Ιστορική φωτογραφία του Αγίου Νεκταρίου παρουσίασε η Αγιορειτική Φωτοθήκη

Η Αγιορειτική Φωτοθήκη ανάρτησε , πριν από λίγες μέρες στην ιστοσελίδα της, την πιο πάνω   άγνωστη μέχρι πρότινος φωτογραφία  του Αγίου Νεκταρίου με τον μακαριστό Πατριάρχη Αλεξανδρείας κυρό Σωφρόνιο Δ’.  Κάτω από την φωτογραφία ως λεζάντα αναγράφεται: “Ο άγιος Νεκτάριος ως επίσκοπος Πενταπόλεως (1889-1890) και ο πατριάρχης Αλεξανδρείας Σωφρόνιος Δ΄ (1798-1899) “. Άλλα στοιχεία σχετικά με την φωτογραφία δεν υπάρχουν. Η ιστοσελίδα μας προσπάθησε να επικοινωνήσει με τους υπεύθυνους της Αγιορειτικής Φωτοθήκης, αλλά αυτό δεν έγινε δυνατό, προφανώς λόγω της προπαραμονής της εορτής της Κοιμήσεως της Υπεραγίας Θεοτόκου.

Ο Μητροπολίτης της Εκκλησίας Κρήτης Αρκαλοχωρίου, Καστελλίου και Βιάννου Ανδρέας,   τακτικός Καθηγητής Εκκλησιαστικής Ιστορίας στο Τμήμα Κοινωνικής Θεολογίας και Χριστιανικού Πολιτισμού της  Θεολογικής Σχολής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, ο οποίος είδε την φωτογραφία μας ανέφερε ότι αυτή πρέπει να είναι από την εις Επίσκοπο χειροτονία (15 Ιανουαρίου 1889) του Αγίου Νεκταρίου. Η εκτίμηση αυτή για την χρονολόγηση της φωτογραφίας, όπως σημείωσε ο Μητροπολίτης Ανδρέας, προκύπτει  από τα εξής: Ο Πατριάρχης Σωφρόνιος Δ ‘ ήταν γηραιός και δεν θα μπορούσε την εποχή εκείνη να μεταβεί στο Άγιο Όρος, είναι καθήμενος , ενώ οι υπόλοιποι είναι ιστάμενοι, και ο Άγιος Νεκτάριος, ηλικίας τότε 43 ετών, φέρει εγκόλπιο.

 Κωνσταντινουπολίτης ο Σωφρόνιος είχε διατελέσει Οικουμενικός Πατριάρχης ως  Σωφρόνιος Γ΄ από το 1863 έως το 1866, και το 1870  εξελέγη  Πατριάρχης Αλεξανδρείας (ως Σωφρόνιος Δ΄). Παρέμεινε Πατριάρχης Αλεξανδρείας μέχρι τον θάνατό του, στις 3 Σεπτεμβρίου 1899, σε ηλικία πέραν των 101 ετών. Τα οστά του βρίσκονται σήμερα σε μαρμάρινη λειψανοθήκη στο Ναό του Αγίου Γεωργίου Παλαιού Καΐρου.

Η Πατριαρχία του αμαυρώθηκε από την άδικη εκδίωξη του Πατριαρχικού Επιτρόπου Καΐρου, Μητροπολίτου Πενταπόλεως Νεκταρίου. Επισημαίνεται ότι στο έγγραφο , που επιδόθηκε τότε στον Πενταπόλεως Νεκτάριο, δεν υπάρχει ουδεμία αιτιολόγηση των λόγων , ούτε καν σχετικός υπαινιγμός, για την απόφαση του Σωφρονίου Δ’. 

Ο Άγιος Νεκτάριος επέστρεψε στην Ελλάδα και εργάστηκε ως Ιεροκήρυκας (Ευβοίας) (1891 – 1893), Φθιώτιδος και Φωκίδας (1893 – 1894) και διευθυντής της Ριζαρείου Εκκλησιαστικής Σχολής στην Αθήνα (1894 – 1904).

Μετά τον θάνατο του Πατριάρχη Αλεξανδρείας Σωφρονίου (1899), ο Νεκτάριος εκλήθη να τον διαδεχθεί, αλλά ο Άγιος αρνήθηκε. Το 1904 ίδρυσε γυναικεία Μονή στην Αίγινα, της οποίας ανέλαβε προσωπικά την διοίκηση, αφού εγκαταβίωσε εκεί το 1908, μετά την παραίτησή του από τη Ριζάρειο Σχολή. Στην Μονή της Αίγινας, η οποία σήμερα είναι μεγάλο προσκύνημα , λόγω του τάφου και των λειψάνων του, εκοιμήθη εν Κυρίω , στις  8 Νοεμβρίου 1920. Η ανακομιδή των Ιερών λειψάνων του έγινε στις 3 Σεπτεμβρίου του 1953 και στις 20 Απριλίου του 1961, με Πράξη του Οικουμενικού Πατριαρχείου, διακηρύχθηκε Άγιος της Ορθόδοξης Εκκλησίας.

