Ένας χρόνος χωρίς τον Μητροπολίτη Γέροντα Περγάμου Ιωάννη (Ζηζιούλα)
Μνημόσυνο στο Φανάρι. Βαρθολομαίος: Ο Περγάμου Ιωάννης ήταν “πολύτιμος θεολογικός βραχίων της Μητρός Εκκλησίας”
Συμπληρώθηκε ένας χρόνος από την κοίμηση του Μητροπολίτη του Οικουμενικού Πατριαρχείου, Γέροντος Περάμου Ιωάννη. Ο μακαριστός Μητροπολίτης (10 Ιανουαρίου 1931 – 2 Φεβρουαρίου 2023) υπήρξε όχι μόνο ο κύριος εκπρόσωπος και εισηγητής της ευχαριστιακής εκκλησιολογίας στη νεοελληνική θεολογική σκέψη, αλλά και ο πλέον συνεπής και δημιουργικός θεολόγος της γενιάς του ’60 με οικουμενική θεολογική ακτινοβολία και παγκόσμια επίδραση, επεκτείνοντας τη θεολογική ανανέωση του 20ού στον 21ο αιώνα.
Ο Ιωάννης Ζηζιούλας ήταν ο πλέον σημαντικός και επιδραστικός ορθόδοξος θεολόγος τα τελευταία 40-50 έτη. Σύμφωνα με την προτροπή και επισήμανση του διδασκάλου του, π. Γεωργίου Φλωρόφσκυ, για την ανάγκη μιας νεοπατερικής σύνθεσης, ο Μητροπολίτης Περγάμου Ιωάννης Ζηζιούλας επιχείρησε την ερμηνευτική και υπαρξιακή προσέγγιση των δογμάτων με αφετηρία την ευχαριστιακή εκκλησιολογία και τη θεολογική σημασία του προσώπου. Η Εκκλησία βιώνει και εκφράζει έναν τρόπο σχέσεως του ανθρώπου με τον Θεό, τον συνάνθρωπο, την ιστορία και τον κόσμο. Τα δόγματα βεβαιώνουν τελικώς τη σημασία που έχει η θεολογία για το είναι του ανθρώπου και του κόσμου. Συνεπώς, το κύρος και η αποδοχή των δογμάτων δεν αντλείται από έναν δογματισμό νομικής υφής, αλλά από το υπαρξιακό και οντολογικό τους περιεχόμενο. Κατ’ αυτόν τον τρόπο ο Μητροπολίτης Περγάμου Ιωάννης Ζηζιούλας συνέβαλε γόνιμα και δημιουργικά στα καίρια ζητήματα της εκκλησιολογίας, απελευθερώνοντάς την από μία σχολαία και τυπικά θεσμική αντίληψη και συνδέοντας τη θεολογία ολόκληρη με τα υπαρξιακά προβλήματα του ανθρώπου.
Ο μακαριστός σπούδασε Θεολογία στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης και στο Πανεπιστήμιο Αθηνών από όπου αποφοίτησε το 1955, στο οποίο το 1965 εκπόνησε διδακτορική διατριβή με θέμα «Ἡ ἑνότης τῆς Ἐκκλησίας ἐν τῇ Θείᾳ Εὐχαριστίᾳ καί τῷ Ἐπισκόπῳ κατά τούς τρεῖς πρώτους αἰώνας» και αναγορεύθηκε διδάκτορας. Με την διατριβή του ανέτρεψε μια υπερβολικά ιδρυματική ή ιδεολογική κατανόηση του εκκλησιαστικού θεσμού.
Πραγματοποίησε μεταπτυχιακές σπουδές στο Πανεπιστήμιο Χάρβαρντ και αναγορεύθηκε Μάγιστρος της Θεολογίας. Διετέλεσε καθηγητής δογματικής θεολογίας στο Πανεπιστήμιο του Εδιμβούργου και συστηματικής θεολογίας στα πανεπιστήμια Γλασκώβης (1973-1987), Θεσσαλονίκης (1984-1998), King’s College του Λονδίνου, Γρηγοριανού της Ρώμης και Γενεύης.
Το 1993 εξελέγη μέλος της Ακαδημίας Αθηνών και το 2002 διετέλεσε Πρόεδρός της, καταστάς ο πρώτος κληρικός Πρόεδρος. Διετέλεσε αντιπρόεδρος της επιτροπής Διαλόγου μεταξύ των Ορθόδοξης και της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας, καθώς και Διευθυντής του Γραφείου Εκπροσωπήσεως του Οικουμενικού Πατριαρχείου στην Αθήνα, το οποίο εκπροσώπησε σε αρκετές διεθνείς συνελεύσεις. Το 2016 ήταν μέλος της αντιπροσωπείας του Οικουμενικού Πατριαρχείου στην Πανορθόδοξη Σύνοδο της Κρήτης. Υπήρξε ακόμη μέλος της Κεντρικής Επιτροπής και της Επιτροπής Πίστεως και Τάξεως του Παγκοσμίου Συμβουλίου Εκκλησιών.
Το 2003 ο Πρόεδρος της Ελληνικής Δημοκρατίας Κωστής Στεφανόπουλος του απένειμε το παράσημο του Ανώτερου Ταξιάρχη του Τάγματος του Φοίνικος, προς αναγνώριση του έργου του. Το 2007 του απονεμήθηκε ο Σταυρός του Lambeth.
Μετά την κοίμηση του κυκλοφόρησε το βιβλίο του “Remembering the Future («Αναμιμνήσκοντας το Μέλλον: Μια εσχατολογική οντολογία»),το οποίο προλογίζει ο Πάπας Φραγκίσκος . Εξάλλου, εντός του έτους το Οικουμενικό Πατριαρχείο θα οργανώσει επιστημονικό συμπόσιο για τον μακαριστό Περγάμου Ιωάννη και το έργο του.
