«Το ταγκό του Ισραήλ με την Τουρκία έχει και όρια»

«Την ώρα που ανοίγουν νέοι δρόμοι διαλόγου μεταξύ Ιεροσολύμων και Άγκυρας, συμπεριλαμβανομένης μιας προγραμματισμένης επίσκεψης του ισραηλινού πρωθυπουργού Netanyahu στην Τουρκία, οι ισραηλινές προτεραιότητες θα πρέπει να παραμείνουν σταθερές».

 “Το Ισραήλ θα πρέπει να είναι σε θέση να καθησυχάζει την Ελλάδα και την Κύπρο ότι δεν πρόκειται να συνάψει οποιαδήποτε συμφωνία με τον Erdogan, που θα αντίκειται στα συμφέροντα της Αθήνας και της Λευκωσίας (ΦΩΤΟ ΕΠΑΝΩ :grtimes.gr) .Οι κατ’ επανάληψη υποδείξεις και πιέσεις του Erdogan και της κυβέρνησής του σε μια προσπάθεια να πείσουν το Ισραήλ να εξάγει το φυσικό αέριό του μέσω Τουρκίας, βοηθώντας έτσι την τελευταία να καθιερωθεί ως ενεργειακός κόμβος, είναι άσκοπες”, εκτιμά ο συνταγματάρχης εν αποστρατεία Eran Lerman*, σε ανάλυση του η οποία δημοσιεύτηκε στην  ιστοσελίδα της ισραηλινής δεξαμενής σκέψης The Jerusalem Institute for Strategy and Security και στην ειδησεογραφική ιστοσελίδα Jewish News Syndicate. 

Ο Lerman είναι πρώην αναπληρωτής διευθυντής του ισραηλινού Συμβουλίου Εθνικής Ασφάλειας και νυν Αντιπρόεδρος του Ινστιτούτου των Ιεροσολύμων για τις Στρατηγικές Μελέτες και την Ασφάλεια.

Ακολούθως επισημαίνονται τα σημαντικότερα σημεία της ανάλυσης:

Η πειστική νίκη της κεντροδεξιάς Νέας Δημοκρατίας υπό τον Κυριάκο Μητσοτάκη στον δεύτερο γύρο των ελληνικών βουλευτικών εκλογών της 25ης Ιουνίου σταθεροποιεί το πολιτικό σκηνικό στην Αθήνα.

Δεδομένου ότι το ελληνικό εκλογικό σύστημα επιβραβεύει σημαντικά το κόμμα με τις περισσότερες ψήφους, η ΝΔ έχει την απόλυτη πλειοψηφία 158 σε σύνολο 300 εδρών στην ελληνική βουλή.

Στην πραγματικότητα ολοκληρώνεται έτσι ένας κύκλος εκλογών σε χώρες της Ανατολικής Μεσογείου, με έμπειρες πολιτικές προσωπικότητες να βρίσκονται στην εξουσία:

Ο Μπενιαμίν Νετανιάχου (Β. Netanyahu) στο Ισραήλ κυβερνά από τις 29 Δεκεμβρίου 2022 με έναν σταθερό κοινοβουλευτικό συνασπισμό (παρά τις σημαντικές αναταράξεις εξαιτίας της προωθούμενης δικαστικής μεταρρύθμισης).

Ο Νίκος Χριστοδουλίδης, πρώην Υπουργός Εξωτερικών της Κύπρου, ορκίστηκε Πρόεδρος της χώρας στις 28 Φεβρουαρίου.

Ο Ταγίπ Ερντογάν (Τ. Erdogan) επικράτησε στον δεύτερο γύρο των προεδρικών εκλογών στην Τουρκία στις 28 Μαΐου και ορκίστηκε στις 3 Ιουνίου, ξεκινώντας μια τρίτη προεδρική θητεία. (…)

Η επίσκεψη του ισραηλινού υπουργού Εξωτερικών Cohen στις 6 Ιουλίου στην Ελλάδα -ο Κοέν υπήρξε ο πρώτος ΥπΕξ που επισκέφθηκε τον Έλληνα νέο ομόλογό του Γιώγο Γεραπετρίτη- σηματοδότησε τη σημασία που αποδίδουν οι δύο χώρες στη συνεργασία τους και στην «ευθυγράμμισή» τους στην Ανατολική Μεσόγειο.

