Ανώτατο όριο τα 10.000 ευρώ σε όλη την Ε.Ε.

Του Γιώργου Μαζιά*

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει διαπιστώσει προβλήματα σε επιχειρήσεις σε χώρες με αυστηρούς περιορισμούς στις πληρωμές με μετρητά. Η Επιτροπή αναφέρει ότι οι αυστηροί αυτοί περιορισμοί, που εφαρμόζονται για την καταπολέμηση της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες, έχουν δημιουργήσει στρεβλώσεις στην ενιαία αγορά της ΕΕ. Αυτό διότι άλλες χώρες της Ενωσης δεν επιβάλλουν περιορισμούς στα μετρητά με συνέπεια τον αθέμιτο ανταγωνισμό.

Ως αποτέλεσμα, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αποφάσισε να θεσπίσει ένα ενιαίο ανώτατο όριο πληρωμών με μετρητά ύψους 10.000 ευρώ σε ολόκληρη την Ευρωπαϊκή Ένωση. Η απόφαση αυτή έχει ως στόχο να εξισορροπήσει τις ανάγκες για καταπολέμηση της παράνομης χρηματοδότησης με την προστασία των επιχειρήσεων από τις οικονομικές επιπτώσεις των πολύ αυστηρών περιορισμών.

Νέος κανονισμός

Συγκεκριμένα, από τις 9 του περασμένου Ιούλη, έχει τεθεί σε ισχύ ο νεός ευρωπαϊκός κανονισμός ατά του ξεπλύματος βρώμικου χρήματος. Προβλέπει, για πρώτη φορά στην Ευρωπαϊκή Ένωση κοινό ανώτατο όριο πληρωμών σε μετρητά στις εμπορικές συναλλαγές, το οποίο έχει οριστεί στο ποσό των 10.000 ευρώ.

Αυτή η απόφαση είναι μέρος ενός πακέτου μέτρων που στοχεύουν στην καταπολέμηση της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες και της χρηματοδότησης της τρομοκρατίας. Ο στόχος είναι να περιοριστεί η ανωνυμία που προσφέρουν οι μεγάλες συναλλαγές με μετρητά, καθιστώντας τις χρηματοοικονομικές συναλλαγές πιο διαφανείς και λιγότερο επιρρεπείς σε κατάχρηση.

Η νέα νομοθεσία αυτή προβλέπει επίσης αυστηρότερους κανόνες για τις τράπεζες, τους μεσίτες ακινήτων και άλλους κλάδους που είναι επιρρεπείς σε κινδύνους νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες. Εξαιρούνται, όμως, οι ιδιωτικές συναλλαγές μεταξύ ατόμων από το όριο αυτό, επιτρέποντας την ευελιξία και τη χρήση μετρητών στην καθημερινή ζωή των πολιτών.

Η περίοδος εφαρμογής και η εξαίρεση

Οι πρώτες ημέρες εφαρμογής του νέου κανονισμού δεν ήταν ρόδινες. Ηδη οι Βρυξέλλες εντοπίζουν ζημιές σε εταιρείες σε χώρες με αυστηρότερα όρια στη χρήση μετρητών. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή διαπίστωσε ότι οι αυστηροί περιορισμοί στις πληρωμές με μετρητά, που έχουν εφαρμοστεί σε ορισμένες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, προκαλούν ζημιές στις επιχειρήσεις αυτών των χωρών.

Οι περιορισμοί αυτοί επιβλήθηκαν ως μέρος των προσπαθειών για την καταπολέμηση της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες και της χρηματοδότησης της τρομοκρατίας, αλλά οι επιπτώσεις στις επιχειρήσεις είναι αξιοσημείωτες, ειδικά σε τομείς που εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από συναλλαγές με μετρητά. Η Επιτροπή υποστήριξε σε όλη τη διαδικασία αυτού του προτύπου ότι ένας από τους λόγους για τη θέσπιση αυτής της κοινής αναφοράς, η οποία, ωστόσο, δεν αναμένεται να είναι πλήρως λειτουργική μέχρι το 2027, είναι ότι οι κανονιστικές διαφορές μεταξύ των χωρών μελών έχουν διαβρώθει.

