Κύπρος και ασφάλεια: Κύριος Μη-Νατοϊκός Σύμμαχος των ΗΠΑ;
«Αὐτοῦ γαρ και Ῥόδος και πήδημα.»
του Ευριπίδη Λ Ευρυβιάδη, πρέσβη (ε.τ.)
Υπάρχει το ΝΑΤΟ, για το οποίο γνωρίζουν οι πάντες, με 32 μέλη. Υπάρχει και η Νατοϊκή «Συνεργασία για την Ειρήνη», για την οποία γνωρίζουν οι περισσότεροι, με 18 μέλη.
Υπάρχουν και οι Νατοϊκοί «Συνεργάτες», για τους οποίους γνωρίζουν αρκετοί, με 40 και πλέον μέλη.
Και υπάρχουν και οι «Κύριοι Μη- Νατοϊκοί Σύμμαχοι» (“Major Non- NATO Allies”—MNNA), προνομιακοί σύμμαχοι των ΗΠΑ που γνωρίζουν λίγοι, και είναι 20 (αυξομειώνονται κατά βούληση των ΗΠΑ).
Για να ενταχθεί ένα κράτος στις πρώτες τρεις κατηγορίες χρειάζεται η συναίνεση και των 32 μελών του ΝΑΤΟ. Η Τουρκία, ως γνωστό, διατηρεί δικαίωμα αρνησικυρίας, κοινώς βέτο. Στην τέταρτη όμως κατηγορία , ως ΜΝΝΑ, η απόφαση είναι καθαρά και μόνο Αμερικανική. Την πρωτοβουλία για ένταξη ενός κράτους ως ΜΝΝΑ έχει ο Αμερικανός Υπουργός Άμυνας , δηλαδή το Πεντάγωνο διότι είναι τις άμεσες ανάγκες του που εξυπηρετεί μια ένταξη. Για την απόφαση όμως πρέπει να συναινέσει και ο Υπουργός Εξωτερικών, δηλαδή το Υπουργείο Εξωτερικών. Θα πρέπει, επιπλέον, να συναίνεσει και το Κογκρέσο μετά από σχετική πρόταση του Αμερικάνου Προέδρου. Εφόσον όμως το Πεντάγωνο αποφασίσει τα λοιπά έπονται. Ο Αμερικανός Πρόεδρος διατηρεί το δικαίωμα να ακυρώσει την ένταξη κράτους ως MNNA.
Η απόφαση για την δημιουργία της ΜΝΝΑ πάρθηκε το 1987 από το Κογκρέσο με την υιοθέτηση σχετικής νομοθεσίας (Sam Num Amendment) και ενισχύθηκε με τροπολογία το 1996 (Section 517 of the Foreign Assistance Act of 1961). Ο Sam Nun, υπήρξε ένας από τους πιο καταξιωμένους Γερουσιαστές και για χρόνια διετέλεσε Πρόεδρος του Senate Committee on Armed Forces.
Από τις 20 χώρες μέλη, οι τέσσερις προέρχονται από την περιοχή μας: είναι η Τυνησία, το Μαρόκο, η Αίγυπτος και το Ισραήλ. Η τελευταία χώρα που εντάχθηκε είναι η Κένυα. Η Κένυα έγινε ανεξάρτητη το 1963 και παραμένει ακόμα αδέσμευτη χώρα. Τον Μάιο του 2024 ο Πρόεδρος της, William Ruto, έγινε ο πρώτος Αφρικανός ηγέτης σε 15 χρόνια που επισκέφτηκε επίσημα τον Λευκό Οίκο. Με αφορμή την επίσημη επίσκεψη, η Κένυα εντάχθηκε από τον Πρόεδρο Μπάιντεν στο θεσμό του ΜΝΝΑ, κατόπιν βέβαια εισήγησης του Πενταγώνου και με τη σύμφωνη γνώμη του ΥΠΕΞ.
Σε ελεύθερη μετάφραση αφήνω την πρόταση του Προέδρου Μπάιντεν προς το Κογκρέσο για την ένταξη της Κένυας, να μιλήσει από μόνη της:
«Προς το Κογκρέσο των Ηνωμένων Πολιτειών,
Σύμφωνα με την ενότητα 517 του Νόμου περί Εξωτερικής Βοήθειας του 1961, όπως τροποποιήθηκε (22 U.S.C. 2321k), γνωστοποιώ την πρόθεσή μου να ορίσω την Κένυα ως “Κύριο Μη- Νατοϊκό Σύμμαχο” .