Οι κοινές αντιλήψεις περί απειλών και ευκαιριών, οι κοινές αξίες και η προοπτική οικονομικής συνεργασίας, ειδικά αλλά όχι κατ’ αποκλειστικότητα στον ενεργειακό τομέα, αποτελούν μέρος αυτής της νέας «γέφυρας» στη Μεσόγειο.

Το Ισραήλ συμμετέχει έντονα στην ενίσχυση των ελληνικών στρατιωτικών δυνατοτήτων. Οι Ισραηλινοί έχουν καταστεί σημαντικό μέρος της ελληνικής τουριστικής κίνησης και μεγάλοι επενδυτές στην Κύπρο.

Το Ισραήλ υποστηρίζει σταθερά τη θέση της Ελλάδας και της Αιγύπτου στο ζήτημα της οριοθέτησης της ΑΟΖ στην Ανατολική Μεσόγειο-  σε αντίθεση με το τουρκο- λιβυκό μνημόνιο. Τέλος, η Ελλάδα είναι πιθανό να καταστεί, αν όχι κόμβος, τότε αγωγός ενέργειας προς την Ευρώπη.

Ένα τέτοιο project θα ερχόταν αμέσως σε σύγκρουση με τη χρήση της Κυπριακής ΑΟΖ. Το Ισραήλ δεν επιθυμεί να προσδεθεί σε μια ασταθή τουρκική ηγεσία, η οποία εξακολουθεί να τρέφει εχθρικά αισθήματα απέναντί του και δύναται να στραφεί εναντίον του σε περιόδους κρίσης, ιδιαίτερα στην περίπτωση αντιπαράθεσης με τη Χαμάς.

Επιπλέον, όπως θα περιγραφεί και στη συνέχεια, υφίστανται και άλλες βιώσιμες εναλλακτικές.

Τι θα πρέπει, επομένως, να περιλαμβάνει η ημερήσια διάταξη κατά την επίσκεψη Netanyahu στην Άγκυρα, εάν ο ισραηλινός πρωθυπουργός απορρίψει το «φλερτ» Erdogan σχετικά με τον αγωγό προς την Τουρκία;

Υπάρχουν κι άλλα πεδία στα οποία οι δύο χώρες, παρά τις διαφορές του πρόσφατου παρελθόντος, μπορούν να εξεύρουν κοινό έδαφος, κι ακόμη κι αν το Ισραήλ αρνηθεί να «απαρνηθεί» τη στρατηγική εταιρική του σχέση με την Ελλάδα και την Κύπρο.

Οι τουρκο- ισραηλινές εμπορικές σχέσεις συνεχίζουν να αναπτύσσονται κι έχουν κι άλλο περιθώριο, εάν η ισραηλινή κυβέρνηση προχωρήσει στα σχέδιά της να μειώσει το κόστος ζωής στη χώρα, επιτρέποντας τις εισαγωγές γεωργικών προϊόντων.

Η πενιχρή απόδοση της τουρκικής οικονομίας τα τελευταία χρόνια φάνηκε να θέτει υπό αμφισβήτηση την πολιτική επιβίωση του Erdogan: η βελτίωση των σχέσεων της Τουρκίας με το Ισραήλ, όπως εξάλλου και με τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα (ΗΑΕ) και τη Σαουδική Αραβία, μπορούν να συμβάλουν στο να εξέλθει η Τουρκία από τη δύσκολη θέση στην οποία βρίσκεται.

Από στρατηγικής άποψης, το Ισραήλ μοιράζεται με την Τουρκία, όπως εξάλλου φάνηκε στα μέσα Ιουλίου κι από την επίσκεψη του ισραηλινού Υπουργού Άμυνας Yoav Gallant στο Μπακού, έντονο ενδιαφέρον για την αμυντική ικανότητα του Αζερμπαϊτζάν, εν μέσω αυξανόμενων εντάσεων με την Τεχεράνη.

