Φτάνει πια: Το ΝΑΤΟ πρέπει να αναστείλει τη συνεργασία με την Τουρκία

Δεν ξέρω τη λέξη για το “chutzpah” στα τουρκικά, αλλά ό, τι κι αν είναι, ισχύει για τα πρόσφατα σχόλια του Fatih Ceylan, πρώην πρεσβευτή της Τουρκίας στο ΝΑΤΟ.

Του Ben Cohen*

Μιλώντας στο Al-Monitor σχετικά με τις επιπτώσεις στην ασφάλεια της πλήρους υποστήριξης της Τουρκίας προς τη Χαμάς, ο Ceylan έριξε κρύο νερό στην πρόταση ότι το Ισραήλ θα μπορούσε να πραγματοποιήσει στοχευμένες δολοφονίες της Χαμάς και των συμμάχων τρομοκρατών που εδρεύουν εκεί, όπως έχει κάνει με θεαματική επιτυχία στο Λίβανο και το Ιράν την τελευταία εβδομάδα. Αφού απέρριψε την πιθανότητα παρόμοιων επιχειρήσεων σε τουρκικό έδαφος, ο Τζεϊλάν πρόσθεσε ότι αν συμβεί κάτι τέτοιο, «σε μια τέτοια περίπτωση, η Τουρκία σίγουρα θα πάει αυτή την κίνηση στο ΝΑΤΟ».

Όσον αφορά το ΝΑΤΟ, η Τουρκία -υπό την βάναυσα αυταρχική διακυβέρνηση του φανατικού ισλαμιστή προέδρου της, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν- έχει ξεχωρίσει ως η μεγαλύτερη ευθύνη της συμμαχίας. Πράγματι, αν η Τουρκία δεν είχε ενταχθεί στο ΝΑΤΟ το 1952, όταν κυβερνιόταν από μια κοσμική, προσανατολισμένη προς τη Δύση κυβέρνηση, δεν υπάρχει αμφιβολία ότι θα ήταν καν υποψήφια για ένταξη σήμερα. Αυτό που έκανε ο Ερντογάν είναι να αξιοποιήσει την ένταξη της Τουρκίας για να υπονομεύσει τη συμμαχία εκ των έσω, λειτουργώντας σχεδόν ως πέμπτη φάλαγγα.

Στη Συρία, για παράδειγμα, οι τουρκικές δυνάμεις έχουν πραγματοποιήσει επιθέσεις εναντίον των Συριακών Δημοκρατικών Δυνάμεων (SDF), οι οποίες, με τη σειρά τους, υποστηρίζονται από τις Ηνωμένες Πολιτείες – τον φαινομενικό σύμμαχο της Άγκυρας και το πιο ισχυρό από τα 32 μέλη του ΝΑΤΟ. Τον Οκτώβριο του 2023, η κατάσταση ήταν τόσο άσχημη που οι Ηνωμένες Πολιτείες αναγκάστηκαν να καταρρίψουν ένα τουρκικό drone – ένα μέλος του ΝΑΤΟ ανέλαβε στρατιωτική δράση εναντίον ενός άλλου.

Η σχέση του Ερντογάν με το καθεστώς του Βλαντιμίρ Πούτιν στη Ρωσία είναι εξίσου ανησυχητική. Η Άγκυρα εκδιώχθηκε από το πρόγραμμα μαχητικών αεροσκαφών F-35 των ΗΠΑ το 2019, αφού αγόρασε πυραύλους S-400 από τους Ρώσους. Στον απόηχο της επιθετικότητας του Πούτιν κατά της δημοκρατικής Ουκρανίας, η Τουρκία συμμετείχε ενεργά στην άρση των διεθνών κυρώσεων κατά της Μόσχας και βοήθησε διεφθαρμένους Ρώσους ολιγάρχες να μεταφέρουν κεφάλαια μέσω τουρκικών τραπεζών.

