Ήρθε σήμερα στα περίπτερα της Κύπρου το βιβλίο «Μνήμες Παλαιστίνης» του Σαλάχ Αλ-Μούσα, το οποίο κυκλοφόρησε χθες στην Αθήνα μαζί με την “Εφημερίδα των Συντακτών” (έκδοση του Σαββατοκύριακου, 20 Ιανουαρίου 2024). Ο συγγραφέας είναι γνωστός και στην Κύπρο για τους αγώνες του υπέρ του Παλαιστινιακού λαού , την συμμετοχή του σε διάφορες συζητήσεις και την υπηρεσία του ως ιατρός στο Νοσοκομείο Λεμεσού. Από άποψη χρονικής συγκυρίας η κυκλοφορία του βιβλίου στα ελληνικά είναι ιδαίτερης σημασίας, καθώς συνεχίζονται οι επιχειρήσεις του Ισραηλινού στρατού στην Γάζα ως απάντηση στην βίαιη έφοδο των ένοπλων ανταρτών της Χαμάς στα στρατόπεδα του Ισραήλ στις 7 Οκτωβρίου· επιβεβαιώνοντας, για μια ακόμη φορά, ότι «δεν υπάρχει ειρήνη χωρίς δικαιοσύνη».
Στην πρώτη σελίδα του βιβλίου παρατίθενται τα λόγια του εθνικού ποιητή της Παλαιστίνης Μαχμούντ Νταρουίς ( 1941-2008):
” Είναι άλλη μια εξορία … Μη βιαστείς να γράψεις την τελευταία σου διαθήκη και τον αποχαιρετισμό” (Ύμνος στην Μεγάλη Σκιά).
Στην συνέχεια ο συγγραφέας σημειώνει: “Να γίνεσαι ένας περιπλανώμενος διαβάτης ανάμεσα σε δύο εποχές. Να μην σου ανήκει τίποτε παραπάνω από τις αποδείξεις της αγάπης για την πατρίδα σου. Να φεύγεις για την εξορία, αφήνοντας πίσω σου τη ζωή σου -ολόκληρη την ζωή…Να ανακαλύπτεις ότι μια σκηνή στο πουθενά είναι το μόνο που σου έχει απομείνει για να σε προστατεύσει από τον άνυδρο μέλλον σου. Οι αποσκευές που έσυρες ως εδώ δεν κάνουν πια για τίποτα και δεν θα σε βοηθήσουν να αντιμετωπίσεις τον πόνο και τα βάσανα της εξορίας”.
Το βιβλίο προλογίζει ο καθηγητής Ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο της Χάϊφα, Μαρουάν Ντουερί, ο οποίος επισημαίνει:” είναι ένα βιβλίο που αντιμάχεται τη λήθη, σε αυτή την συχνά επώδυνη μάχη της μνήμης με τη λήθη, τη λήθη που οφείλεται στα στρώματα του χρόνου και την οργανωμένη λήθη που εκπορεύεται πρωτίστως από την κυριαρχία των σιωνιστών κατακτητών και των ιμπεριαλιστών συμμάχων τους στη Δύση, αλλά και από την απισχνασμένη από επαναστατικό πνεύμα ιδεολογία των συμβιβασμένων των συμφωνιών του Όσλο. Οι έννοιες και κατηγορίες του “τρομοκράτη” που τόσο εύκολα εκτοξεύουν οι διεθνείς κυρίαρχοι, η ηγεσία του Ισραήλ και τα χειραγωγούμενα ΜΜΕ, αποκαλύπτονται ως μια πλήρης αντιστροφή της πραγματικότητας. Οι κυνηγημένοι και ξεριζωμένοι Παλαιστίνιοι πρόσφυγες χαρακτηρίζονται ως τρομοκράτες και κλέφτες, ενώ οι εισβολείς, αυτοί που ξεριζώνουν τις ζωές των ανθρώπων, τις ελιές και τα δέντρα και γκρεμίζουν τα σπίτια, είναι οι εκπρόσωποι του πολιτισμένου κόσμου…”.
