Λέοντας 14ος για την σπουδαιότητα των Ανατολικών Εκκλησιών. ΌΧΙ στους πολέμους και στους εξοπλισμούς
Ρώμη, Νίκος Τζωΐτης
Μια εβδομάδα μετά την εκλογή του ο πάπας Λεοντας 14ος έκανε 2 σημαντικές ομιλίες.
Στην πρώτη του ομιλία απευθύνθηκε, στους δημοσιογράφους και στα μέσα μαζικής ενημέρωσης, υπογραμμίζοντας το πόσο σημαντικό είναι το έργο τους για τη διαμόρφωση μιας σωστής ενημέρωσης και γνώση των γεγονότων, αλλά δεν παρέλειψε να τονίσει ότι οι δημοσιογράφοι, πρέπει να είναι , όσο το δυνατόν αποδεσμευμένοι, από τα ευρύτερα συμφέροντα.
Στην χθεσινή του και πολύ σημαντική του ομιλία απευθύνθηκε στους εκπροσώπους και στους πιστούς των Ανατολικών Εκκλησιών , εκείνων των Εκκλησιών οι οποίοι ακολουθούν την ανατολική και ορθόδοξη παράδοση, αλλά μνημονεύουν σαν ποιμένα τους τον πάπας Ρώμης.
Μια ομιλία ευρέως φάσματος και αναπνοής που τόνισε, την σημασία, την αξία, και την η συνεισφορά του χριστιανισμού της Ανατολής, στο παγκόσμιο γίγνεσθαι και ο οποίος τώρα είναι δέσμιος της πολιτικής αλαζονείας και εξουσίας ,τονίζοντας ότι θα κάνει τα πάντα για την επίτευξη της ειρήνης, σε εκείνη την περιοχή της Γης , ώστε ο λαός της Μέσα Ανατολής να επανακτήσει την ανθρώπινη αξιοπρέπεια του. Η ομιλία διαρθρώθηκε και εστιάστηκε σε τρία σημεία .
1.Στην κληρονομιά του πάπα Λέοντα 13ου , του οποιυ θεωρείται συνεχιστής , ο οποίος με την εγκύκλιο Rerum Novarum του 1891, ενθάρρυνε στο όνομα της χριστιανικής αλληλεγγύης, τι σημασία της αμοιβαία συμφωνίας μεταξύ εργαζόμενων και εργοδοτών, καταδίκαζε ως άδικη την υπερβολική ανισότητα του πλούτου, αποδέχεται την κρατική παρέμβαση για την προστασία των εργαζομένων, ανάπαυση διακοπών , περιορισμό του ωραρίου εργασίας κλπ και αναγνώριζε τη νομιμότητα των εργατικών οργανώσεων . Μια εγκύκλιος, που συντάχθηκε τέλη 19ου αιώνα, μια εποχή που τα σοσιαλιστικά και συνδικαλιστικά κινήματα κέρδιζαν έδαφος στην Ευρώπη και έγινε αποδεκτή ως ελάχιστο πρόγραμμα από όλες τις οικουμενικές πολιτικές τάσεις και αποτέλεσε κοινό στοιχείο τους. Επίσης ο Λέοντας 13ος ήταν ο πρώτος πάπας όποιος αναφερόμενος στους ορθοδόξους τους θεώρησε χωρισμένους αδελφούς και όχι σχισματικούς όπως ίσχυε έως τότε.
Η κληρονομια του Λεοντα 13ου
“Ο Χριστός Ανέστη !
Αληθώς Ανέστη!”
