Ο Σμύρνης Βαρθολομαίος στην πανήγυρι της Ι.Μ. Παντοκράτορος του Αγίου Όρους

Με λαμπρότητα αναμένεται να γίνει αύριο και μεθαύριο  η  πανήγυρις της Ιεράς Μονής Παντοκράτορος του Αγίου Όρους , της οποίας το Καθολικό είναι αφιερωμένο στην Μεταμορφώση του Σωτήρος. Ως γνωστόν , στο Άγιο Όρος ακολουθείται εκ παραδόσεως το παλαιό ημερολόγιο και για το λόγο αυτό η 6η Αὐγούστου είναι, κατά το νέο ημερολόγιο, αύριο , 19 Αυγούστου. (ΦΩΤΟ ΕΠΑΝΩ:© Μονή Παντοκράτορος)  

Αύριο  των Ιερών Ακολουθιών -Μέγας Εσπερινός και Αγρυπνία-θα προστεί ο Μητροπολίτης Σμύρνης Βαρθολομαίος , ο οποίος στις 15 Αγούστου, εορτή της Κοιμήσεως της Θεοτόκου, συλλειτούργησε με τον Οικουμενικό Πατριάρχη Βαρθολομαίο στην Παναγία Σουμελά του Πόντου. Ο Μητροπολίτης Σμύρνης, που έφθασε νωρίς το απόγευμα στην Μονή Παντοκράτορος, θα προστεί του Όρθρου και της Θείας Λειτουργίας, που θα γίνουν αμήμερα της πανηγύρεως, μεθααύριο την αυγή.  

Τον κ. Βαρθολομαίο υποδέχτηκε ο Ηγούμενος της Μονής αρχιμανδρίτης Γέρων  Γαβριήλ.

Ο Ηγούμενος Γέρων Γαβριήλ

 Το Καθολικό της Μονής  αθωνικού τύπου κοσμείται με τοιχογραφίες, που χρονολογούνται από τον 14ο αιώνα. Κοντά στον αρχιερατικό θρόνο υπάρχουν δύο προσκυνητάρια εξαιρετικής τέχνης, το ένα με την εικόνα της Μεταμορφώσεως και το άλλο του Χριστού. Και τα δύο στολίστηκαν με άνθη για την πανήγυρι. 

ΦΩΤΟ: © Ιερά Μονή Παντοκράτορος

Η Ιερά Μονή Παντοκράτορος ιδρύθηκε , ύστερα από τα μέσα του 14ου αιώνα , από δύο αξιωματικούς  του Βυζαντίου, τον Αλέξιο και τον Ιωάννη, οι οποίοι στα μέσα του 14ου αιώνα μόνασαν σε Κελί.  Στην συνέχεια με την ενίσχυση του αυτοκράτορα Ιωάννη Ε’ Παλαιολόγου το Κελί πήρε την μορφή μοναστηριού. 

Στην εδραίωση και ενίσχυση της Μονής συνέβαλαν οι αυτοκράτορες του Βυζαντίου Ιωάννης Ε’ ο Παλαιολόγος και Μανουήλ Β’ ο Παλαιολόγος. Αρκετά μονύδρια της εποχής εκείνης, όπως του Ραβδούχου, του Φαλακρού, του Αγίου Δημητρίου, του Αυξεντίου προσαρτήθηκαν στην νεοσύστατη μονή Παντοκράτορος. Η Μονή υπέστη σοβαρές καταστροφές από πυρκαγιά το 1773 και δύο αιώνες αργότερα το 1948. Αποκαταστάθηκε όμως και στις δυο περιπτώσεις μετά από μεγάλες προσπάθειες των μοναχών της. Η Μονή μετατράπηκε σε Κοινόβιο το 1993 με σιγίλλιο του Οικουμενικού Πατριάρχη Δημητρίου.  Κατέχει την έβδομη θέση στην ιεραρχία των ιερών Μονών του Αγίου Όρους. 

Ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος με την αδελφότητα της Μονής,

22 Οκτωβρίου 2019 (ΦΩΤΟ: Α. Βικέτος)

Έχει εξαρτήματα την κοινοβιακή Σκήτη Προφήτου Ηλία, δύο Καθίσματα, έντεκα Κελιά, από τα οποία πέντε στις Καρυές – πλήν του αντιπροσωπείου της – και σαράντα καλύβες, από τις οποίες τριάντα οκτώ στη περιοχή της Καψάλας. Σημαντικότατο εξάρτημα της Μονής είναι  το Κελί “Άξιον Εστίν”, όπου βρίσκονται δύο Κύπριοι μοναχοί. Στο Κελί αυτό παλαιότερα εφυλάσσετο η ομώνυμη εικόνα, που βρίσκεται πλέον στο Ναό του Πρωτάτου, στις Καρυές.

Το ιστορικότερο Κελί είναι το πρώην μονύδριο του Ραβδούχου, το οποίο στα τέλη του 12ου αιώνα είχε την 14η θέση στην ιεραρχία των εικοσιπέντε μονών της εποχής εκείνης. Διατηρεί υπολείμματα τοιχογραφιών του 12ου αιώνα με τις ολόσωμες παραστάσεις των Αποστόλων Πέτρου και Παύλου.  Στη περιοχή της Καψάλας, στον ομώνυμο ασκητικό οικισμό, υπάρχουν πενήντα καλύβες της μονής Παντοκράτορος. Διατηρούν το όνομα καλύβη και όχι Κελί, γιατί παλαιότερα υπήρχε  άτυπη Σκήτη των Εισοδίων ή Σκήτη του Παντοκράτορος με τριακόσιους ασκητές στις αρχές του αιώνα. 

Η Μονή Παντοκράτορος έχει τέσσερα Καθίσματα στη περιοχή γύρω από το μοναστήρι. Αυτά είναι το Κάθισμα των Αγίων Αποστόλων , του Αγίου Τρύφωνα στο κηπόσπιτο, των Αγίων Aναργύρων, που αποτελεί και το κοιμητηριακό ναό και το Κάθισμα Πέτρου και Ονουφρίου, όπου ασκήτεψε τον 16ο αιώνα ο Άγιος Θεωνάς Μητροπολίτης Θεσσαλονίκης.

Η Μονή πανηγυρίζει επίσης κατά την εορτή της εφεστίου εικόνος της Παναγίας «Γερόντισσας», στις 2 Δεκεμβρίου, και στις 15 Οκτωβρίου,  εορτή των Παντοκρατορινών Πατέρων.  

Παναγία Γερόντισσα

Η ιερή εικόνα της Παναγίας της Γερόντισσας είναι η βασική εικόνα της Μονής, η οποία κατά την παράδοση ήταν δώρο του αυτοκράτορα του Βυζαντίου Αλέξιου Α’ Κομνηνού.   Είναι η μοναδική φορητή εικόνα, που απεικονίζει ολόσωμη την Παναγία σε στάση δέησης και αποτελεί  ένα πιστό αντίγραφο της ψηφιδωτής εικόνας της Παναγίας της Γοργοεπηκόου, που βρισκόταν στην Μονή Παντοκράτορος της Πόλης, και η οποία είχε κτιστεί από τον ίδιο αυτοκράτορα.

Θ. Λειτουργία, 2016

Στην Μονή Παντοκράτορος  σώζονται τεμάχιο του Τιμίου Σταυρού, και ιερά λείψανα του Αγίου Αποστόλου Ανδρέα, του Ιερού Χρυσοστόμου και πολλών άλλων. Υπάρχει  πλούσια συλλογή φορητών εικόνων, εκκλησιαστικών σκευών και ανεκτίμητων κειμηλίων. Στην  βιβλιοθήκη της βρίσκονται 350 χειρόγραφα και πάνω από 3500 βιβλία.