Την ελληνική έκδοση προλογίζει ο επιμελητής της , Θεόδωρος Κουτσουμπός. Ανάμεσα σε άλλα γράφει: ” Σε όλη την μαχόμενη διαδρομή του , ο Σαλάχ Αλ Μούσα θα μπορούσε να παρομοιαστεί με ένα -ένα άγριο , ελεύθερο πνεύμα-παρά με κάποιο τυπικό διπλωμάτη ή πολιτικό”. Ο Κουτσουμπός σημειώνει:”Μέσα σε ένα μικρό κόκκο ύλης ενυπάρχει, εν σπέρματι, όλος ο πλούτος του άπειρου σύμπαντος. Στην ιστορία του Σαλάχ Μούσα, στην ιστορία ενός ανθρώπου από την Παλαιστίνη, μπορεί κανείς να δει, εν σπέρματι, όλη την τραγωδία, αλλά και την δύναμη και τον ηρωισμό ενός ολόκληρου λαού, του μαχόμενου λαού της Παλαιστίνης. Οι Μνήμες Παλαιστίνης του Σαλάχ Αλ-Μούσα είναι μια μη γραμμική, γλαφυρή αφήγηση, που μέσα από την προσωπική εμπειρία του δίνει ένα μέτρο της επαναστατικής έμπνευσης, των ελπίδων και απογοητεύσεων μιας γενιάς μαχητών της παλαιστινιακής επανάστασης και της εμμενούς απόφασης για την Επανάσταση μέχρι τη Νίκη”. Την μετάφραση από τα αγγλικά έκανε ο Γιώργος Πιτσάκης.
»Σε αυτό το βιβλίο διασώζω τις μνήμες από τους ποικίλους κύκλους μιας ολόκληρης ζωής σε ατομικό, οικογενειακό και εθνικό επίπεδο. “Μνήμες που καίνε”, που αντιμάχονται τη λήθη, που κρατάνε την ελπίδα και το λάβαρο της αντίστασης του μαχόμενου λαού της Παλαιστίνης».
Επίσης, ο συγγραφέας σημειώνει στο κεφάλαιο “Δύο Αυγές-Δύο Ωδίνες”: “Στις 8 Οκτωβρίου 1950 η μητέρα μου μαζί με άλλες γυναίκες του χωριού Νάμπι Σάλεχ κοντά στη Ραμάλα είχαν γεμίσει τις πήλινες κανάτες τους από τη διπλανή πηγή για τις καθημερινές ανάγκες στο σπιτιού σε νερό. Έγκυος η μητέρα μου κουβαλούσε πάνω στο κεφάλι της μία βαριά νεροκανάτα γεμάτη. Στον δρόμο της επιστροφής τα «νερά» της έσπασαν. Οι άλλες γυναίκες της είπαν να παρατήσει αμέσως το βαρύ φορτίο και να τρέξει στο σπίτι, αλλά εκείνη δεν ήθελε να γυρίσει με άδεια χέρια. Ξανάβαλε την κανάτα πάνω στο κεφάλι της και υπέφερε τους πόνους μέχρι να φτάσει στο σπίτι. Μια από τις μεγάλες μου αδερφές έτρεξε να καλέσει τη μαία και μητέρα μου εξουθενωμένη γέννησε εμένα, εν μέσω προσφυγιάς και απαντοχής.Δύο αυγές: Η μία η αυγή της ζωής που μου χάρισε η μάνα μου και μου επιτρέπει να βρίσκομαι ανάμεσά σας και η δεύτερη η αυγή των αναμνήσεων που έδωσε τη ζωή σε αυτό εδώ το βιβλίο”.
Ο Σαλάχ Μούσα όντας έφηβος εντάχθηκε στις αντάρτικες δυνάμεις της Αλ Φατάχ και στην συνέχεια πολέμησε υπό την ηγεσία των Γιάσερ Αραφάτ, Αμπού Τζιχάντ και Αμπού Ιγιάντ στο Λίβανο (1976, 1982, 1983). Σπούδαασε στην Σχολή Ιατρικής του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και αναδείχθηκε πρόεδρος της Γενικής Ένωσης Παλαιστινίων Φοιτητών.