Κάνω αυτόν τον χαρακτηρισμό σε αναγνώριση της πολυετούς συνεισφοράς της Κένυας στην περιοχή ευθύνης της Διοίκησης της Αφρικής των Ηνωμένων Πολιτειών και σε παγκόσμιο επίπεδο και σε αναγνώριση του δικού μας εθνικού συμφέροντος για την εμβάθυνση της διμερούς συνεργασίας άμυνας και ασφάλειας με την κυβέρνηση της Κένυας. Η Κένυα είναι ένας από τους κορυφαίους εταίρους της κυβέρνησης των Ηνωμένων Πολιτειών για την καταπολέμηση της τρομοκρατίας και την ασφάλεια στην υποσαχάρια Αφρική και ο χαρακτηρισμός θα αποδείξει ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες βλέπουν τη συνεισφορά της Αφρικής στην παγκόσμια ειρήνη και ασφάλεια ως ισοδύναμη με εκείνες των Μεγάλων Συμμάχων μας εκτός ΝΑΤΟ σε άλλες περιοχές . Εκτιμώ την υποστήριξη του Κογκρέσου σε αυτή την πρόταση.»
Πρόεδρος
Joseph Biden
Λευκός Οίκος
May 23, 2024
Ποία είναι τα πλεονεκτήματα για ένα κράτος που ορίζεται ως MNNA των ΗΠΑ;
Παραθέτω σε ελεύθερη μετάφραση σχετική ανακοίνωση από την ιστοσελίδα του Αμερικανικού Υπουργείου Εξωτερικών: https://www.state.gov/major-non-nato-ally-status/
«Το καθεστώς Major Non-NATO Allly (MNNA) είναι ένας χαρακτηρισμός σύμφωνα με τη νομοθεσία των ΗΠΑ που παρέχει στους ξένους εταίρους ορισμένα οφέλη στους τομείς του αμυντικού εμπορίου και της συνεργασίας στον τομέα της ασφάλειας. Ο χαρακτηρισμός Κύριος Μη-Νατοϊκός Σύμμαχος είναι ένα ισχυρό σύμβολο της στενής σχέσης που μοιράζονται οι Ηνωμένες Πολιτείες με αυτές τις χώρες και καταδεικνύει τον βαθύ σεβασμό μας για τη φιλία προς τις χώρες στις οποίες επεκτείνεται. Ενώ το καθεστώς MNNA παρέχει στρατιωτικά και οικονομικά προνόμια, δεν συνεπάγεται καμία δέσμευση ασφάλειας για την καθορισμένη χώρα.»
Προνόμια που προκύπτουν από την συμμετοχή MNNA σύμφωνα με το άρθρο 22 U.S.C.
- Επιλέξιμη για δάνεια υλικού, προμηθειών ή εξοπλισμού για σκοπούς συνεργασίας έρευνας, ανάπτυξης, δοκιμών ή αξιολόγησης.
- Κατάλληλη ως τοποθεσία για αποθέματα War Reserve που ανήκουν στις ΗΠΑ που θα τοποθετηθούν στην επικράτειά της εκτός των στρατιωτικών εγκαταστάσεων των ΗΠΑ.
- Μπορεί να συνάψει συμφωνίες με τις Ηνωμένες Πολιτείες για τη συνεργατική παροχή εκπαίδευσης σε διμερή ή πολυμερή βάση, εάν οι οικονομικές ρυθμίσεις είναι αμοιβαίες και προβλέπουν την επιστροφή όλων των άμεσων δαπανών των Η.Π.Α.
- Επιλέξιμη, στο μέγιστο δυνατό βαθμό, για παράδοση κατά προτεραιότητα πλεονάζοντος στρατιωτικού υλικού που μεταφέρεται σύμφωνα με την ενότητα 516 του νόμου περί εξωτερικής βοήθειας (εάν βρίσκεται στη νότια ή νοτιοανατολική πτέρυγα του ΝΑΤΟ).
- Επιλέξιμη, για αγορά πυρομαχικών απεμπλουτισμένου ουρανίου.
