Όταν χάνουν οι λέξεις την σημασία τους

Του Ανδρέα Παπαχαραλάμπους*

Μεταξύ των άλλων κακών αυτού του τόπου υπάρχει ακόμα ένα κακό που ταλανίζει το τόπο μας. Οι καινοτόμες λέξεις αυξήθηκαν σε αριθμό από το 1974 και εντεύθεν.

Αντίσταση, αντιστασιακός, πραξικοπηματίας, φασίστας, δημοκράτης, πατριώτης, προδότης, δημοκρατικός αντιστασιακός, λεωφορείο της αντίστασης, ενδοτικός, απορριπτικός, ναινέκοι και άλλα.

Δεν ξέρω πραγματικά αν όλες αυτές οι λέξεις υπάρχουν στο λεξιλόγιο Μπαμπινιώτη ή αν θέλει αυτός ο καταξιωμένος επιστήμονας ν’ ασχοληθεί με τους καινοτόμους και δημιουργούς νέων λέξεων της μικρής μας πατρίδας.

Το κάθε τι σ’ αυτό το τόπο έχασε την αξία του και η κάθε λέξη έχασε την σημασία της. Ο λόγος είναι απλός. Ο καθ’ ένας από μας θέλει περγαμηνές, θέλει τίτλους.

Να σταθώ στο τι είναι πραξικόπημα. Πραξικόπημα, ή κίνημα (προπολεμική χρήση του όρου), ονομάζεται η βέβαιη και αιφνιδιαστική συνωμοτική πράξη που έχει σκοπό τη μεταβολή του πολιτεύματος προς όφελος της πολιτικής και στρατιωτικής κάστας μιας χώρας.

Τα πραξικοπήματα έχουν σκοπό την εγκαθίδρυση ενός καθεστώτος και τον περιορισμό των συνταγματικών δικαιωμάτων των πολιτών. Διακρίνεται σε πολιτικό ή στρατιωτικό ενώ υπάρχει και ο όρος συνταγματικό πραξικόπημα.

Πρόκειται για έννοια που έρχεται σε αντίθεση με την επανάσταση η οποία προέρχεται από μαζικές δράσεις καταπιεζόμενων τάξεων και αποσκοπεί στην επέκταση και κατοχύρωση των δικαιωμάτων τους.

Διεθνώς, πραξικοπήματα ή απόπειρες πραξικοπημάτων εκδηλώνονται συνήθως σε χώρες με πολιτική αστάθεια αλλά και οικονομικά προβλήματα, κυρίως στην Αφρική και στη Λατινική Αμερική. Σε πολλές περιπτώσεις με στρατιωτικά πραξικοπήματα εγκαθιδρύονται δικτατορίες, όπως στην Ελλάδα, όπου το 1967 επιβλήθηκε στρατιωτική δικτατορία, τη Βιρμανία το 2021 και στο Νίγηρα το 1996.

Τα τελευταία χρόνια εκδηλώθηκαν επιτυχημένα πραξικοπήματα σε χώρες, όπως οι Κομόρες, η Σιέρα Λεόνε, η Μαυριτανία, το Πακιστάν, η Ταϊλάνδη, τα νησιά Φίτζι, οι Νήσοι Σολομώντα και άλλες.

Αναφέρω τα πιο πάνω για να γνωρίζουν οι αναγνώστες ποιές χώρες αντιμετωπίζουν την δύνη ενός πραξικοπήματος. Στην Ευρώπη, στην πρόσφατη ιστορία, πραξικοπήματα έγιναν, εκτός από την Ελλάδα, στην Ισπανία και στην Πορτογαλλία.

Το 1991 το πραξικόπημα που είχε γίνει στην τότε Σοβιετική Ένωση επέφερε τη διάλυσή της.  

Συνήθως οι αντιστασιακοί δίνουν το παρόν τους, αυξάνονται και πληθύνονται, όταν το πραξικόπημα αποτύχει ή απατραπεί. Ετυμολογικά αντιστασιακός προέρχεται από τη λέξη αντίστασι(ς)+-ακός. Αντιστασιακός είναι αυτός που έχει σχέση με την αντίσταση απέναντι σε κάποια εξουσία οργανωμένης μορφής. Η αντίσταση δεν πρέπει να είναι επιλεκτική και να μπορεί να την αμφισβητήσει κάποιος.