Με αυτόν τον τρόπο ο Πάπας Λέων 14ος χαιρέτησε το πλήθος, που τον υποδέχθηκε πανηγυρικά στην Aula Nervi ,Τετάρτη 14 Μαΐου, και αμέσως υπενθύμισε ότι με αυτά τα λόγια “σε πολλές περιοχές, η χριστιανική Ανατολή κατά την περίοδο αυτή του Πάσχα, δεν κουράζεται να τα επαναλαμβάνει, ομολογώντας τον κεντρικό πυρήνα της πίστης και της ελπίδας”, και ότι ακριβώς η ελπίδα της Ανάστασης του Ιησού είναι το άφθαρτο θεμέλιο”. Στη συνέχεια, ο γεννημένος στο Σικάγο Ποντίφικας πλέκει μια ομιλία διαποτισμένη από ευγνωμοσύνη για τον θησαυρό της πίστης που εκπροσωπούν οι Εκκλησίες της Ανατολής, έναν πλούτο που αντλείται από την πηγή της πίστης των Αποστόλων.
Ο Πάπας αναφέρθηκε στον Πάπα Φραγκίσκο, που ήταν πολύ κοντά στον Οικ. Πατριάρχη Βαρθολομαίο, για να επαναλάβει ότι οι Ανατολικές Εκκλησίες με την πνευματική κληρονομιά τους “έχουν τόσα πολλά να μας πουν για τη χριστιανική ζωή, τη συνοδικότήτα και τη λειτουργία”- και αναφέρθηκε στο λόγια του πάπα Ιωάννη Παύλο Β’, κατά τον οποίο οι Ανατολικές Εκκλησίες έχουν “έναν μοναδικό και προνομιακό ρόλο, καθότι διατηρούν το αρχικό πλαίσιο της εκκολαπτόμενης Εκκλησίας”. και σε ορισμένες λειτουργίες τους εξακολουθούν να χρησιμοποιούν τη γλώσσα του Κυρίου Ιησού Χριστου.
Ο Ποντίφικας περιέλαβε επίσης στην ομιλία του αποσπάσματα από Πατέρες της Ανατολής, όπως από τον Εφραίμ τον Σύρο μέχρι τον Ισαάκ της Νινευή κλπ .κλπ
Ανέφερε επίσης ότι ο πάπας Λέοντα ΙΓ’, τον ενέπνευσε στην επιλογή του ονόματός του, ως διαδόχου του Πέτρου.
Ο Πάπας Λέοντας 13ος – υπενθύμισε ο Λέων ΙΔ’ – “ότι είναι ο πρώτος πάπας που αφιέρωσε μια εγκύκλιο αφιερωμένη στην αξιοπρέπεια των Εκκλησιών σας, που χαρακτηρίζεται πρώτα απ’ όλα από το γεγονός ότι “το έργο της ανθρώπινης λύτρωσης άρχισε στην Ανατολή””, και κυρίως “εξέφρασε μια θερμή έκκληση, ώστε ο “ποικιλόμορφος λειτουργικός πλούτος και η ανατολική παραδοση της πειθαρχίας ,αντανακλά την ευπρέπεια και χρησιμότητα της Εκκλησίας”. Η τότε ανησυχία του, αναγνωρίζει σήμερα ο Πάπας Πρεβόστ, “είναι πολύ επίκαιρη, διότι στις μέρες μας τόσοι πολλοί αδελφοί και αδελφές της Ανατολής , μεταξύ των οποίων και αρκετοί από εσάς, αναγκάζονται να εγκαταλείψουν τα εδάφη καταγωγής τους, λόγω πολέμου και διωγμών, αστάθειας και φτώχειας, κινδυνεύουν, φτάνοντας στη Δύση, να χάσουν όχι μόνο την πατρίδα τους, αλλά και την ίδια τη θρησκευτική τους ταυτότητα. Και έτσι, με το πέρασμα των γενεών, χάνεται η ανεκτίμητη κληρονομιά των Ανατολικών Εκκλησιών”.