Μετά από 37 χρόνια,  το 1998 το Πατριαρχείο Αλεξανδρείας απεκατέστησε συνοδικώς την κανονική τάξη περί του προσώπου του, επί Πατριαρχίας του Κύπριου  Πέτρου Ζ’. Ιστορικό έγγραφο: Η αποκατάσταση του Αγίου Νεκταρίου επί μακαριστού Πατριάρχου Αλεξανδρείας κυρού Πέτρου Ζ’ – Αγγελιαφόρος (ageliaforos.com)

Ο Σοφοκλής Δημητρακόπουλος, φιλόλογος – συγγραφέας, στο βιβλίο του “Προσκύνημα του Αγίου Νεκταρίου στο Άγιον Όρος” , αναφέρει ότι το  καλοκαίρι του 1898 ο Άγιος Νεκτάριος, μητροπολίτης Πενταπόλεως, διωγμένος από τη θέση του στην Αίγυπτο και όντας τότε ύστερα από πολλές ταπεινώσεις και ταλαιπωρίες, τις οποίες όμως υπέμενε αγόγγυστα και με χριστιανική καρτερία διευθυντής της Ριζαρείου Σχολής, πραγματοποίησε προσκυνηματική επίσκεψη στο Άγιον Όρος, στο οποίο πάντοτε με ιδιαίτερο πόθο προσέβλεπε και στο οποίο, μετά την εκδίωξή του από την Αίγυπτο, σκόπευε να μονάσει. Ο συγγραφέας, μεταξύ άλλων, σημειώνει:

Στο ιστορικό Πρωτάτο των Καρυών προσκύνησε την εφέστιο του Όρους θαυματουργή εικόνα «Άξιόν εστι», θαύμασε τις περίφημες τοιχογραφίες του Πανσέληνου και χοροστάτησε σε κάποιες ιερές Ακολουθίες, όπου ένιωσε βαθιά την κατάνυξη… Στις 6 Αυγούστου, γιορτή της Μεταμόρφωσης του Σωτήρος, βρισκόταν στη Μεγίστη Λαύρα, ενώ στις 15 Αυγούστου, γιορτή της Κοίμησης, λειτούργησε στο μοναστήρι των Ιβήρων, όπου και προσκύνησε τη δεύτερη εφέστιο εικόνα του Αγιωνύμου Όρους, τη φημισμένη θαυματουργό εικόνα της «Πορταίτισσας»… Ενδιάμεσα των Καρυών, της Λαύρας και των Ιβήρων επεσκέφθη τον Μυλοπόταμο, όπου ασκήτευε ο πρ. Οικουμενικός Πατριάρχης Ιωακείμ ο Γ´, μετά την πρώτη του πατριαρχία. Αυτό ήταν φυσικό, δεδομένης της φωτεινής προσωπικότητας του μεγάλου εκείνου Πατριάρχη…

Στη Σιμωνόπετρα έμεινε ζωντανή η ανάμνηση της επίσκεψής του στο γηροκομείο της, ενώ ιδιαίτερος παρέμεινε ο πνευματικός σύνδεσμος με τον Άγιο  Ιερώνυμο  Σιμωνοπετρίτη. Ο νεαρός τότε μοναχός εντυπωσιάστηκε πολύ και, όταν κατά καιρούς κατέβαινε στην Αθήνα και στο Μετόχι της Ανάληψης στον Βύρωνα, πήγαινε και ως την Αίγινα για να πάρει την ευλογία του και αργότερα, τον Οκτώβριο του 1920, του συμπαραστάθηκε στη νοσηλεία του στο Αρεταίειο νοσοκομείο. Τότε ο Άγιος του εξομολογήθηκε τον μύχιο πόθο του: «Αν ο Θεός μου δώσει την υγείαν μου, θα ξαναέλθω εις Άγιον Όρος»”.

Η Αγιορειτική Φωτοθήκη ιδρύθηκε το 1991 με σκοπό τη συλλογή, τη διάσωση, την αποκατάσταση, τη συντήρηση και τη δημοσιοποίηση φωτογραφικού υλικού που αφορά στο Άγιον Όρος. Από τότε η έρευνα για την αγιορειτική φωτογραφία, ιδιαίτερα των φωτογραφικών απεικονίσεων που χρονολογούνται από τα μέσα της δεκαετίας του 1850 ώς το 1963, προχώρησε με γρήγορα βήματα. Οι εκδόσεις λευκωμάτων και η παραγωγή εκθέσεων που έχουν πραγματοποιηθεί ώς σήμερα, έδωσαν τη δυνατότητα στο ευρύτερο κοινό να γνωρίσει την αγιορειτική φωτογραφία και παράλληλα δημιούργησαν τις προϋποθέσεις για την ανάπτυξη της έρευνας και την τεκμηρίωση της φωτογραφικής συλλογής της Αγιορειτικής Φωτοθήκης.

Η συλλογή περιλαμβάνει, επίσης, σύγχρονες φωτογραφικές απεικονίσεις, έργα μοναχών και λαϊκών που συνεχίζουν να καταγράφουν τη φύση, τα κτίσματα, τον καθημερινό βίο και τα γεγονότα στο Άγιον Όρος. Η συστηματική συλλογή, ταξινόμηση και τεκμηρίωση αυτού του φωτογραφικού υλικού προσβλέπει στη συνέχεια της καταγραφής της ιστορίας της αγιορειτικής φωτογραφίας και στη διεύρυνση του φωτογραφικού αρχείου και της σημασίας του ως πηγής έρευνας για τις επόμενες γενιές.

Η συλλογή αποτελείται από γυάλινες φωτογραφικές πλάκες, πλαστικά έγχρωμα και ασπρόμαυρα αρνητικά, έγχρωμες διαφάνειες, παλαιές φωτογραφικές εκτυπώσεις και ψηφιακά φωτογραφικά αρχεία.

Η περιήγηση στην Αγιορειτική Φωτοθήκη

Το φωτογραφικό υλικό έχει ταξινομηθεί σε θεματικές ενότητες που αναδείχθηκαν από το περιεχόμενο των φωτογραφικών απεικονίσεων: φύση, κτίσματα, πορτραίτα, καθημερινός βίος και τέχνη. Την επιμέλεια της Φωτοθήκης έχουν οι: Ιερομόναχος Ιουστίνος & Αντώνιος Βασιλειάδης