Η κοινοτική ορολογία ονομάζεται «ίσοι όροι ανταγωνισμού», δηλαδή η ισορροπία της ευρωπαϊκής εσωτερικής αγοράς, υπονομεύοντας τις ίσες συνθήκες «εις βάρος των εταιρειών που βρίσκονται σε κράτη με αυστηρότερα όρια». Με το επιχείρημα να τεθεί τέρμα στις πληρωμές με «μαύρα», οι κυβερνήσεις της ΕΕ κατέληξαν να διαμορφώσουν ένα από τα αυστηρότερα ρυθμιστικά πλαίσια σε ολόκληρη την Ευρωπαϊκή Ένωση για τη χρήση μετρητών.

Μόνο η Ελλάδα, η οποία τα τελευταία χρόνια ανέτρεψε ολόκληρο το ρυθμιστικό της πλαίσιο για να αποκτήσει τους απαραίτητους πόρους, παρουσιάζει ένα άκρως περιοριστικό περιβάλλον για τη χρήση μετρητών. Εδώ επιτρέπονται οι συναλλαγές με μετρητά μόνο εάν δεν ξεπερνούν τα 500 ευρώ και γίνονται διαπραγματεύσεις για μείωση αυτού του ορίου στα 200 ευρώ.

Προβλήματα ανταγωνισμού

Ωστόσο, οι γενικές σκέψεις που εισήγαγε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή στο κείμενο του κανονισμού που εγκρίθηκε στις 9 Ιουλίου δίνουν το ενδιαφέρον σε άλλες διαστάσεις, επισημαίνοντας τα ανταγωνιστικά μειονεκτήματα που έπρεπε να υποστούν οι εταιρείες σε χώρες με μεγαλύτερους περιορισμούς στη χρήση μετρητών.

Τα προβλήματα ανταγωνισμού που εντόπισαν οι Βρυξέλλες αναφέρονται στα πιθανά εμπορικά πλεονεκτήματα που μπορούν να αποκτήσουν εταιρείες από χώρες που είναι πιο χαλαρές όσον αφορά την αποδοχή μετρητών ως μέσο πληρωμής, αλλά η πλατφόρμα Denaria, της οποίας ο δηλωμένος στόχος είναι η υπεράσπιση της χρήσης μετρητών και η καταγγελία των κινδύνων που απορρέουν από την εφαρμογή υπερβολικών περιορισμών στη χρήση του, εντόπισε άλλες πλευρές που θα μπορούσαν επίσης να βλάψουν την κανονική εμπορική κυκλοφορία.

Οι πολίτες στις χώρες με τους μεγάλους περιορισμούς αντιμετωπίζουν προβλήματα με την απόκτηση μετρητών όταν τα χρειάζονται. Αυτό έχει συνέπειες στην κατανάλωση. Το θέμα αποτελεί πηγή αντιπαράθεσης. Η ΕΚΤ θεωρεί ότι τα χαμηλά όρια είναι θέμα που «θα έχει ανεπιθύμητες αρνητικές επιπτώσεις στο καθεστώς νόμιμου χρήματος των τραπεζογραμματίων ευρώ, θα μειώσει σημαντικά την ικανότητα των καταναλωτών και των εμπόρων να χρησιμοποιούν τραπεζογραμμάτια ευρώ και περιορίζει την ελευθερία των πολιτών να επιλέγουν τα μέσα πληρωμής».

Τι προβλέπει ο νέος κανονισμός

Ο ευρωπαϊκός κανονισμός, ωστόσο, δίνει τη δυνατότητα στις χώρες να θεσπίσουν αυστηρότερα όρια από εκείνα των 10.000 ευρώ για χρήση σε μετρητά, αν και απαιτεί προηγούμενη έκθεση από την ΕΚΤ πριν από τη διεξαγωγή της για να αξιολογηθούν τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα της.