Η Τουρκία ήταν επίσης ενεργά εχθρική προς άλλα μέλη του ΝΑΤΟ, ειδικά την Ελλάδα. Το ήμισυ του νησιού της Κύπρου έχει καταληφθεί παράνομα από τους Τούρκους από το 1974. Νωρίτερα φέτος, ο Ερντογάν εμφανίστηκε εκεί για να γιορτάσει την 50ή επέτειο αυτής της εισβολής. Προσπάθησε να ανακόψει την επέκταση του ΝΑΤΟ, καθυστερώντας την αίτηση ένταξης της Σουηδίας, η οποία τελικά εγκρίθηκε μόλις τον περασμένο Μάρτιο. Όπως το έθεσε αξιομνημόνευτα ο συνάδελφός μου στο Ίδρυμα για την Υπεράσπιση των Δημοκρατιών, Sinan Ciddi: «Επιλέξτε το θέατρο ζωτικών συμφερόντων ασφαλείας για τη συμμαχία του ΝΑΤΟ και θα ανακαλύψετε μια τουρκική σύνδεση που την υπονομεύει ενεργά».

Έτσι, όταν ο Ceyhan λέει απερίσκεπτα ότι η Τουρκία θα εγείρει οποιεσδήποτε ισραηλινές επιχειρήσεις στο έδαφός της με το ΝΑΤΟ – ελπίζοντας, χωρίς αμφιβολία, ότι κάτι τέτοιο θα ενεργοποιήσει το άρθρο 5 της Συνθήκης του ΝΑΤΟ, το οποίο κατοχυρώνει την αρχή ότι μια επίθεση σε ένα μέλος είναι μια επίθεση σε όλους – θα μπορούσε κανείς εύλογα να περιμένει, δεδομένου αυτού του θλιβερού ρεκόρ, ότι τα άλλα μέλη του ΝΑΤΟ θα προσφέρουν ένα μεσαίο δάχτυλο προς την κατεύθυνση της Άγκυρας.

Αυτή τη στιγμή, η Μέση Ανατολή βρίσκεται στην πιο εμπύρετη κατάσταση από τη δημιουργία του κράτους του Ισραήλ το 1948. Καθώς βρισκόμαστε στο χείλος ενός περιφερειακού πολέμου που θα αποτελούσε μια αδιαμφισβήτητη υπαρξιακή απειλή για το Ισραήλ, η Τουρκία κάνει ό, τι μπορεί για να αναζωπυρώσει τις φλόγες. Ο Ερντογάν είναι ήδη γνωστός για τις μοχθηρές ρητορικές επιθέσεις του στο εβραϊκό κράτος, με τον πιο ωμό αντισημιτισμό. Από το πογκρόμ της Χαμάς στις 7 Οκτωβρίου, αυτό έχει επιδεινωθεί, με τον Ερντογάν να ισχυρίζεται ότι ο Ισραηλινός πρωθυπουργός Μπέντζαμιν Νετανιάχου είναι «χειρότερος από τον Χίτλερ» και να απεικονίζει το Ισραήλ ως μετενσάρκωση του Τρίτου Ράιχ. Επιπλέον, ο Τούρκος πρόεδρος έχει απολαύσει ιδιαίτερα την υποδοχή των βιαστών της Χαμάς στην πατρίδα του, μεταξύ των οποίων και ο αείμνηστος, μη θρηνημένος Ισμαήλ Χανίγια, ο οποίος εξοντώθηκε στις 31 Ιουλίου με υπέροχο συμβολισμό στην Τεχεράνη. Η δολοφονία του Χανίγια εξαπέλυσε άλλη μια βρώμικη ρητορική του Ερντογάν, μαζί με την ανακοίνωση μιας εθνικής ημέρας πένθους για την απώλεια του «αδελφού» του. Ως επιστέγασμα όλων αυτών, απείλησε μάλιστα στα τέλη Ιουλίου να εισβάλει στο Ισραήλ, καυχώμενος: «Ακριβώς όπως μπήκαμε στο Ναγκόρνο-Καραμπάχ, ακριβώς όπως μπήκαμε στη Λιβύη, θα μπορούσαμε να κάνουμε το ίδιο και σε αυτούς. Δεν υπάρχει τίποτα που δεν μπορούμε να κάνουμε».

Ως αποτέλεσμα, ο Ισραηλινός υπουργός Εξωτερικών Israel Katz συνέκρινε εύστοχα τον Ερντογάν με τον εκλιπόντα ιρακινό τύραννο Σαντάμ Χουσεΐν, καθώς κάλεσε το ΝΑΤΟ να εκδιώξει την Τουρκία από τις τάξεις του. Το πρόβλημα με αυτή την πρόταση, ωστόσο, είναι ότι δεν υπάρχει διαδικασία εντός της συμμαχίας για την αποβολή ενός μέλους – ακόμη και όταν, όπως στην περίπτωση της Τουρκίας, το εν λόγω μέλος κάνει μια ενεργή παρωδία της δέσμευσης του ΝΑΤΟ στις δημοκρατικές αξίες και την υπεράσπιση των ανοιχτών κοινωνιών.

