Η ελληνική πολιτική εθνικής ασφάλειας είναι μια πολιτική «έξυπνης ισχύος»

Ατζέντα 2030, ΕΛΚΑΚ, Ελλάδα, Πολιτική εθνικής ασφάλειας

ΤΟΥ ΘΑΝΟΥ Π. ΝΤΟΚΟΥ*
Συμβούλου Εθνικής Ασφαλείας
του Πρωθυπουργού της Ελλάδος

Σε μια περίοδο που συνεχίζει να χαρακτηρίζεται από υψηλή αβεβαιότητα και αστάθεια, σε ένα εξαιρετικά σύνθετο περιφερειακό και διεθνές γεωπολιτικό περιβάλλον όπου οι συμμαχίες δοκιμάζονται, οι συσχετισμοί πολιτικής και οικονομικής ισχύος μεταβάλλονται, οι κάθε μορφής αναθεωρητισμοί ενισχύονται και οι ίδιοι οι κανόνες λειτουργίας του διεθνούς συστήματος αμφισβητούνται, σε μια εποχή σημαντικών προκλήσεων, παλιών και νέων απειλών, αλλά και πιθανών ευκαιριών, η Ελλάδα καλείται να προστατεύσει την εθνική της ασφάλεια και να κατοχυρώσει τα εθνικά της συμφέροντα.

Η ελληνική πολιτική εθνικής ασφάλειας είναι μια πολιτική «έξυπνης ισχύος» που στηρίζεται στον μακροπρόθεσμο στρατηγικό σχεδιασμό και έχει τρεις βασικούς άξονες:

(α) την ενίσχυση των Ενόπλων Δυνάμεων και την αύξηση της αποτρεπτικής ικανότητας έναντι κάθε εξωτερικής απειλής,

(β) τη συσσώρευση διπλωματικής επιρροής και ισχύος μέσω της οικοδόμησης νέων και της ενίσχυσης υφιστάμενων συμμαχιών και σχημάτων περιφερειακής συνεργασίας και

(γ) την αύξηση της ανθεκτικότητας (resilience) σε εθνικό επίπεδο, με τη θωράκιση υποδομών και δικτύων.

Οσον αφορά τις εξελίξεις στον τομέα της άμυνας, θα πρέπει να σημειωθεί ότι:

(α) ο πόλεμος διεξάγεται πλέον σε πέντε διαστάσεις (ξηρά, αέρας, θάλασσα, κυβερνοχώρος, Διάστημα),

(β) λαμβάνει χώρα μια επανάσταση στις Στρατιωτικές Υποθέσεις και Υποθέσεις Ασφαλείας με βασικό επιταχυντή την τεχνητή νοημοσύνη,

(γ) η διεθνής εμπειρία και πρακτική δείχνει ότι αποτελεί μονόδρομο η μετάβαση σε ένα νέο μείγμα δυνάμεων, με συνδυασμό παραδοσιακών πλατφορμών και μη-επανδρωμένων/αυτόνομων οχημάτων, αέρος, επιφανείας θαλάσσης, υποβρυχίων και ξηράς.

Αυτή η μετάβαση θα πρέπει να συνοδευτεί από τις απαραίτητες αλλαγές και προσαρμογές σε θέματα επιχειρησιακού σχεδιασμού και εκπαίδευσης, ενώ απολύτως κρίσιμη είναι η παράμετρος του ανθρώπινου δυναμικού ως του σημαντικότερου πολλαπλασιαστή ισχύος για την εθνική μας άμυνα και ασφάλεια.