- Προνόμια που προκύπτουν από την ονομασία MNNA σύμφωνα με το άρθρο 10 U.S.C.
- Δυνατότητα σύναψης Μνημονίου Συνεννόησης ή άλλης επίσημης συμφωνίας με το Υπουργείο Άμυνας των Η.Π.Α. με σκοπό τη διεξαγωγή συνεργατικών έργων έρευνας και ανάπτυξης σε αμυντικό εξοπλισμό και πυρομαχικά.
- Επιτρέπει σε εταιρείες ενός MNNA, όπως και με τις χώρες του ΝΑΤΟ, να υποβάλλουν προσφορές για συμβόλαια για συντήρηση, επισκευή ή γενική επισκευή εξοπλισμού του Υπουργείου Άμυνας των ΗΠΑ εκτός των Ηνωμένων Πολιτειών.
- Επιτρέπει τη χρηματοδότηση για την προμήθεια συσκευών ανίχνευσης εκρηκτικών και άλλων αντιτρομοκρατικών έργων έρευνας και ανάπτυξης υπό την αιγίδα της Τεχνικής Υποστήριξης του Υπουργείου Εξωτερικών”.
Από την παραπάνω διατύπωση του Αμερικανικού ΥΠΕΞ αξίζει να υπογραμμιστεί η εξής : «Ο χαρακτηρισμός Κύριος Μη- Νατοϊκός Σύμμαχος είναι ένα ισχυρό σύμβολο της στενής σχέσης που μοιράζονται οι Ηνωμένες Πολιτείες με αυτές τις χώρες και καταδεικνύει τον βαθύ σεβασμό μας για τη φιλία προς τις χώρες στις οποίες επεκτείνεται».
Εν όψει των πρόσφατων δραστηριοτήτων για την ενίσχυση των διμερών αμυντικών σχέσεων μεταξύ Λευκωσίας και Ουάσιγκτον, συμπεριλαμβανομένου και του πρώτου Διαλόγου Στρατηγικής Κύπρου-ΗΠΑ που διεξήχθη στη Λευκωσία ο οποίος κορυφώθηκε με Κοινή Δήλωση εκδοθείσα στις 23 Οκτωβρίου 2024 (https://www.state.gov/joint-statement-on-the-first-strategic-dialogue-between-the-republic-of-cyprus-and-the-united-states-of-america/), καθώς και την υπογραφή σχετικών συμφωνιών όπως το οδικό χάρτη για την αμυντική συνεργασία (U.S.-ROC Road Map for Bilateral Defense Cooperation), που προήλθαν σχεδόν αποκλειστικά από πρωτοβουλίες του Πενταγώνου, προκύπτει ένα πεδίο λαμπρών ευκαιριών για τον Πρόεδρο Χριστοδουλίδη, τον Υπουργό Εξωτερικών Κόμβο και για την Πρέσβη των ΗΠΑ κα. Φίσερ, καθώς και για υψηλούς αξιωματούχους του αμερικανικού ΥΠΕΞ, Πενταγώνου / Υπουργείου Άμυνας.
Αν πραγματικά επιθυμούν Κύπρος και ΗΠΑ να αναβαθμίσουν τις αμυντικές τους σχέσεις και να τις ενισχύσουν σε ένα νέο, πιο ουσιαστικό επίπεδο, τότε “hic Rhodus, hic salta” — «Αὐτοῦ γὰρ καὶ Ῥόδος καὶ πήδημα». Καταστήσετε την Κύπρο Κύριο Μη-Νατοϊκό Σύμμαχο των ΗΠΑ.
Πόσο μεγάλη επιτυχία θα ήταν αν, σε μελλοντική επίσκεψη του Προέδρου Χριστοδουλίδη στον Λευκό Οίκο, στεφθεί αυτή η επίσκεψη με μια ανακοίνωση από τον Πρόεδρο των ΗΠΑ που θα καθιστά τη Δημοκρατία της Κύπρου «Κύριο Μη-Νατοϊκό Σύμμαχο» των Ηνωμένων Πολιτειών.
*Τα ενυπόγραφα κείμενα απηχούν τις απόψεις των συγγραφέων τους. Πηγή : Εφημερίδα “Ο Φιλελεύθερος”