Ωστόσο, αυτή η διάταξη δεν επηρεάζει οι χώρες που είχαν ήδη θεσπίσει όριο κάτω των 10.000 ευρώ όταν τέθηκε σε ισχύ ο κανονισμός δεν υπόκεινται σε αυτήν την απαίτηση. Επί του παρόντος, οι χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης κατανέμονται σχεδόν εξίσου μεταξύ εκείνων που δεν συμμορφώνονται με τη νέα απαίτηση που έχουν θεσπιστεί από τις Βρυξέλλες και εκείνων που το τηρούν ήδη. Δώδεκα χώρες δεν θέτουν καν νομικά όρια.

Οι χώρες που έχουν ήδη θεσπίσει χαμηλότερα όρια για τις πληρωμές με μετρητά από το νέο ενιαίο όριο των 10.000 ευρώ που καθορίστηκε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, θα συνεχίσουν να διατηρούν τα όρια αυτά. Ουσιαστικά, το όριο των 10.000 ευρώ είναι το μέγιστο που μπορεί να επιτρέπεται σε οποιαδήποτε χώρα της ΕΕ, αλλά οι χώρες που ήδη εφαρμόζουν χαμηλότερα όρια, μπορούν να διατηρήσουν αυτά τα αυστηρότερα όρια.

Αυτό σημαίνει ότι οι χώρες με χαμηλότερα όρια θα συνεχίσουν να τα εφαρμόζουν, ενώ το νέο ενιαίο όριο των 10.000 ευρώ θα ισχύει ως το ανώτατο όριο σε άλλες χώρες που δεν είχαν θεσπίσει τόσο αυστηρούς κανόνες. Η απόφαση αυτή έχει στόχο να ελαχιστοποιήσει τις στρεβλώσεις στην ενιαία αγορά, ενώ παράλληλα επιτρέπει στα κράτη μέλη να διατηρούν πιο αυστηρούς κανόνες αν το επιθυμούν.

Δεν είχε θεσπιστεί όριο για μετρητά

Πριν από την εφαρμογή του νέου ενιαίου ορίου των 10.000 ευρώ από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, ορισμένες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης δεν είχαν θεσπίσει όριο για τις πληρωμές με μετρητά. Κύριες χώρες που δεν είχαν όριο ή είχαν πολύ υψηλά όρια περιλάμβαναν τη Γερμανία και την Αυστρία, όπου οι πληρωμές με μετρητά ήταν παραδοσιακά ευρέως αποδεκτές και δεν υπόκεινταν σε αυστηρούς περιορισμούς.

Η Γερμανία, ειδικότερα, ήταν γνωστή για την έλλειψη αυστηρών περιορισμών στις πληρωμές με μετρητά, καθώς η χρήση μετρητών είναι βαθιά ενσωματωμένη στην κουλτούρα της χώρας. Ωστόσο, με την εισαγωγή του νέου κανόνα από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, ακόμη και αυτές οι χώρες θα πρέπει να συμμορφωθούν με το ανώτατο όριο των 10.000 ευρώ. Το νέο αυτό όριο έρχεται να εξισορροπήσει την ασφάλεια των συναλλαγών με την προστασία των δικαιωμάτων των πολιτών να χρησιμοποιούν μετρητά, λαμβάνοντας υπόψη τις διαφορές στις οικονομικές και πολιτιστικές πρακτικές των διαφόρων χωρών.

Χώρες χωρίς όριο στις πληρωμές με μετρητά για εμπορικές συναλλαγές:

Αυστρία, Κύπρος, Εσθονία, Φινλανδία, Γερμανία, Ισλανδία, Ιρλανδία, Λουξεμβούργο, Ολλανδία, Νορβηγία, Σουηδία, Ηνωμένο Βασίλειο.

Πάνω από 10.000:

Σλοβακία, Ουγγαρία, Τσεχία

Από 5.000-10.000