπαϊκό σχέδιο για την καταπολέμηση του καρκίνου: Ας αγωνιστούμε για περισσότερα» που πραγματοποιήθηκε  στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. 
Σκοπός της δημόσιας διαβούλευσης είναι να δώσει τη δυνατότητα στους πολίτες της ΕΕ και στα ενδιαφερόμενα μέρη να συμβάλουν και να εκφράσουν την άποψή τους σχετικά με τους καλύτερους τρόπους αντιμετώπισης του ζητήματος αυτού στην ΕΕ. Τα αποτελέσματα της δημόσιας διαβούλευσης θα τροφοδοτήσουν τη διαμόρφωση του ευρωπαϊκού σχεδίου για την καταπολέμηση του καρκίνου και θα βοηθήσουν να προσδιοριστούν οι τομείς και το πεδίο μελλοντικής δράσης. Η διαβούλευση θα διαρκέσει δώδεκα εβδομάδες. Εκτός από τη δημόσια διαβούλευση, η Επιτροπή ξεκινά επίσης σήμερα διαβούλευση με θέμα τον χάρτη πορείας σχετικά με το σχέδιο, η οποία θα διαρκέσει τέσσερις εβδομάδες.
Μέχρι τον Ιούλιο θα συζητηθούν συγκεκριμένα στοιχεία του σχεδίου με τα κράτη μέλη, και θα πραγματοποιηθούν στοχευμένες διαβουλεύσεις με τα ενδιαφερόμενα μέρη. Το ευρωπαϊκό σχέδιο για την καταπολέμηση του καρκίνου θα παρουσιαστεί πριν από το τέλος του τρέχοντος έτους.

Ο παιδικός καρκίνος

Της Ελένης Βασιλάτου-Κοσμίδη*

Ο καρκίνος είναι μια ομάδα από ασθένειες που συνήθως προσβάλλουν τους ενήλικες και σπάνια αφορούν την παιδική και την εφηβική ηλικία. Στο παιδί είναι ιδιαίτερα σπάνια νόσος (μόλις 1-2% των περιπτώσεων καρκίνου στον άνθρωπο), ωστόσο είναι η συχνότερη αιτία θανάτου από νόσο μετά τον πρώτο χρόνο της ζωής και η δεύτερη αιτία θανάτου, αν συμπεριληφθούν τα ατυχήματα (τα ατυχήματα ευθύνονται για το 44% των θανάτων και ο καρκίνος για το 10% των θανάτων κατά την παιδική ηλικία).
Πώς και γιατί ξεκινάει το πρώτο παθολογικό (καρκινικό) κύτταρο; Γιατί εμφανίζεται στο συγκεκριμένο παιδί; Στις ερωτήσεις αυτές δεν υπάρχει σαφής απάντηση.
Αυτό που είναι γνωστό είναι ότι στα περισσότερα παιδιά δεν είναι κληρονομική ασθένεια, δηλαδή δεν μεταφέρεται από τον γονιό (ή τους παππούδες) στο παιδί, ούτε μεταδοτική, δηλαδή δεν μεταδίδεται από κάποιον πάσχοντα στο παιδί. Ωστόσο, σε ορισμένες σπάνιες περιπτώσεις (λιγότερες από 10%), έχει σαφώς αποδειχθεί η συμμετοχή κληρονομικότητας.
Η διάγνωση του καρκίνου σε ένα παιδί προκαλεί σοβαρή διατάραξη των ισορροπιών και των δεδομένων σε ολόκληρη την οικογένεια, η οποία καλείται σε ανασύνταξη δυνάμεων, υπέρβαση της απειλής για τη ζωή του παιδιού, τροποποίηση του γονικού ρόλου και κατανόηση του προβλήματος. Η ομάδα υγείας, από την άλλη πλευρά, καλείται να αντιμετωπίσει την οικογένεια ως σύνολο από την πρώτη ημέρα και ανεξάρτητα από την πρόγνωση του παιδιού, έχοντας υπόψη ότι, όταν νοσεί το παιδί, πάσχει ολόκληρη η οικογένεια.
Η ιδιαιτερότητα του καρκίνου στο παιδί και η διαφορά της νόσου από τον καρκίνο στους ενήλικες είναι, μεταξύ των άλλων, η εμφάνισή του σε εξελισσόμενο οργανισμό τόσο βιολογικά, όσο και ψυχοκοινωνικά, η ιδιαίτερη ιστολογική εικόνα (π.χ. ο τύπος της λευχαιμίας, το είδος του λεμφώματος και του συμπαγούς όγκου), η ιδιαίτερη εντόπιση (σπάνια εντόπιση σε περιοχές, όπως ο πνεύμονας, ο μαστός, ο προστάτης κ.λπ.) και η ιδιαίτερη (καλή) πρόγνωση της νόσου.

