Στάσιμοι ή πάμε από το κακό στο χειρότερο με τη διαφθορά;

Του Αχιλλέα Δημητριάδη*

Η αυριανή Παγκόσμια Ημέρα κατά της Διαφθοράς (9 Δεκεμβρίου) αποτελεί ευκαιρία για να αξιολογήσουμε τη θέση στην οποία βρίσκεται η χώρα μας σε σχέση με το αρνητικό αυτό φαινόμενο, αλλά και σε σχέση με μια ακόμα σημαντική παράμετρο: Τις εξαγγελίες και υποσχέσεις που δώσαμε πριν από ένα χρόνο οι υποψήφιοι Πρόεδροι της Δημοκρατίας. Γιατί ένα στοιχείο της δημόσιας μας ζωής που επιτρέπει διαχρονικά την αυθαιρεσία και ασυδοσία της εξουσίας, είναι η απουσία ελέγχου και λογοδοσίας των δημοσίων προσώπων.

Η εκτίμησή μου είναι ότι η εικόνα της χώρας μας, δυστυχώς, έχει επιδεινωθεί περαιτέρω. Στα Pandora Papers και στο σκάνδαλο των χρυσών διαβατηρίων που εξέθεσαν τη χώρα μας διεθνώς, προστέθηκε πρόσφατα το Cyprus Confidential, καταδεικνύοντας ότι  η διαφθορά παραμένει κυρίαρχο φαινόμενο. Οι όποιες κινήσεις έγιναν τους τελευταίους μήνες, δεν άγγιξαν την ουσία και τα κεφαλαιώδη ζητήματα που πρέπει να αντιμετωπιστούν. 

Προεκλογικά όλοι οι υποψήφιοι Πρόεδροι είχαμε δεσμευτεί για τη δημιουργία αποτελεσματικού και θεσμοθετημένου «Πόθεν Έσχες» στα πρότυπα της πρότασης των Πισσαρίδη – Παναγιωτίδη – Συρίμη. Πέρασαν δέκα μήνες από τις εκλογές. Ούτε από πλευράς κυβέρνησης, ούτε από πλευράς κομμάτων που στήριζαν τους συγκεκριμένους υποψήφιους, υπήρξε οποιοδήποτε πρακτικό βήμα προς την κατεύθυνση δημιουργίας αποτελεσματικού πόθεν έσχες. Οι πολίτες δικαιούνται να γνωρίζουν την οικονομική κατάσταση των εκλεγμένων αξιωματούχων και στενών συγγενών τους, τις σχετικές μεταβολές και την εξήγησή τους.

Ανάμεσα στις θέσεις που είχα έντονα προβάλει κατά την προεκλογική περίοδο, ήταν ο  διαχωρισμός των συμβουλευτικών και των διωκτικών αρμοδιοτήτων του Γενικού Εισαγγελέα, με τη δημιουργία άλλου θεσμού που να αποτελεί τον νομικό σύμβουλο της εκτελεστικής εξουσίας. Μόνο με αυτό τον τρόπο, ο Γενικός Εισαγγελέας θα μπορεί να λειτουργεί ως διωκτική Αρχή, χωρίς να υπάρχει κώλυμα λόγω του παράλληλου ρόλου του ως Νομικού Συμβούλου της Δημοκρατίας. Και με αυτή την πρόταση είχαν συμφωνήσει οι δύο υποψήφιοι που πέρασαν στον Β’ γύρο των εκλογών. Δυστυχώς, όμως, και πάλι οι υποσχέσεις έμειναν στα χαρτιά.

Πέραν αυτών,

• Συνεχίζονται παράλογα προνόμια των κρατικών αξιωματούχων, όπως οι πολλαπλές συντάξεις και η ταυτόχρονη λήψη σύνταξης και μισθού από εν ενεργεία αξιωματούχους,
• Καταγράφονται παραβιάσεις της εκλογικής νομοθεσίας από υποψήφιους Προέδρους, επιβάλλονται πρόστιμα αλλά δεν μαθαίνουμε ποτέ εάν έχουν εξοφληθεί,
• Οι κρατικοί αξιωματούχοι συνταξιοδοτούνται στα 60 ενώ στους πολίτες επιβάλλεται πέναλτι εάν συνταξιοδοτηθούν στα 63.

Εκθέσεις της Ελεγκτικής Υπηρεσίας αναδεικνύουν συχνά αρκετά κακώς έχοντα. Υπάρχει προφανώς η νομική διάσταση όλων αυτών των ζητημάτων, υπάρχει όμως και η ηθική διάσταση, η αξία της οποίας συχνά παραγνωρίζεται ή υποτιμάται ενώ έχει τεράστια σημασία όταν μιλούμε για το δημόσιο βίο.

Χρειάζεται ισχυρή πολιτική θέληση και αποφασιστικότητα για να βγούμε από τον φαύλο κύκλο της διαφθοράς και να δώσουμε στην χώρα μας θεσμούς με κύρος και αξιοπιστία. Η ανεξαρτησία των θεσμών αποτελεί βασική προϋπόθεση για αποτελεσματική αντιμετώπιση της διαφθοράς. Χρειαζόμαστε περισσότερη διαφάνεια και κανόνες που να αποτρέπουν την σύγκρουση συμφέροντος. Το Τίμιο Κράτος είναι δικαίωμα των πολιτών.

*Τα ενυπόγραφα κείμενα απηχούν τις απόψεις των συγγραφἐων τους