50 χρόνια μετά το 1974 τριάντα συγγραφείς αποκαλύπτουν την ανθρώπινη τραγωδία της Κύπρου

Σε εκδήλωση στην Δημοσιογραφική Εστία παρουσιάστηκε ο συλλογικός τόμος «Κύπρος 1974– 2024, Πενήντα χρόνια μετά την εισβολή». (Εκδόσεις ΕΛΛΗΝΟΕΚΔΟΤΙΚΗ)

Για τον τόμο , στον οποίο τριάντα συγγραφείς, με  οδηγούς τη μνήμη μα και τη φαντασία αποκαλύπτουν την ανθρώπινη τραγωδία που συντελέστηκε στην Κύπρο τη θαλασσοφίλητη και ζητεί σήμερα, πενήντα χρόνια μετά, δικαίωση και δικαιοσύνη, μίλησαν οι Ελπιδοφόρος Ιντζέμπελης, Κώστας Λυμπουρής, Χρίστος Χατζήπαπας και Κώστας Λυμπουρής,. Συντόνισε  ο δημοσιογράφος & συγγραφέας Γιώργος Κασκάνης. (ΦΩΤΟ ΕΠΑΝΩ ΑΠΟ ΤΑ ΑΡΙΣΤΕΡΑ: Κώστας Λυμπουρής, Κώστας Λυμπουρής, Γιώργος Κασκάνης, Ελπιδοφόρος Ιντζέμπελης και Χρίστος Χατζήπαπας).

Οι συγγραφείς του τόμου είναι οι: Μαρία Αβρααμίδου, Βίβιαν Αβρααμίδου – Πλούμπη, Μάριος Αγαθοκλέους, Έρικα Αθανασίου, Πάμπης Αναγιωτός, Χρήστος Αργυρού,  Δημήτρης Βαρβαρήγος, Αλεξάνδρα Γαλανού, Βασίλης Γκουρογιάννης, Χρίστος Ζάνος, Ελπιδοφόρος Ιντζέμπελης, Έλενα Ιωαννίδου, Κώστας Κατσώνης, Κώστας Λυμπουρής, Ανδρέας Μαλόρης, Γιώργος Μολέσκης, Κωνσταντίνος Μπούρας, Έλλη Παιονίδου, Κώστας Πατίνιος, Μαρία Πυλιώτου, Γιώργος Πύργαρης, Λιάνα Σακελλίου, Αιμίλιος Σολωμού, Κώστας Στοφόρος, Ανδρέας Συμεού, Λίτσα Τότσκα, Φίλιππος Φιλίππου, Νένα Φιλούση, Τάκης Χατζηδημητρίου, Χρίστος Χατζήπαπας.

Παρατίθενται οι χαιρετισμοί στην παρουσίαση των Γιώργου Κασκάνη και του προέδρου της ΕΣΚ Γιώργου Φράγκου

Γιώργος Κασκάνης: Η μεγαλύτερη τραγωδία είναι που αφαιρέσαμε από το πρόβλημά μας, τον άνθρωπο.

Πέρασαν κιόλας 50 χρόνια. Για τη γενιά μου, ολόκληρη ζωή. Κι όση μας απέμεινε ακόμα, στα ίδια μονοπάτια φοβούμαι πως θα σεργιανούμε.

Δεν ξέρω, κάνουμε ακόμα μνημόσυνα σαν περάσουν τόσα χρόνια; Γιατί όλα γύρω μας, επίσημες εκδηλώσεις, ανακοινώσεις και ηγετικές διακηρύξεις, πιότερο με μνημόσυνο μοιάζουν. Σαν τους πιστούς που αφιερώνουν μια μέρα, λίγα κόλλυβα, μια προσευχή σ’ αυτούς που έφυγαν. Μοιάζει όλο αυτό με μια υποχρέωση ανάμνησης.

Κι όμως… έρχεται το βιβλίο που παρουσιάζουμε απόψε να δώσει άλλο τόνο και άλλο ύφος στη θλιβερή αυτή επέτειο.