Εξαιρετικά υψηλή προτεραιότητα στο πλαίσιο της «Ατζέντας 2030» (τμήμα της οποίας είναι το 12ετές εξοπλιστικό πρόγραμμα ύψους 25 δισ. ευρώ) του ΥΠΕΘΑ αποτελεί ο τομέας της καινοτομίας, τόσο όσον αφορά την ανάπτυξη και αξιοποίηση νέων τεχνολογιών, όσο και την αξιοποίηση των κεντρικών διδαγμάτων και εμπειριών από ένοπλες συγκρούσεις σε διάφορες περιοχές του πλανήτη. Στο πλαίσιο αυτό, προωθείται η δημιουργία αμυντικού οικοσυστήματος, με βασικά εργαλεία τον Κλάδο Μετεξέλιξης, Καινοτομίας και Αμυντικής Τεχνολογίας του ΓΕΕΘΑ και το Ελληνικό Κέντρο Αμυντικής Καινοτομίας (ΕΛΚΑΚ).

Παράλληλα, συνεχίζεται η προσπάθεια ανάταξης της αμυντικής μας βιομηχανίας και ενεργούς εμπλοκής δημοσίου και ιδιωτικού τομέα στα προγράμματα της ΕΕ (REARM EU) όπου η χώρα μας προωθεί πρωτοβουλίες για κοινή ευρωπαϊκή χρηματοδότηση εμβληματικών προγραμμάτων, όπως αυτό για την ευρωπαϊκή αεράμυνα, αλλά και άλλων όπως π.χ. το Διάστημα και τα μη-επανδρωμένα οχήματα. Θα πρέπει να σημειωθεί ότι η Ελλάδα παραμένει σταθερός υποστηρικτής τόσο ενός ισχυρού ΝΑΤΟ, όσο και μιας ενισχυμένης ευρωπαϊκής στρατηγικής αυτονομίας.

Οσον αφορά τη διπλωματική διάσταση – επίσης καθοριστικής σημασίας για την ενίσχυση της αποτρεπτικής ικανότητας –, κεντρικές επιδιώξεις συνεχίζουν να αποτελούν η εμβάθυνση και διεύρυνση παραδοσιακών και η οικοδόμηση νέων συμμαχιών, η αύξηση του ειδικού μας βάρους εντός της ΕΕ και η ενίσχυση της διεθνούς εικόνας της χώρας ως παράγοντα σταθερότητας και παρόχου ασφαλείας μέσω της διεύρυνσης του στρατηγικού ορίζοντα και της αύξησης της εξωστρέφειας.

Πέραν, όμως, της αμυντικής και διπλωματικής διάστασης, οφείλουμε να προσεγγίσουμε την εθνική ασφάλεια με έναν ευρύτερο τρόπο. Ιδιαιτέρως σημαντική είναι η εμπέδωση σε ολόκληρο τον κρατικό μηχανισμό μιας κοινής κουλτούρας ασφαλείας και ενός ολιστικού τρόπου δράσης που εφαρμόστηκε με επιτυχία στην κρίση του Εβρου, ενώ γενικότερη προτεραιότητα θα αποτελέσει η προστασία των συνόρων για την αποτροπή μεταναστευτικών ροών, η αντιμετώπιση υβριδικών απειλών (με έμφαση στην κυβερνοασφάλεια και την παραπληροφόρηση), η προστασία των κρισίμων οντοτήτων και η αύξηση της «ανθεκτικότητας» της χώρας.

Βασικές προϋποθέσεις, ωστόσο, για την επιτυχημένη υλοποίηση οποιασδήποτε στρατηγικής και την αποτελεσματική λειτουργία του θεσμικού μηχανισμού εθνικής ασφάλειας αποτελούν η ύπαρξη συνέχειας, στοιχειώδους πολιτικής συναίνεσης και αποδοχής και υποστήριξης από την κοινωνία (whole of society effort).

*Τα ενυπόγραφα κείμενα απηχούν τις απόψεις των συγγραφέων τους. Το κείμενο δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα “ΤΑ ΝΕΑ/ ΣΑΒΒΑΤΟΚΥΡΙΑΚΟ,05-06/04/25 και αναδημοσιεύτηκε στο sermichiotis.blogspot.com