Για το λόγο αυτό, το ΝΑΤΟ πρέπει να σκεφτεί ειλικρινά, γενναία και δημιουργικά για το μελλοντικό καθεστώς της Τουρκίας. Ειλικρινά, επειδή είναι πλέον οδυνηρά σαφές ότι η στάση της Τουρκίας υπονομεύει και έρχεται σε αντίθεση με τον βασικό σκοπό του ΝΑΤΟ, και αυτό πρέπει να ειπωθεί δυνατά. Γενναία, επειδή ένα ή περισσότερα κράτη πρέπει να επιστρατεύσουν τα κότσια να αμφισβητήσουν δημοσίως την αξία της Τουρκίας για τη συμμαχία και να πείσουν τις Ηνωμένες Πολιτείες να συμμετάσχουν – κάτι που μπορεί να είναι ευκολότερο να επιτευχθεί με μια ρεπουμπλικανική, παρά μια δημοκρατική, κυβέρνηση. Δημιουργικά, επειδή η απουσία ενός μηχανισμού απέλασης σημαίνει ότι τα κράτη μέλη πρέπει να βρουν έναν άλλο τρόπο για να βγάλουν την Τουρκία από το ΝΑΤΟ.

Αυτό θα μπορούσε να σημαίνει άρνηση συμμετοχής σε στρατιωτικές ασκήσεις με την Τουρκία· τερματισμός της ανταλλαγής πληροφοριών με τις υπηρεσίες ασφαλείας της Άγκυρας· αποφυγή συναντήσεων με Τούρκους αξιωματικούς του στρατού. και την παροχή χρήσιμων πληροφοριών στο Ισραήλ σχετικά με την υποστήριξη της Τουρκίας προς τη Χαμάς και τη Χεζμπολάχ. Ο Ερντογάν θα πρέπει επίσης να αμφισβητηθεί για την υποκρισία του να μην αποχωρήσει οικειοθελώς από το ΝΑΤΟ. Αν είναι ο μεγάλος ισλαμιστής ηγέτης που ισχυρίζεται ότι είναι, αν ευθυγραμμίζεται όλο και περισσότερο με τα ιρανικά συμφέροντα, αν οι δολοφόνοι και οι επιδρομείς στο Λίβανο, τη Γάζα, τη Δυτική Όχθη, την Υεμένη, τη Συρία και το Ιράκ είναι οι νέοι καλύτεροι φίλοι του, τότε τι στο καλό κάνει στο ΝΑΤΟ; Η ένταξη της Τουρκίας στο ΝΑΤΟ δεν εξυπηρετεί τους στόχους του. Ούτε εξυπηρετεί τη δική μας.

Το ΝΑΤΟ έχει αντιμετωπίσει μερικές εξωτερικές δοκιμασίες από την ίδρυσή του, αλλά η Τουρκία είναι η μεγαλύτερη εσωτερική από τότε που ο Γάλλος πρόεδρος Charles de Gaulle αποσύρθηκε από τη δομή διοίκησης του ΝΑΤΟ το 1966. Είναι επίσης πιο επικίνδυνο, δεδομένου ότι οι αντιρρήσεις του Ντε Γκωλ για την κυριαρχία των ΗΠΑ στο ΝΑΤΟ δεν οδήγησαν τη Γαλλία στα χέρια των Σοβιετικών. Για να προστατεύσουν τον εαυτό τους και αυτό που αντιπροσωπεύει η συμμαχία, τα μέλη του ΝΑΤΟ έχουν μόνο μία επιλογή: να αναστείλουν τη συνεργασία με την Τουρκία και να κάνουν ό, τι μπορούν για να εξασφαλίσουν την αποχώρηση της Τουρκίας από μια συμμαχία που μόνο ντροπιάζει.

*Ο Ben Cohen είναι  ανώτερος αναλυτής στο Ίδρυμα για την Υπεράσπιση των Δημοκρατιών και γράφει μια εβδομαδιαία στήλη για το JNS σχετικά με τις εβραϊκές υποθέσεις και την πολιτική της Μέσης Ανατολής. /Τα ενυπόγραφα κείμενα απηχούν τις απόψεις των συγγραφέων τους./ Πηγή: Foundation for Defense of Democracies