Με την πάροδο κάποιων χρόνων από τις 15 Ιουλίου 1974, αυξήθηκαν σε τόσο βαθμό που η μισή Κύπρος είναι αντιστασιακοί. Όπως οι ίδιοι διατείνονται «ένας μικρός αριθμός άμυαλων, με την βοήθεια της Χούντας επιχείρησε την ανατροπή του Μακαρίου».

Εν κατακλείδι οδηγούν τους πολίτες να καταλήξουν ότι είκοσι ένας καταδρομείς επιχείρησαν την κατάργηση της δημοκρατίας.

Πώς είναι δυνατό να δεχτεί ένας ηγέτης επίθεση γι’ ανατροπή όταν στις τελευταίες προεδρικές εκλογές τον ψήφισε το 97% και την ημέρα της εκδήλωσης πραξικοπήματος η μισή Κύπρος αντιστάθηκε; Άξιον απορίας.

Η αντίσταση γίνεται απέναντι σε κάποια εξουσία οργανωμένης μορφής. Οργανωμένη μορφή είναι το ίδιο το κράτος. Από ιδρύσεως της Κυπριακής Δημοκρατίας με Πρόεδρο τον Μακάριο, υπήρχαν αρκετά ελλείματα δημοκρατίας, πέραν του θεοκρατικού καθεστώτος.

Οι διαφωνούντες ήσαν ουκ ολίγοι. Μερικοί πλήρωσαν με την ζωή τους στο να αντιστέκονται σ’ ένα κατ’ όνομα δημοκρατικό καθεστώς. Άλλοι φυλακίστηκαν για την αντίθεσή τους την οποίαν εξεδήλωσαν αρθρογραφόντας (Τάκης Ευδόκας, Χαράλαμπος Χαραλάμπους). Μερικοί ξυλοφορτώθηκαν γιατί υποστήριζαν δημοκρατικά μιάν άλλη θέση, ένας εξ’ αυτών είναι και ο γράφων.

Επαναλαμβάνω ότι η Κυπριακή «Δημοκρατία» δεν γεννήθηκε το Καλοκαίρι του 1974 αλλά το 1960. Τα δεκατέσσερα χρόνια που πέρασαν από το 1960 μέχρι τουλάχιστο το 1971, βρισκόμασταν κάτω από ένα καθεστώς αντιδημοκρατικό.  Ζούσαμε σ’ ένα είδος φασισμού και οι μετέπειτα αρκετοί αντιστασιακοί ήσαν αυτοί που επέβαλαν τους όρους λειτουργίας του.

Οι όροι «φασισμός» και «φασίστας» στην καθημερινή γλώσσα δηλώνουν την αυταρχικότητα και τον δεσποτισμό, την αυθαιρεσία, την εξουσιαστική, βίαιη και αντιδημοκρατική συμπεριφορά.

Δεν θέλω να βάλω όλους στο ίδιο καλάθι γιατί υπάρχει ένας μικρός αριθμός που αντιστάθηκε και ορθά δεν το παινεύονται. Ένας μεγάλος αριθμός το παινεύεται και δεν φτάνει μόνο αυτό. Πριν το καταραμένο πραξικόπημα μεγάλη μερίδα των ούτω καλούμενων αντιστασιακών είχαν συμπεριφορές τους ήσαν αχαρακτήριστες και απάνθρωπες.

Δεν εννοώ την περίοδο 1971 μέχρι και το 1974 που σ’ αυτό το διάστημα έχανε η μάνα το παιδί και το παιδί την μάνα. Δεν δικαιολογώ και ούτε θα δικαιολογήσω ποτέ το πραξικόπημα και ούτε είχα καμίαν σχέση.

Αντιστασιακοί υπήρξαν και αυτοί ήσαν λίγοι, όμως αντιστασιακοί υπήρχαν και την περίοδο 1960-1971, και αυτοί ήσαν πολλοί. Γι’ αυτούς δεν μίλησε ούτε μιλά κάποιος.

*Τα ενυπόγραφα κείμενα απηχούν τις απόψεις των συγγραφέων τους.