Τα εννοιολογικά κενά μιας κυβέρνησης

Του Παύλου Ξανθούλη*

«Το ζήτημα της Κύπρου αποτελεί ένα πολύ σημαντικό μέρος της σχέσης και της συνεργασίας μας (σ.σ. ως Ε.Ε.) με την Τουρκία» είπε ο Πήτερ Στάνο, εκπρόσωπος Τύπου του επικεφαλής της ευρωπαϊκής εξωτερικής πολιτικής Γιοσέπ Μπορέλ. Αναφορά που προκάλεσε χαμόγελα στη Λευκωσία και εκλήφθηκε ως η «επιτομή της διασύνδεσης» των ευρωτουρκικών σχέσεων με το Κυπριακό και ως επιβεβαίωση της πολιτικής του προέδρου Χριστοδουλίδη.

Είναι αναμφισβήτητα ορθό ότι το Κυπριακό πρόβλημα αποτελεί μέρος της ατζέντας των ευρωτουρκικών σχέσεων, όπως προκύπτει αβίαστα και από το «Διαπραγματευτικό Πλαίσιο» της Τουρκίας. Εδώ και 19 χρόνια, από τις 3 Οκτωβρίου 2005 –ημέρα έναρξης των τουρκικών ενταξιακών διαπραγματεύσεων. Κατά συνέπεια, το ζήτημα της Κύπρου είναι κομμάτι και του διαλόγου Ε.Ε.-Τουρκία και των ευρωτουρκικών σχέσεων και της ευρωτουρκικής συνεργασίας, όπως σωστά ανέφερε ο Πήτερ Στάνο. Δυστυχώς όμως το Κυπριακό δεν αποτελεί «προϋπόθεση» γι’ αυτό τον ευρωτουρκικό διάλογο, γι’ αυτές τις ευρωτουρκικές σχέσεις και γι’ αυτή την ευρωτουρκική συνεργασία, με ό,τι αυτό συνεπάγεται. Και όποιος πει το αντίθετο, δυστυχώς ψεύδεται. Γιατί, απλούστατα, εάν το Κυπριακό αποτελούσε «προϋπόθεση» για τις ευρωτουρκικές σχέσεις, τότε ούτε ο ΥΠΕΞ της Τουρκίας θα είχε προσκληθεί στο άτυπο Συμβούλιο Εξωτερικών Υποθέσεων της Ε.Ε., ούτε θα είχε γίνει για πρώτη φορά Υψηλός Πολιτικός Διάλογος Ε.Ε.-Τουρκίας για θέματα Εμπορίου, υπό το φως της άρνησης της Τουρκίας να ανοίξει τα λιμάνια της προς την Κυπριακή Δημοκρατία, κράτος-μέλος της Ε.Ε. Και βεβαίως δεν θα είχε εκδηλωθεί το πρώτο βήμα προς την κατεύθυνση αναβάθμισης της Τελωνειακής Ένωσης της Τουρκίας, όπως αποκαλύπτει σήμερα η «Καθημερινή» (σελ. 4), σε υψηλό μάλιστα πολιτικό επίπεδο.

Άρα, οι έννοιες, οι οποίες έχουν απόλυτη σημασία, ακόμη και για την κατανόηση της πραγματικότητας, αφήνουν στην καλύτερη περίπτωση εκτεθειμένο το αφήγημα περί διασύνδεσης ευρωτουρκικών και Κυπριακού που επαναλαμβάνει με κάθε ευκαιρία ο πρόεδρος Χριστοδουλίδης και αναπαράγουν κάποια ΜΜΕ. Διότι μόνο εάν το Κυπριακό αποτελούσε «προϋπόθεση» για τις ευρωτουρκικές σχέσεις, θα μπορούσε κάποιος να ισχυριστεί ότι υπάρχει ουσιαστική-πραγματική διασύνδεση ευρωτουρκικών και επίλυσης του ζητήματος της Κύπρου. Όσο η Τουρκία εξασφαλίζει την ικανοποίηση, έστω μέρους των ευρωτουρκικών ντοσιέ, εισπράττοντας απλώς κάποιες, χωρίς διακύβευμα υποδείξεις, για λύση του Κυπριακού, τότε η πορεία των δύο ζητημάτων καθίσταται απλώς παράλληλη, η έννοια της «προϋπόθεσης» λάμπει διά της απουσίας της, και ουσιαστική διασύνδεση, εκ των πραγμάτων, δεν υφίσταται.