Μορφές καρκίνου στο παιδί
Οι μορφές καρκίνου από τις οποίες είναι δυνατόν να πάσχει ένα παιδί είναι η λευχαιμία, τα λεμφώματα και οι διάφορες μορφές όγκων, οι οποίοι ονομάζονται «συμπαγείς όγκοι». Συχνότερος τύπος καρκίνου στα παιδιά είναι η λευχαιμία και, συγκεκριμένα, η οξεία λεμφοβλαστική λευχαιμία. Ακολουθούν οι όγκοι του Κεντρικού Νευρικού Συστήματος, τα λεμφώματα και το λέμφωμα Ηodgkin, οι όγκοι νεφρών και επινεφριδίων, οι όγκοι μαλακών μορίων και οστών, και άλλοι σπανιότεροι όγκοι.
Τα παιδιά που πάσχουν από καρκίνο πρέπει να παραπέμπονται σε εξειδικευμένα και κατάλληλα στελεχωμένα παιδιατρικά ογκολογικά τμήματα και κλινικές όπου υπάρχει η εμπειρία, η γνώση και η υποδομή για την αντιμετώπιση της νόσου.

Τα ύποπτα συμπτώματα που οδηγούν σε πιθανή διάγνωση καρκίνου στο παιδί
Πυρετός χωρίς σαφή εστία λοίμωξης
Μάζα (όγκος) σε οποιοδήποτε σημείο του σώματος, δηλαδή στο κεφάλι, τράχηλο (λαιμό), θώρακα, κοιλιά, πόδια κ.λπ. Ειδικές κλινικές και ακτινολογικές εξετάσεις θα οδηγήσουν στη διάγνωση.
Συμπτώματα από το νευρικό σύστημα, όπως είναι πονοκέφαλος, έμετος ειδικά τις πρωϊνές ώρες, αλλαγή της συμπεριφοράς του παιδιού, σπασμοί, διαταραχές στην βάδιση και στην ισορροπία κ.λπ.
Αιμορραγία στο δέρμα χωρίς να έχει προηγηθεί τραυματισμός· εκδηλώνεται με τη μορφή κόκκινων στιγμάτων – κηλίδων που ονομάζονται «πετέχειες» ή μελανιών που ονομάζονται «εκχυμώσεις». Σε ορισμένες περιπτώσεις, παρατηρείται αιμορραγία από τη μύτη, από τα ούλα, από τα ούρα, από το στομάχι κ.λπ.
Συμπτώματα και ευρήματα από τα μάτια μπορεί να οδηγήσουν στην έγκαιρη διάγνωση κάποιας μορφής καρκίνου. Τέτοια συμπτώματα είναι διόγκωση ή πτώση των βλεφάρων, προβολή του βολβού του ματιού προς τα εμπρός, λευκοκίτρινο λαμπερό χρώμα στην κόρη, μελανιές στα βλέφαρα, ξαφνική αλλαγή στην οπτική οξύτητα κ.λπ.
Πόνος σε οποιοδήποτε σημείο του σώματος (κεφάλι, κοιλιά, άκρα), και ιδιαίτερα πόνος στα οστά των άκρων και της μέσης, πρέπει να διευρευνώνται.
Διάφορα άλλα συμπτώματα, όπως είναι η ανορεξία, κακοδιαθεσία, ωχρότητα, κόπωση, απώλεια βάρους κ.λπ. – μόνα ή σε συνδυασμό με κάποιο από τα παραπάνω – επιβάλλουν τη διερεύνηση του παιδιού.
Επειδή για τον καρκίνο της παιδικής ηλικίας, σε αντίθεση με τον καρκίνο των ενηλίκων, δεν υπάρχει πρόληψη, προτείνεται η αξιολόγηση των ύποπτων συμπτωμάτων και ευρημάτων, η οποία οδηγεί στην έγκαιρη διάγνωση του καρκίνου στο παιδί και σε πλήρη ίαση στα περισσότερα από τα παιδιά που νοσούν.
Ωστόσο, και στα παιδιά πρέπει να διδάσκεται αγωγή υγείας (σωστή διατροφή, αποφυγή καπνίσματος, άσκηση), έτσι ώστε να αποφεύγεται η εμφάνιση καρκίνου στην ενήλικη ζωή.
Μετά τη διάγνωση της νόσου, απαιτείται η ενημέρωση των γονιών, αλλά και του παιδιού. Η ενημέρωση πρέπει να γίνεται από γιατρό με εμπειρία και προς τους δύο γονείς, και οι πληροφορίες πρέπει να είναι κατά το δυνατόν σαφείς και επαναλαμβανόμενες.
Το παιδί ενημερώνεται έχοντας υπόψη την ηλικία και την ωριμότητά του, αλλά και το ότι πρέπει «να ακούμε όχι μόνο όσα λέει το παιδί, αλλά και όσα φοβάται να πει». Η δημιουργία κλίματος εμπιστοσύνης έχει καθοριστική σημασία.