Ο Λέων ΧΙΙΙ, στην εποχή του, έλαβε συγκεκριμένα μέτρα για να προωθήσει τη φύλαξη των τελετών των Ανατολικών Καθολικών Εκκλησιών, απαγορεύοντας στους ιεραποστόλους της Λατινικής Εκκλησίας να “προσελκύσουν οποιονδήποτε Ανατολίτη στη λατινική τελετή”. Με την ίδια αποφασιστικότητα , ο Πάπας Λέων ΙΔ’ τόνισε ότι “εκτός από την ανέγερση, όπου είναι δυνατόν και σκόπιμο, ανατολικών ενοριών , είναι απαραίτητο να ευαισθητοποιηθούν οι Λατίνοι” και ζήτησε “από την Διεύθυνση των Ανατολικών Εκκλησιών, και την οποία ευχαριστώ για το έργο της , να με βοηθήσει να καθορίσω αρχές, κανόνες και κατευθυντήριες γραμμές μέσω των οποίων οι Λατίνοι ποιμένες, θα μπορούν να υποστηρίξουν συγκεκριμένα τους Ανατολικούς Καθολικούς της διασποράς για να διατηρήσουν τις ζωντανές παραδόσεις τους και να εμπλουτίσουν με την ιδιαιτερότητά τους το πλαίσιο στο οποίο ζουν”.
Εξοικείωση με το Μυστήριο
Η βοήθεια που μπορεί να έρθει από την Ανατολή προς τους Χριστιανούς σε όλο τον κόσμο αγγίζει τους δεσμούς της βαπτιστικής τους πίστης: “Πόσο ανάγκη έχουμε”, αναγνώρισε ο Πάπας Λέων, “να ανακτήσουμε την αίσθηση του μυστηρίου,που είναι τόσο ζωντανή στις λειτουργίες σας, οι οποίες εμπλέκουν το ανθρώπινο πρόσωπο στην ολότητά του, τραγουδούν την ομορφιά της σωτηρίας και προκαλούν κατάπληξη για το θείο μεγαλείο που αγκαλιάζει την ανθρώπινη μικρότητα”. Και “πόσο σημαντικό είναι”, συνέχισε ο αμερικανικής καταγωγής Ποντίφικας, “να ανακαλύψουμε ξανά, επίσης στη χριστιανική Δύση, την αίσθηση της υπεροχής του Θεού, την αξία της μυσταγωγίας, της αδιάλειπτης μεσιτείας, της μετάνοιας, της νηστείας, του κλάματος για τις δικές μας αμαρτίες και για τις αμαρτίες όλης της ανθρωπότητας, που είναι τόσο χαρακτηριστικές της ανατολικής πνευματικότητας! Γι’ αυτό είναι απαραίτητο να διατηρήσετε τις παραδόσεις σας χωρίς να τις αμβλύνετε, για λόγους ευκολίας και άνεσης, ώστε να μην αλλοιωθούν από ένα καταναλωτικό και ωφελιμιστικό πνεύμα”. Η Πνευματικότητα σας”, υπενθύμισε ο Πάπας Λέων, σε ένα από τα πιο έντονα αποσπάσματα του προβληματισμού του, “είναι θεραπευτικές . Σε αυτές η δραματική αίσθηση της ανθρώπινης δυστυχίας αναμειγνύεται με το δέος για το θείο έλεος, έτσι ώστε η ταπεινότητά μας να μην προκαλεί απελπισία, αλλά να μας προσκαλεί να υποδεχτούμε τη χάρη να γίνουμε θεραπευμένα πλάσματα, θεοποιημένα και ανυψωμένα σε ουράνια ύψη”.
Η ειρήνη του Χριστού και οι “μανιχαϊστικές αφηγήσεις”
Οι Χριστιανοί της Ανατολής, αναγνώρισε ο Πάπας Λέων, συχνά βρίσκονται “να ψάλλουν λόγια ελπίδας μέσα στην άβυσσο της βίας” και εν μέσω της φρίκης του πολέμου. “Από τους Αγίους Τόπους μέχρι την Ουκρανία, από τον Λίβανο μέχρι τη Συρία, από τη Μέση Ανατολή μέχρι το Τίγκρεϊ και τον Καύκασο, πραγματικά πόση βία επικρατεί! Και πάνω από όλη αυτή τη φρίκη”, συνέχισε ο Ποντίφικας, “πάνω από τις σφαγές τόσων νέων ζωών, που θα έπρεπε να προκαλούν οργή, γιατί, στο όνομα της στρατιωτικής κατάκτησης, είναι άνθρωποι που πεθαίνουν. Γι αυτό θα πρεπει να ξεχωρίζει ως έκκληση η κραυγή όχι τόσο εκείνη του Πάπα, αλλά όσο εκείνη του Χριστού, που επαναλαμβάνει: “Ειρήνη υμίν!”.
