Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ενέκρινε την έκθεση για «Μέλλον του Ευρωπαϊκού Τομέα Βιβλίου»
Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ενέκρινε στις 14 Σεπτεμβρίου, με εντυπωσιακή πλειοψηφία, την έκθεση για το «Μέλλον του Ευρωπαϊκού Τομέα Βιβλίου» που εκπόνησε ο ευρωβουλευτής Tomasz Frankowski, και στην οποία το EWC (European Writers’ Council – Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Συγγραφέων) συνέβαλε με γραπτές παρατηρήσεις. Η Ένωση Λογοτεχνών Κύπρου (ΕΛΚ) αποτελεί ενεργό μέλος της EWC (European Writers Council) με αναβαθμισμένη αμφίδρομη επικοινωνία, μετά την ανάληψη της Προεδρίας της ΕΛΚ από τον Ελευθέριο Πλουτάρχου, της γραμματείας από την Εύη Ζορπίδου και τον διορισμό του Ηλία Παντελίδη ως ατόμου επαφής της ΕΛΚ με το EWC. (ΦΩΤΟ ΕΠΑΝΩ: Ο Ηλίας Παντελίδης με τον ευρωβουλευτή Λουκά Φουρλά)
Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Συγγραφέων αποτελείται από 49 οργανισμούς από 31 Ευρωπαϊκές χώρες και είναι η μεγαλύτερη ομοσπονδία στον κόσμο που αντιπροσωπεύει συγγράφεις βιβλίων. Περίπου 600.000 τίτλοι βιβλίων εκδίδονται ετησίως στην Ευρώπη και υπολογίζεται η οικονομική αλυσίδα του τομέα των βιβλίων να απασχολεί 500.000 άτομα. Στη Κύπρο, όπου την 1η Οκτωβρίου του 2021 κατοικούσαν 923.272. Ευρωπαίοι πολίτες ((στις μη κατεχόμενες από την Τουρκία περιοχές (ανακοίνωση Τμήματος Στατιστικής Κ.Δ. 4/8/2023)) το βιβλίο δεν γνωρίζει τις καλύτερες του μέρες, παρά το γεγονός πως στην Ευρώπη το βιβλίο σε τιμές αγοράς έχει φθάσει τα 38 δις. Ευρώ σύμφωνα με δεδομένα της Ευρωπαϊκής Ομοσπονδίας Εκδοτών. Να σημειωθεί πως και η Ομοσπονδία αυτή χαιρέτισε θερμά την πιο πάνω απόφαση της Ευρωβουλής
Ο Κύπριος ευρωβουλευτής Νιαζί Κιζίλγιουρεκ, συγγραφέας πολλών βιβλίων και ενεργό μέλος της σχετικής επιτροπής του Κοινοβουλίου (στην οποία συμμετέχει και ο Θοδωρής Ζαγοράκης) δήλωσε αποκλειστικά στην ΕΛΚ τα εξής: «Η έκθεση μπορεί και πρέπει να αποτελέσει την βάση για μελλοντικά ευρωπαϊκά προγράμματα και νομοθετικές εξελίξεις που θα ενισχύσουν την συγγραφή, εκτύπωση, διανομή, προώθηση και διάβασμα του Ευρωπαϊκού Βιβλίου.»
Ο ευρωβουλευτής ΔΗΣΥ & ΕΛΚ Λουκάς Φουρλάς στη δική του τοποθέτηση ανέφερε τα ακόλουθα: «Η έκθεση που εκπόνησε ο συνάδελφος στο Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα, Tomasz Frankowski, και στηρίχθηκε από όλους μας είναι σημαντική και αποτελεί τη βάση για περισσότερη ευρωπαϊκή εμπλοκή στο συγγραφικό έργο και δημιουργία και την ουσιαστική στήριξη των συγγραφέων και του ευρωπαϊκού βιβλίου γενικότερα. Ως αναπληρωματικό μέλος της Επιτροπής Πολιτισμού, με ουσιαστική συμμετοχή και εμπλοκή στα της Επιτροπής Πολιτισμού θα συνεχίζω να στηρίζω τέτοιες πρωτοβουλίες».
*Ακολουθεί το πλήρες κείμενο της υπ’ αριθμό 2023/2053(INI) απόφασης του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου.
Το μέλλον του ευρωπαϊκού τομέα του βιβλίου
Τα βιβλία διαδραματίζουν ουσιαστικό ρόλο στις κοινωνίες μας, ως ανεκτίμητη πηγή γνώσης, εκπαίδευσης, πολιτισμού, πληροφόρησης και ψυχαγωγίας και ζωτικό μέσο διατήρησης και διάδοσης των αξιών, της πολιτιστικής και γλωσσικής πολυμορφίας και της πολιτιστικής κληρονομιάς της ΕΕ. Ο ευρωπαϊκός τομέας του βιβλίου είναι ένας από τους μεγαλύτερους πολιτιστικούς και δημιουργικούς κλάδους στην Ευρώπη, με περίπου 600.000 τίτλους που εκδίδονται ετησίως, και η συνολική αλυσίδα αξίας εκτιμάται ότι απασχολεί περισσότερους από μισό εκατομμύριο ανθρώπους στην ΕΕ.