Πορεία και εξέλιξη
Με τη σύγχρονη θεραπευτική αγωγή, ο καρκίνος στα παιδιά ιάται στις περισσότερες περιπτώσεις:
Tα παιδιά που πάσχουν από καρκίνο, όπως αναφέρθηκε, πρέπει να παραπέμπονται σε ειδικά οργανωμένα παιδιατρικά ογκολογικά τμήματα και να αντιμετωπίζονται από ειδικά εκπαιδευμένους παιδιάτρους και ευαισθητοποιημένο και έμπειρο νοσηλευτικό προσωπικό, με την παρουσία ψυχολόγου, κοινωνικού λειτουργού, οι οποίοι θα συνεργάζονται με σκοπό την προσφορά της άριστης ιατρικής και ψυχοκοινωνικής φροντίδας, όχι μόνο στο άρρωστο παιδί, αλλά και σε ολόκληρη την οικογένεια. Ιδιαίτερη πρόνοια πρέπει να λαμβάνεται έτσι ώστε να μην διακόπτεται η εκπαίδευση του παιδιού. Η ολοκληρωμένη φροντίδα πρέπει να προσφέρεται όχι μόνο κατά τη διάρκεια της θεραπείας, αλλά και μετά τη συμπλήρωση της θεραπείας και την επίτευξη του στόχου (που είναι η ίαση του παιδιού), δηλαδή στην περίοδο της προσπάθειας του παιδιού για επανένταξη.
Με τη σύγχρονη θεραπευτική αγωγή, 4 από τα 5 παιδιά που πάσχουν από καρκίνο στις ανεπτυγμένες χώρες (δηλαδή στο 20% των παιδιών του κόσμου όπου ανήκει και η χώρα μας) αποθεραπεύονται, δηλαδή ιώνται από τη νόσο. Επίσης, σήμερα, 1 σε κάθε 500 περίπου νεαρά άτομα ηλικίας 25-35 χρόνων είχε νοσήσει κατά την παιδική του ηλικία από καρκίνο και είχε ιαθεί.

*Η Δρ. Ελένη Βασιλάτου-Κοσμίδη είναι Παιδίατρος Αιματολόγος- Ογκολόγος, Διευθύντρια της Ογκολογικής Κλινικής Παιδιών και Εφήβων του Νοσοκομείου Παίδων ΜΗΤΕΡΑ