Ο δημόσιος διάλογος στην Κύπρο σήμερα

Του Άντη Ροδίτη*

Η ανακοίνωση της Σχολής Μεταπτυχιακών Σπουδών για τη συζήτηση (για τον δημόσιο λόγο στην Κύπρο σήμερα) τείνει να περιορίσει το πρόβλημα στους δημόσιους αξιωματούχους. Όμως το πρόβλημα αφορά όλους όσοι εκφέρουν δημόσιο λόγο. Δεν είναι μόνο οι αξιωματούχοι.
Κύριοι υπεύθυνοι για την κακή κατάσταση της ποιότητας του δημόσιου λόγου (που επηρεάζει και τους αξιωματούχους) είναι, κατά πρώτο λόγο, οι λειτουργοί των τηλεοπτικών σταθμών, οι εκφωνητές, οι ρεπόρτερ και οι συντάκτες πίσω τους, αλλά κυρίως υπεύθυνοι είναι εκείνοι των λεγόμενων Μέσων Κοινωνική δικτύωσης, οι οποίοι μόνο στόχο έχουν το χρηματικό κέρδος.
Στη δεκαετία του ’70 το πρώτο πράγμα που δινόταν σ’ ένα που διοριζόταν στο ΡΙΚ ήταν ένα φυλλάδιο 7 σελίδων, που είχε τίτλο ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ ΣΤΗ ΧΡΗΣΗ ΤΗΣ ΔΗΜΟΤΙΚΗΣ. Έδινε τους βασικούς κανόνες χρήσης της γλώσσας που έπρεπε ν’ ακούγεται από το ραδιόφωνο και στην τηλεόραση. Ημερομηνία από κάτω Νοέμβριος 1967. Υπήρχε τότε μια σοβαρή έγνοια για τη γλώσσα, μια αυστηρότητα στη χρήση των γραμματικών και συντακτικών κανόνων.

Από τότε άλλαξαν πολλά. Για χάρη… της Δημοκρατίας! Ακόμα και η ανακοίνωση της Σχολής Μεταπτυχιακών Σπουδών θέτει ως προτεραιότητα τη Δημοκρατία! Η Δημοκρατία δεν έχει πλαίσιο; Είναι ανεξέλεγκτη; Είναι μπάτε σκύλοι αλέστε; Μην πει κανείς ότι η Δημοκρατία έχει πλαίσιο τους νόμους, γιατί και οι νόμοι στο χέρι της Δημοκρατίας είναι. Να σας πω τι εννοώ.
Οι ομιλητές σας σήμερα είναι όλοι επιστήμονες, καθηγητές του Πανεπιστημίου. Γιατί δεν κλήθηκε κι ένας ποιητής, ένας λογοτέχνης;
Δεν είναι αυτοί οι αρμοδιότεροι στη χρήση της γλώσσας; Ποιος έγραψε τον Εθνικό μας Ύμνο, ποιος καθόρισε την ταυτότητα των Ελλήνων; Δεν είναι ο Όμηρος πριν, και σήμερα ο Σολωμός; Δεν έχω, λέει ο Σολωμός, στο νου πάρεξ ελευθερία και γλώσσα. Όχι ως επάγγελμα. Ως πάθος ελευθερίας.
Μιλάμε εδώ σήμερα για την ποιότητα του δημόσιου λόγου. Πού είναι ο Μιχάλης Πασιαρδής; Πού είναι ο Κυριάκος Χαραλαμπίδης; Δεν έχουν αυτοί λόγο; Τον πρώτο λόγο;
Κι αφού μιλάμε για τη Δημοκρατία, αφού όλα είναι για τη Δημοκρατία, την άνευ πλαισίου μαζική Δημοκρατία, δηλαδή την περίπου ασυδοσία, που τρώει και τη γλώσσα μας τώρα, θα ξαναπάω στην ποίηση. Στον T. S. Eliot, τον μεγαλύτερο, ίσως, ποιητή του 20ου αιώνα. Ο Eliot συμβούλεψε την πρώτη, ίσως και την καλύτερη σύγχρονη «Δημοκρατία», τη Βρετανική, ήδη από το 1932, να μπει σε πλαίσιο. Ποιο είναι αυτό το πλαίσιο; Θα σας διαβάσω δυο φράσεις του και βγάλτε μόνοι σας τα συμπεράσματά σας: «Ο Κόσμος δοκιμάζει στην εποχή μας, να δει κατά πόσο μπορεί να παραμείνει πολιτισμένος χωρίς τον Χριστιανισμό. Το πείραμα αυτό θα αποτύχει· εμείς, όμως, πρέπει να διατηρήσουμε την Πίστη ζωντανή μέσα στους σκοτεινούς αιώνες που έρχονται, [αυτούς που ήδη είναι εδώ] να προσβλέπουμε στην ανοικοδόμηση του πολιτισμού και στη σωτηρία του από την αυτοκτονία». Η αυτοκτονία είναι προ των πυλών. Η κλιματική αλλαγή το φωνάζε.

Η ανακοίνωση της Σχολής Μεταπτυχιακών Σπουδών κάνει λόγο και για την αυτολογοκρισία για χάρη της δημοφιλίας, άλλως τού λαϊκισμού: Ας προσέξουμε και τη λογοκρισία, που μερικοί επιστήμονες, μακριά από τους ποιητές, νομίζουν ότι έχουν «δικαίωμα» να επιβάλλουν. Ας προσέξουμε μην εκπέσουμε στους σκοτεινούς αιώνες, που για τον ερχομό τους προειδοποιεί ο Eliot.

*Ομιλία στο Πανεπιστήμιο Κύπρου-Τα ενυπόγραφα κείμενα απηχούν τις απόψεις του συγγραφέα τους