Άλλωστε, εάν κοιτάξουμε σήμερα πού βρισκόμαστε στο ευρωπαϊκό τερέν, θα δούμε ότι η Λευκωσία εξασφαλίζει μόνο φραστικές υποδείξεις για λύση του Κυπριακού, όπως καταγράφηκαν και στο πρόσφατο άτυπο Συμβούλιο Εξωτερικών Υποθέσεων. Και η Άγκυρα διασφαλίζει παρουσία σε άτυπα ΣΕΥ της Ε.Ε., ενεργοποίηση όλων των Υψηλών Πολιτικών ευρωτουρκικών Διαλόγων, ενώ συζητάει ήδη σε πολιτικό επίπεδο την αναβάθμιση της Τελωνειακής Ένωσης και σε διπλωματικό επίπεδο την πλήρη επαναδραστηριοποίηση της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων στην Τουρκία, διευκολύνσεις για παροχή ευρωπαϊκών θεωρήσεων διαβατηρίων και Περιεκτική Αεροπορική Συμφωνία με την Ε.Ε.

Και μιλώντας για έννοιες και δη πολιτικές, δεν θα πρέπει να διαφύγουν της προσοχής μας οι τοποθετήσεις του Γιοσέπ Μπορέλ, μετά το άτυπο Συμβούλιο Εξωτερικών Υποθέσεων και την πρώτη παρουσία ΥΠΕΞ της Τουρκίας, μετά από πέντε ολόκληρα χρόνια. Ο κ. Μπορέλ αναφέρθηκε στο ζήτημα της Κύπρου, σημειώνοντας τα εξής: «Εκφράσαμε την αλληλεγγύη της Ε.Ε. στη θέση της Κύπρου και τη βούλησή μας να αναζητήσουμε λύση μέσω πολιτικού διαλόγου». Μήπως ο πρόεδρος Χριστοδουλίδης εντοπίζει πίσω από τα λεγόμενα του επικεφαλής της εξωτερικής πολιτικής της Ε.Ε., αναφορές για τη βάση λύσης του Κυπριακού, τη διζωνική, δικοινοτική ομοσπονδία, τα ψηφίσματα του Σ.Α. ΟΗΕ, το κοινοτικό κεκτημένο και τις αρχές επί των οποίων εδράζεται η Ε.Ε.;

Αυτά θα έπρεπε να είχε πει ο κ. Μπορέλ, γιατί αυτά αποτελούν το «συμφωνημένο κοινοτικό λεκτικό». Κι όμως δεν τα είπε. Έριξε μια ατάκα για «αναζήτηση λύσης μέσω πολιτικού διαλόγου» και όταν ρωτήθηκε εάν ισχύει το πλαίσιο Γκουτέρες πέταξε την μπάλα στην εξέδρα λέγοντας χαρακτηριστικά ότι «δεν έχουμε εξετάσει τα σημεία των Ηνωμένων Εθνών, δεν μπήκαμε σε τέτοιες λεπτομέρειες».

Αυτή λοιπόν η γενική, χαλαρή και ανέξοδη υποδεικτική τάση που επέδειξε ο Γιοσέπ Μπορέλ έναντι της Άγκυρας, δημόσια, στο πλαίσιο της συνέντευξης Τύπου, για λύση του Κυπριακού «μέσω πολιτικού διαλόγου», καλύπτει τις εννοιολογικές ανησυχίες του προέδρου Χριστοδουλίδη; Τις πολιτικές του ανησυχίες;

*Τα ενυπόγραφα κείμενα απηχούν τις απόψεις των συγγραφέων τους/ Πηγή: kathimerini.com.cy