Η κοινωνική σημασία της πρόσβασης στα βιβλία
Η έκθεση καλεί όλα τα κράτη μέλη να αναγνωρίσουν τα βιβλία ως βασικά αγαθά και να λάβουν μέτρα σε εθνικό επίπεδο για την περαιτέρω προώθηση της ανάγνωσης από νεαρή ηλικία Τονίζοντας την αξία των βιβλίων ως εργαλείων για την προώθηση της διαφορετικότητας και την ένταξη ομάδων που κινδυνεύουν να περιθωριοποιηθούν στην κοινωνία, ιδίως των ατόμων που δεν διαθέτουν ψηφιακές δεξιότητες, των ατόμων με αναπηρίες και των μειονοτήτων.
Τα μέλη κάλεσαν τα κράτη μέλη, εν προκειμένω, να εφαρμόσουν τον ευρωπαϊκό νόμο για την προσβασιμότητα και να λάβουν μέτρα για να διασφαλίσουν ότι τα βιβλία είναι διαθέσιμα σε προσβάσιμες μορφές για τα άτομα με αναπηρίες . Υπενθύμισαν την ανάγκη να τηρούνται οι παρεκκλίσεις που παρέχονται από τον Ευρωπαϊκό Νόμο για την Προσβασιμότητα, ιδίως για τους μικρούς και τους μικροεκδότες, και να διασφαλιστεί ότι η απαίτηση να είναι προσβάσιμα τα ηλεκτρονικά βιβλία δεν οδηγεί σε μειωμένη γκάμα βιβλίων που προσφέρονται στην αγορά.
Υποστήριξη και προώθηση της καλύτερης κυκλοφορίας των ευρωπαϊκών βιβλίων
Η έκθεση ζητούσε αύξηση του προϋπολογισμού για το πρόγραμμα Creative Europe για την περίοδο 2028-2034, ιδίως με τη διάθεση περισσότερων κονδυλίων στον τομέα του βιβλίου και την υποστήριξη της μετάφρασης ευρωπαϊκών βιβλίων μη μυθοπλασίας. Από αυτή την άποψη, το Horizon Europe θα πρέπει επίσης να επεκταθεί στον τομέα του βιβλίου.
Τα κράτη μέλη καλούνται να προωθήσουν διάφορα έργα σημαντικής πολιτιστικής και κοινωνικής αξίας αυξάνοντας τον προϋπολογισμό εξαγορών των βιβλιοθηκών , ώστε να μπορούν να επεκτείνουν το φάσμα των βιβλίων και των συλλογών τους, να υποστηρίξουν τα τοπικά βιβλιοπωλεία και να διαφυλάξουν την επενδυτική ικανότητα των εκδοτών.
Τα μέλη τόνισαν την ανάγκη να υποστηριχθεί η δημιουργία και μετάφραση ευρωπαϊκών βιβλίων, ιδίως με την ενίσχυση της δημόσιας χρηματοδότησης σε εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο, ώστε να βελτιωθεί η κυκλοφορία, η προβολή και η ποικιλομορφία των μεταφρασμένων βιβλίων. Υπογράμμισαν τη σημασία της κινητικότητας και των ανταλλαγών για συγγραφείς και μεταφραστές προκειμένου να διευκολυνθεί το δημιουργικό τους έργο.
Τα μέλη τόνισαν την ανάγκη να υποστηριχθεί η μετάφραση ευρωπαϊκών μη μυθιστορηματικών βιβλίων , ιδίως μέσω του προγράμματος Creative Europe, το οποίο επί του παρόντος δεν το επιτρέπει.
Τα μέλη υποστηρίζουν την περαιτέρω προώθηση και ευρύτερη διάδοση της EUPL στα κράτη μέλη, μεταξύ άλλων μέσω της δημιουργίας μιας κατηγορίας για τα ευρωπαϊκά παιδικά βιβλία.
Προς μια κουλτούρα ανάγνωσης χωρίς αποκλεισμούς
Τα μέλη ζήτησαν περισσότερες πρωτοβουλίες για την προώθηση της ανάγνωσης στα κράτη μέλη, όπως η εισαγωγή «πολιτιστικών κουπονιών» , ιδιαίτερα για τους νέους και τις περιθωριοποιημένες ομάδες. Ζήτησαν περισσότερη υποστήριξη ειδικότερα για τα παιδικά βιβλία, τα οποία θα πρέπει να προωθηθούν με τη θέσπιση ενός «πρώτου προγράμματος βιβλίου» ή παρόμοιες πρωτοβουλίες σε εθνικό επίπεδο για την ενθάρρυνση της ανάγνωσης.
Υπογραμμίζοντας τη σημασία της ανάγνωσης από την πρώιμη παιδική ηλικία, ιδίως των έντυπων βιβλίων, η έκθεση τόνισε τον ρόλο των σχολικών βιβλιοθηκών και των εκπαιδευμένων βιβλιοθηκονόμων στην παροχή καθοδήγησης, στη διευκόλυνση της πρόσβασης στη γνώση και στην ενίσχυση των αναγνωστικών συνηθειών.