Ξέρετε, η μεγαλύτερη τραγωδία του Κυπριακού προβλήματος δεν είναι η αποτυχία της λύσης, τα δεκάδες σχέδια που σαπίζουν στα αρχεία, οι δεκάδες απεσταλμένοι και μεσολαβητές που ήλθαν, είδαν και απήλθαν. Η μεγαλύτερη τραγωδία είναι που αφαιρέσαμε από το πρόβλημά μας, τον άνθρωπο. Αφαιρέσαμε την ψυχή από ένα σώμα που φυσιολογικά αποσυντίθεται. Και, μέρα που είναι, επέτειος του Δημοψηφίσματος του 2004, είναι ευκαιρία να επιστρέψουμε στον ξεχασμένο Κύπριο.

Κάποτε μιλούσαμε για πρόσφυγες, για τις περιουσίες μας, για τις εκκλησιές και τα κοιμητήριά μας. Κάποτε μιλούσαμε για τον τόπο μας. Τώρα μιλούμε σχεδόν αποκλειστικά για το ισοζύγιο εξουσίας. Πόσα θα πάρουν αυτοί, πόσα θα κρατήσουμε εμείς, ποιος θα έχει τον έλεγχο. Η πολιτική (με ήτα) σκότωσε το συναίσθημα και οι πολιτικοί (με όμικρον γιώτα) κατάφεραν να εξορίσουν έναν ολόκληρο λαό για να μείνουν μόνοι σε αυτή τη διαχείριση που κρύβει τόσα πολλά. Αμαρτίες του παρελθόντος, φαντάσματα που κουβαλούν στις πλάτες τους όσοι διαδραμάτισαν ρόλο σε αυτή τη διαδρομή, συμφέροντα. Πολλά συμφέροντα…

Το βιβλίο «ΚΥΠΡΟΣ 1974-2024 – Πενήντα χρόνια μετά την εισβολή», κάνει μια απότομη στροφή στην περιρρέουσα ατμόσφαιρα για να επιστρέψει στο κύτταρο της ελπίδας. Τον άνθρωπο! Τον Κύπριο, που κινδυνεύει να δει το μεγάλο πρόβλημα της επιβίωσής του να λύνεται ή να μην λύνεται ερήμην του. Μια στροφή στην τρυφερότητα, στον πόνο, στις αληθινές ιστορίες, στις άδειες ψυχές που άφησε εκείνη η εποχή, στην ανθρώπινη επαφή, στις μυρουδιές της πατρίδας. Όλα αυτά και πολλά άλλα που θα ανακαλύψει ο αναγνώστης μέσα από κείμενα που ξυπνούν το συναίσθημα και μας επαναφέρουν στους παλιούς μας εαυτούς ‒πριν η πολιτική δηλητηριάσει μυαλό και ψυχή‒, είναι ο καλύτερος τρόπος να θυμηθούμε ξανά από πού ξεκινήσαμε και πού βρισκόμαστε σήμερα.

Τους επόμενους μήνες θ’ ακούσουμε πολλά. Επαναλαμβανόμενες διακηρύξεις που έχασαν το νόημα και το περιεχόμενό τους. Λέξεις και φράσεις που ξέρουμε από την αρχή πως δεν λένε τίποτα, δεν οδηγούν πουθενά. Θα είναι το επίσημο «μνημόσυνο» που θα κάνουν κάποιοι από υποχρέωση.

Κι όταν, μπροστά στα όσα θα δούμε και θα ακούσουμε, θα μας πλημμυρίζει η απογοήτευση ή και η οργή, θ’ ανοίγουμε το βιβλίο αυτό για να ανταμώνουμε ξανά τις δικές μας ευαισθησίες, τη δική μας τρυφερότητα, τη δική μας αγάπη γι’ αυτή την όμορφη πατρίδα.

Σας ευχαριστώ

Γιώργος Φράγκος:Η νηφαλιότητα της χρονικής απόστασης

Ο συλλογικός τόμος «Κύπρος 1974 – 2024, πενήντα χρόνια μετά την εισβολή», αποτελεί μια χρήσιμη κατάθεση στα λογοτεχνικά πράγματα. Κι αυτό διότι με τη συγγραφή και έκδοσή του δεν αποτιμάται απλώς η επέτειος του μισού αιώνα από τα τραγικά γεγονότα που σημάδεψαν βάναυσα και ανεξίτηλα τη σύγχρονη κυπριακή ιστορία. Με το συγκεκριμένο βιβλίο, σε μεγάλο βαθμό, επιχειρείται η λογοτεχνική – πεζογραφική μετάπλαση των ίδιων γεγονότων από το ύψος του σήμερα, και υπό το φως των νέων δεδομένων που διαμορφώθηκαν σταδιακά αλλά συνεχώς προϊόντος του χρόνου, τόσο επί του εδάφους, όσο και μέσα στις ψυχές των ανθρώπων.