Ο διευθυντής σύνταξης της «Εφ.Συν.», Γιάννης Κιμπουρόπουλος, έγραψε: “Ο Σαλάχ Αλ-Μούσα έχει εξαιρετικά στενή σχέση με την Ελλάδα και ίσως δεν υπάρχει καταλληλότερος να μας «ξανασυστήσει» με το Παλαιστινιακό Ζήτημα μέσα από την εμπειρία του και την άμεση εμπλοκή του σε αυτό. Έζησε τα παιδικά του χρόνια σε προσφυγικό καταυλισμό κοντά στην Ιεριχώ, βγήκε ξανά στην προσφυγιά μαζί με την οικογένειά του στο Αμμάν της Ιορδανίας μετά την κατάληψη των υπόλοιπων εδαφών της Παλαιστίνης από το Ισραήλ, το 1967. Σπούδασε ιατρική στην Ελλάδα και αργότερα στη Γαλλία, ειδικευόμενος στη διαγνωστική ακτινολογία. Η στενή σχέση του με την Ελλάδα υπογραμμίζεται από το γεγονός ότι αργότερα επέστρεψε εδώ, ως επιτετραμμένος της Παλαιστίνης στη χώρα μας. Αργότερα και στη Γαλλία. Πέρα από την έντονη πολιτική δραστηριότητα για την απελευθέρωση της Παλαιστίνης και την πολυπόθητη δημιουργία κράτους, ο Σαλάχ Αλ-Μούσα άσκησε την ιατρική στη Σαουδική Αραβία, την Κύπρο και την Ιορδανία”.
Τί είναι τρομοκρατία;
Στο τέλος του βιβλίου του ο Σαλάχ Αλ Μούσα απαντά στο ερώτημα τί είναι τρομοκρατία, τονίζοντας:
“Η τρομοκρατία παραμένει πολιτική, πολιτιστική και εξαιρετικά ταξική. Εξασκείται από αυτόν που κρατά την εξουσία οποιασδήποτε μορφής – οικονομική ή στρατιωτική – εναντίον των φτωχών, των στερημένων, των απόκληρων, σε όλες τις εκδοχές, τις φυλές, τις εθνικότητές τους. Κι αφού η κατάσταση είναι αυτή που είναι, δεν δικαιούμαι κι εγώ να δώσω έναν ορισμό;
Τρομοκρατία είναι η κουλτούρα που αναπτύσσεται πάνω στην κοινωνική αδικία.
Τρομοκρατία είναι η υποχώρηση και η απαξίωση της παιδείας.
Τρομοκρατία είναι η απουσία φροντίδας υγείας.
Τρομοκρατία είναι η ανεργία και η αδυναμία να πάρεις μια φρατζόλα ψωμί.
Τρομοκρατία είναι η κατάληψη ξένων εδαφών και ο εκτοπισμός των κατοίκων τους.
Τρομοκρατία είναι το ρατσιστικό δηλητήριο που σε κάνει να βλέπεις τον άλλο άνθρωπο υπό το πρίσμα προκαταλήψεων.
Τρομοκρατία είναι η καταστροφή της φύσης και η μόλυνση του νερού, του εδάφους, του αέρα.
Τρομοκρατία είναι η παγκόσμια οικονομική ελίτ που απαξιώνει τους ανθρώπους.
Τρομοκρατία είναι η κούρσα των εξοπίσμών μαζικού θανάτου.
Τρομοκρατία είναι ο πόλεμος των πλουσίων κατά των φτωχών….”
Σπούδαασε στην Σχολή Ιατρικής του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και αναδείχθηκε πρόεδρος της Γενικής Ένωσης Παλαιστινίων Φοιτητών. Διετέλεσε διπλωματικός και πολιτιστικός εκπρόσωπος της Παλαιστίνης στην Ελλάδα και τη Γαλλία.
**************************************
* Τον Σαλάχ Μούσα τον γνώρισα το 1982, όταν ο Γιασέρ Αραφάτ, μετά τις σφαγές του Ισραήλ στους προσφυγικούς καταυλισμούς Σάμπρα και τη Σατίλα στον Λίβανο, έφυγε από την χώρα και καθ΄οδόν προς την Τύνιδα πέρασε από την Αθήνα, όπου συναντήθηκε με τον τότε πρωθυπουργό Ανδρέα Παπανδρέου.
Ο Σαλάχ Μούσα στα δεξιά του Ανδρέα Παπανδρέου.
Στην Αθήνα ο Αραφάτ συναντήθηκε τότε και με τον Γάλλο πρόεδρο Φρανσουά Μιτεράν
Ο φίλος Σαλάχ είναι ίσως από τους λίγους εμβριθείς γνώστες του Παλαιστινιακού και γενικώτερα του Μεσανατολικού ζητήματος. Για τον λόγο αυτό σας συστήνω να διαβάσετε το βιβλίο του.
Α. ΒΙΚ