Τα κράτη μέλη καλούνται να δημιουργήσουν ένα δίκτυο «πρεσβευτών ανάγνωσης» , αποτελούμενο από σεβαστά και επιδραστικά πρότυπα που θα μοιράζονται το πάθος και τον ενθουσιασμό τους προκειμένου να προωθήσουν την ανάγνωση. Από την πλευρά της, η Επιτροπή θα πρέπει να δημιουργήσει μια ετικέτα για ανεξάρτητα βιβλιοπωλεία στην ΕΕ προκειμένου να τονώσει την προβολή των τοπικών βιβλιοπωλείων και να προωθήσει την ποικιλομορφία των ευρωπαϊκών βιβλίων.
Τα μέλη χαιρέτησαν τις διάφορες πρωτοβουλίες για την υποστήριξη της Ουκρανίας από την αρχή του πολέμου, και ειδικότερα εκείνες που αποσκοπούν στη διασφάλιση της πρόσβασης των παιδιών σε βιβλία, στη διευκόλυνση της ένταξης των προσφύγων και στην προστασία της ουκρανικής κουλτούρας. Κάλεσαν την Επιτροπή να διασφαλίσει ότι η επαρκής χρηματοδότηση θα συνεχίσει να υποστηρίζει τον ουκρανικό τομέα του βιβλίου, συμπεριλαμβανομένων καλλιτεχνών και συγγραφέων, κατά τη διάρκεια του πολέμου και της ανοικοδόμησης της χώρας.
Προκλήσεις για τη μελλοντική ανάπτυξη του κλάδου του βιβλίου
Τα μέλη κάλεσαν την Επιτροπή και τα κράτη μέλη να υποστηρίξουν τον τομέα στην πράσινη μετάβασή του, ιδίως μέσω οικονομικών κινήτρων, έρευνας και συνεργασίας μεταξύ όλων των παραγόντων στην αλυσίδα εφοδιασμού, συμπεριλαμβανομένης της χρήσης πρώτων υλών, βιώσιμων συσκευασιών και μεταφορών που απαιτούνται για την παραγωγή και διανομή έντυπων βιβλίων.
Η Επιτροπή και τα κράτη μέλη καλούνται να παρακολουθούν την παραγωγή χαρτιού και μελανιού και να υποστηρίξουν την ανάπτυξη των βιομηχανικών ικανοτήτων του ευρωπαϊκού τομέα βιβλίων προκειμένου να μειωθούν οι εκπομπές άνθρακα με την εκτύπωση βιβλίων στην Ευρώπη.
Η έκθεση χαιρέτισε τις προσπάθειες του κλάδου να παράγει έντυπα βιβλία με πιο πράσινο και βιώσιμο τρόπο μέσω της χρήσης πιστοποιημένου και ανακυκλωμένου χαρτιού. Κάλεσε την Επιτροπή να δημιουργήσει μια ετικέτα «Τυπωμένο στην Ευρώπη» .
Αναγνωρίζοντας τη χρήση στον τομέα της τεχνητής νοημοσύνης (AI), τα μέλη τόνισαν τη σημασία της διαφάνειας που σχετίζεται με την εκπαίδευση της τεχνητής νοημοσύνης, συμπεριλαμβανομένων των συλλογών δεδομένων και των πηγών τους. Ενθάρρυναν την Επιτροπή: (i) να υποστηρίξει την εκπαίδευση όσων ασχολούνται με τον τομέα του βιβλίου για να τους εξοπλίσει με τις απαραίτητες γνώσεις και δεξιότητες για την επιτυχή προσαρμογή στις αλλαγές που σχετίζονται με την τεχνητή νοημοσύνη. (ii) υποστήριξη έργων έρευνας και καινοτομίας σχετικά με τη χρήση της τεχνητής νοημοσύνης προκειμένου να ενισχυθεί η αποτελεσματικότητα του τομέα, ιδίως όσον αφορά την περιβαλλοντική βιωσιμότητα και την προσβασιμότητα.
Η έκθεση ζητούσε τη μηδενική συντελεστή ΦΠΑ στα βιβλία, ανεξάρτητα από τη μορφή τους ή τον τρόπο πρόσβασης σε αυτά, προκειμένου να υποστηριχθεί η οικονομία της γνώσης, να ενθαρρυνθεί η ανάγνωση και να προωθηθούν τα ισόβια οφέλη της. Τα μέλη ζήτησαν τη δια λειτουργικότητα των ηλεκτρονικών βιβλίων σε όλες τις συσκευές, καθώς οι καταναλωτές θα πρέπει να μπορούν να αποκτούν τα ηλεκτρονικά βιβλία τους από οποιονδήποτε προμηθευτή, ανεξάρτητα από τη συσκευή ηλεκτρονικής ανάγνωσης, και να έχουν πρόσβαση, να διαβάζουν, να αποθηκεύουν και να μεταφέρουν οποιοδήποτε ηλεκτρονικό βιβλίο σε οποιοδήποτε μορφή.
*Μετάφραση από τα αγγλικά, Ηλίας Παντελίδης.