Τίποτα δεν παραμένει στατικό και αναλλοίωτο. Οι νόμοι της διαλεκτικής είναι αμείλιχτοι για όλους και για όλα. Πενήντα χρόνια μετά η Κύπρος δεν είναι η ίδια, οι άνθρωποί της, Ελληνοκύπριοι και Τουρκοκύπριοι, δεν είναι ίδιοι, ομοίως δεν είναι ίδιοι και όσοι άλλοι, άμεσα ή έμμεσα, βίωσαν τότε την κυπριακή τραγωδία. Τα ίδια ισχύουν και για την λογοτεχνία. Αλλιώς μετουσιώνονταν, αισθητικά, τα πράγματα πενήντα χρόνια πριν, αλλιώς μετουσιώνονται στις μέρες μας και ασφαλώς, αλλιώς θα μετουσιώνονται κάποιες δεκαετίες μεταγενέστερα, στο μέλλον.

Θα επιχειρήσω κάποιες γενικές επισημάνσεις που αφορούν το σύνολο των αφηγημάτων που περιλήφθηκαν στον τόμο και έχουν συγγραφεί από είκοσι Ελληνοκύπριους και δέκα Ελλαδίτες δημιουργούς. Στα πλείστα κείμενα ασφαλώς εμφιλοχωρεί συγκινησιακός φόρτος, αλλά την ίδια ώρα είναι αισθητή και η νηφαλιότητα της χρονικής απόστασης, μαζί με τον ορθολογισμό και τη ρεαλιστική προσέγγιση που επιφέρει ο χρόνος. Οι οπτικές γωνίες θέασης των δρωμένων διακρίνονται από μια ευρεία ποικιλομορφία και μια βαθιά πλουραλιστική γκάμα. Κανένας ανθολογούμενος συγγραφέας δεν επαναλαμβάνει κανένα ομότεχνό του επίσης συμμετέχοντα στον τόμο. Κι αυτό είναι ένα γεγονός αξιοσημείωτο. Βέβαια υπάρχουν και κοινοί τόποι και ταυτίσεις και αφηγηματικές γραμμές που εφάπτονται ή αναπτύσσονται εκ παραλλήλου. Τα αυτοβιογραφικά στοιχεία είναι διάσπαρτα παντού, αλλά συνεπικουρούνται και από αφηγήσεις τρίτων. Ασφαλώς η δημιουργική φαντασία των ανθολογούμενων ουδόλως διαδραματίζει αμελητέο ρόλο.

Συνολικά αποτιμώντας το συλλογικό αυτό έργο των τριάντα συγγραφέων και των 262 σελίδων δεν έχουμε παρά να χαιρετήσουμε την έκδοση και κυκλοφορία του. Είναι ένα έργο σημαντικό από κάθε άποψη, λογοτεχνική, ιστορικό-πολιτική μα και εθνικό-πατριωτική. Η αισθητική αυτή αποτίμηση των πενήντα χρόνων της εισβολής στο πεδίο της πεζογραφίας ήταν αναγκαία και θα αποβεί χρήσιμη, επωφελής, δημιουργική και για το μέλλον. Ευχής έργο θα ήταν να είχαμε ανάλογο συλλογικό εγχείρημα και στο πεδίο της ποίησης, όπου, κατά γενική ομολογία, υπάρχει υπερπαραγωγή τόσο στην Κύπρο, όσο και στην Ελλάδα. Δεν έχουμε αυτό το εγχείρημα και το γεγονός αυτής της απουσίας, καθιστά τον παρουσιαζόμενο πεζογραφικό τόμο ακόμη πιο σημαντικό. Αξίζουν συγχαρητήρια σε όλους τους συντελεστές, ανθολόγους, ανθολογούμενους, επιμελητές και εκδότες.

*Επίσης, χαιρέτησαν ο κ. Γεώργιος Καλλένος Κυβερνήτης AHEPA ΚΥΠΡΟΥ & ο κ. Λευτέρης Πλουτάρχου Πρόεδρος της Ένωσης Λογοτεχνών Κύπρου.