Παρατηρώντας τις δοκιμασίες των χριστιανών της Ανατολής, ο Λεοντας 14ος επανέλαβε με λόγια φορτισμένα τις κακές αίτιες και ρίζες όλων των συγκρούσεων που διαλύουν τον κόσμο. “Η ειρήνη του Χριστού”, η μοναδικη αληθινή ειρήνη, είπε ο Επίσκοπος Ρώμης, “δεν είναι μια ταφική σιωπή μετά τη σύγκρουση, δεν είναι το αποτέλεσμα της καταπίεσης, αλλά είναι ένα δώρο που κοιτάζει τους ανθρώπους και επαναδραστηριοποιεί τη ζωή τους”. Αφού επανέλαβε τη συμμετοχή του ιδίου και της Αγίας Έδρας στη φύλαξη αλλά και στην άνθηση κάθε δυνατού σπόρου της ειρήνης, ο Πάπας Λέων ΙΔ’ απευθύνθηκε στους ηγέτες των λαών, υπογραμμίζοντας : “ας συναντηθούμε, ας κάνουμε διάλογο, ας διαπραγματευτούμε! Ο πόλεμος δεν είναι ποτέ αναπόφευκτος, τα όπλα μπορούν και πρέπει να σιωπούν, γιατί δεν λύνουν τα προβλήματα, αλλά τα αυξάνουν- γιατί μόνο αυτός που σπέρνει την ειρήνη θα μείνει στην ιστορία, και όχι εκείνος που θερίζει θύματα – γιατί οι άλλοι , οι διαφορετικοι, δεν είναι πρωτίστως εχθροί, αλλά άνθρωποι: όχι κακοποιοί που πρέπει να μισούμε, αλλά άνθρωποι που πρέπει να διαλεγόμαστε”. Ας απορρίψουμε, πρόσθεσε ο Ποντίφικας, “τα μανιχαϊστικά οράματα που χαρακτηρίζουν τις βίαιες αφηγήσεις, οι οποίες χωρίζουν τον κόσμο σε καλό και κακό”, σημειώνοντας ότι “η Εκκλησία δεν θα κουραστεί να επαναλαμβάνει: κρατήστε τα όπλα σας σιωπηλά. Και θα ήθελα να ευχαριστήσω τον Θεό για εκείνους που στη σιωπή, στην προσευχή, στην προσφορά ράβουν νήματα ειρήνης- και τους χριστιανούς – ανατολικούς και λατίνους – που, ιδιαίτερα στη Μέση Ανατολή, επιμένουν και αντιστέκονται στα εδάφη τους, στον πειρασμό να τα εγκαταλείψουν όλα”. Στους χριστιανούς , συνέχισε ο επίσκοπος Ρώμης, “πρέπει να τους δοθεί η ευκαιρία, και όχι μόνο λόγια, να παραμείνουν στα εδάφη τους με όλα τα δικαιώματα που είναι απαραίτητα για μια ασφαλή ύπαρξη. Σας παρακαλώ, ας δεσμευτούμε γι’ αυτό”.
Τέλος, όπως σχολιαζόταν μεταξύ των δημοσιογράφων η έμμεση αναφορά του στον Φραγκίσκο ότι ο Κόσμος δεν είναι μόνον η Δύση, ήταν εμφανής. Η 25χρονη εμπειρία του ιεραποστολικού έργου στο Περού του νέου Πάπα είναι εξίσου εμφανής!
Ευχαριστούμε για την συνεργασία και την ανταλλαγή απόψεων τον φίλο Gianni Valente
