Η Συνοδική παράδοση της Εκκλησίας δύναται να αποτελέσει πηγή έμπνευσης για την αντιμετώπιση των σύγχρονων παγκοσμίων προκλήσεων
Του Ιωάννη Παπαμελετίου,
πρέσβεως της Ελλάδος*
Θέλω να ευχαριστήσω την Παγκύπρια Ένωση Ελλήνων Θεολόγων για την τιμητική πρόσκληση που μου απηύθυνε προκειμένου να παρακολουθήσω και να χαιρετίσω το τεσσαρακοστό Θεολογικό Συνέδριό της.
Το Συνέδριο συνεχίζει μια μακρά και εντυπωσιακή εξηκονταετή παράδοση διοργάνωσης από την Παγκύπρια Ένωση Ελλήνων Θεολόγων υψηλού επιπέδου Συνεδρίων για εκκλησιαστικά και θεολογικά ζητήματα.
Από το πρώτο Συνέδριο, τον Ιούλιο του 1965, με θέμα «Ο Θεολόγος και η διακονία του εν τη Εκκλησία», μέχρι σήμερα, τα Συνέδρια της Ένωσης έχουν φιλοξενήσει κορυφαίους θεολόγους και εκπροσώπους της σύγχρονης διανόησης. Θα μνημονεύσω δύο εξ αυτών, οι οποίοι συγχωρέθηκαν πρόσφατα, τον Μητροπολίτη Περγάμου Ιωάννη Ζηζιούλα και τον Χρήστο Γιανναρά.
Φέτος, το Συνέδριο είναι αφιερωμένο, με αφορμή τη χιλιοστή επτακοσιοστή επέτειό της, στην Πρώτη Οικουμενική Σύνοδο της Νίκαιας, δηλαδή σε ένα κορυφαίο γεγονός Πανχριστιανικής σημασίας. Διεξάγεται την κατάλληλη χρονική στιγμή, στην αρχή του 2025, ενώ προσβλέπουμε στη διεξαγωγή της Μεγάλης Συνόδου της Νίκαιας, τον Μάιο του 2025.
Η σημασία της Α΄ Οικουμενικής Συνόδου, από θεολογικής πρωτίστως αλλά και ιστορικής σκοπιάς, θα αναδειχθεί σήμερα από τις εισηγήσεις των διακεκριμένων ομιλητών του Συνεδρίου, οι οποίοι θα προσφέρουν μια ενδελεχή και εμβριθή ανάλυση της θεολογίας και της ιστορικής σημασίας της Πρώτης Οικουμενικής Συνόδου. Τους συγχαίρω προκαταβολικά διότι θα προσθέσουν την αξιόλογη και πολύτιμη συμβολή τους στην ενασχόληση της θεολογίας και της επιστημονικής έρευνας με το θέμα της Πρώτης Οικουμενικής Συνόδου, στη συνέχεια μίας σειράς αξιόλογων Συνεδρίων με το ίδιο θέμα που έλαβαν χώρα τα προηγούμενα έτη, μεταξύ άλλων στην Κωνσταντινούπολη, την Καλαμάτα και πολύ πρόσφατα, τον Δεκέμβριο του 2024, στη Θεσσαλονίκη.
Επιδιώκοντας να αποκαταστήσει την ειρήνη στα εκκλησιαστικά ζητήματα, η Πρώτη Οικουμενική Σύνοδος συνέταξε το Σύμβολο της Νίκαιας, έδωσε λύσεις, μέσω της υιοθέτησης 20 ιερών κανόνων, σε πληθώρα ζητημάτων που ταλάνιζαν το εσωτερικό της Εκκλησίας και διευθέτησε τη διένεξη για τον εορτασμό της Αναστάσεως του Κυρίου.
Η Α΄ Οικουμενική Σύνοδος καθιέρωσε τον τρόπο με τον οποίο υποδεικνύεται το ορθόν και εκφράζεται το αλάθητο της Εκκλησίας και αποτέλεσε σημείο καμπής για την ορθή αποτύπωση της Χριστολογίας.
Επειδή το Συνέδριο διοργανώνεται από την Ένωση Ελλήνων Θεολόγων, επιτρέψτε μου να αναδείξω ότι οι Επίσκοποι που συμμετείχαν στην Πρώτη Οικουμενική Σύνοδο αλλά και στις Οικουμενικές Συνόδους που ακολούθησαν επεξεργάστηκαν τα θεολογικά ζητήματα που απασχολούσαν το Χριστιανισμό με τις έννοιες της ελληνικής σκέψης, έννοιες όπως υπόσταση, ουσία, φύση, στις οποίες έδωσαν ένα νέο περιεχόμενο, περιεχόμενο το οποίο αποτύπωσαν όπως ήταν αναμενόμενο όχι όμως και εντελώς αυτονόητο για τη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία του 4ου αιώνα, στην ελληνική γλώσσα.
Επιτρέψτε να αναδείξω επίσης μία άλλη διάσταση της Πρώτης Οικουμενικής Συνόδου, εν προκειμένω το γεγονός ότι εγκαινιάζει μια λαμπρή παράδοση συμμετοχής Κυπρίων Ιεραρχών στο έργο των Οικουμενικών Συνόδων. Εν προκειμένω, μεταξύ των 318 Επισκόπων της Α΄ Οικουμενικής Συνόδου συγκαταλέγονται ο Σαλαμίνος Γελάσιος, ο Πάφου Κύριλλος και βέβαια ο τότε Επίσκοπος Τρεμυθούντος, ο Άγιος Σπυρίδων.
Η συμμετοχή της Κύπρου στη διαμόρφωση της Ορθόδοξης Θεολογίας είναι απολύτως αναμενόμενη για την Εκκλησία του Αποστόλου Βαρνάβα, η ίδρυση της οποίας πηγάζει από την πρώτη υπερπόντια ιεραποστολή του Χριστιανισμού.
Η Συνοδική παράδοση της Εκκλησίας δύναται να αποτελέσει πηγή έμπνευσης για την αντιμετώπιση των σύγχρονων παγκοσμίων προκλήσεων. Όλοι οι Χριστιανοί φέτος προσβλέπουμε στον επίσημο εορτασμό στη Νίκαια της συμπλήρωσης των χιλίων επτακοσίων ετών από τη σύγκληση της Οικουμενικής Συνόδου.
Μακάρι ο εορτασμός να αποτελέσει, όπως επιδιώκεται, την απαρχή της καθιέρωσης κοινής ημερομηνίας για τον εορτασμό του Πάσχα, της ιερότερης εορτής των απανταχού Χριστιανών.
Μακάρι ο εορτασμός να μας βοηθήσει να γίνουμε καλύτεροι Χριστιανοί στον ιδιωτικό και δημόσιο βίο μας, να αποτελέσει την απαρχή για την επανασύνδεση με τις χριστιανικές αξίες, με Αγάπη στις αναμεταξύ μας σχέσεις και Ειρήνη σε έναν κόσμο που φαίνεται να έχει απολέσει τον προσανατολισμό του.
Ευχαριστώ.
*Χαιρετισμός στο 40ο Συνέδριο της Παγκύπριας Ένωσης Ελλήνων Θεολόγων