Όντας παραδοσιακός σύμμαχος της Τουρκίας, το Αζερμπαϊτζάν απολαμβάνει εδώ και κάποια χρόνια μια ισχυρή σχέση ασφαλείας με τα Ιεροσόλυμα, ενώ πρόσφατα άνοιξε και πρεσβεία στο Ισραήλ, έπειτα από χρόνια επιφυλάξεων και καθυστερήσεων.

Η Τουρκία μπορεί να λάβει διφορούμενες θέσεις έναντι του Ιράν (το 2010 υπήρξαν δύο μόνο μέλη του Σ.Α. των Ηνωμένων Εθνών που αντιτάχθηκαν στο ψήφισμα των κυρώσεων υπ’ αριθμ. 1929 κι αυτά ήταν η Τουρκία και η Βραζιλία), αλλά στο ζήτημα της Συρίας ή σ’ ό,τι αφορά στο μέλλον του Αζερμπαϊτζάν, η Άγκυρα και η Τεχεράνη βρίσκονται σε αντίπαλα στρατόπεδα.

Τέλος, στο ζήτημα της «μεσογειακής ταυτότητας» και των θεσμών, το Ισραήλ, η Ελλάδα και η Κύπρος υιοθετούν μια παραλλαγμένη θέση, αφήνοντας ανοιχτές τις πόρτες της «ομάδας» σε όσους μπορούν να αποδειχθούν ομοϊδεάτες. Στην ομάδα αυτή δε χωρούσε βεβαίως ο νεο-οθωμανισμός του Erdοgan της προηγούμενης δεκαετίας, όπως εξάλλου δεν έχει θέση ούτε μια στάση διεκδίκησης (εκ μέρους της Τουρκίας) του μισού Αιγαίου στο όνομα του δόγματος της «Γαλάζιας Πατρίδας». Εφόσον ο Erdogan είναι διατεθειμένος να αποστασιοποιηθεί από τέτοια όνειρα, το Ισραήλ θα μπορούσε να βοηθήσει στη χάραξη ενός δρόμου προς την κατεύθυνση μιας ευρύτερης περιφερειακής ολοκλήρωσης, που μπορεί επίσης να αντανακλά τη θέση της Τουρκίας στην Ουάσιγκτον, αλλά όχι εις βάρος των όσων έχουν ήδη κερδηθεί.

Εκτός από τις υπάρχουσες εξαγωγές προς την Αίγυπτο και την Ιορδανία, που έχουν σημασία εθνικής ασφαλείας και που αποτελούν σταθερές και ασφαλείς αγορές, το Ισραήλ θα πρέπει να αναζητήσει, τόσο στην Ανατολική Μεσόγειο όσο και αλλού, ρυθμίσεις που δημιουργούν το υψηλότερο δυνατό επίπεδο ευελιξίας.

Οι αγωγοί, εκτός από το πολύ μεγάλο τους κόστος, δεν αποτελούν την καλύτερη λύση: καλύτερη λύση είναι οι μονάδες LNG, είτε αυτές θα κατασκευάζονταν στην Κύπρο είτε ως πλωτές εγκαταστάσεις στη θάλασσα. Άλλη επιλογή είναι η κατασκευή ενός σταθμού παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας στην Κύπρο και η διασύνδεση αυτού και της παραγωγής του Ισραήλ με υποθαλάσσια καλώδια στο ευρωπαϊκό δίκτυο.

Όλες οι παραπάνω λύσεις θα απαιτούσαν στενή σχέση τόσο με τη Λευκωσία όσο και με την Αθήνα. Από το Ισραήλ θα ζητείτο επίσης να υποστηρίξει σταθερά την ελληνο-αιγυπτιακή θέση σχετικά με την οριοθέτηση της ΑΟΖ (και να αντιταχθεί στο τουρκο- λιβυκό μνημόνιο). (…)

Ένας από τους βασικούς λόγους για τους οποίους το Ισραήλ θα πρέπει να διατηρήσει και να διευρύνει τις τριμερείς σχέσεις του με την Ελλάδα και την Κύπρο συνδέεται και με τον ρόλο που ενδέχεται να τους ζητηθεί να διαδραματίσουν, εάν το Ισραήλ εμπλακεί σε μια συνολική αντιπαράθεση στον Βορρά, (…), κάτι που μοιάζει ολοένα και πιθανότερο.

Tα λιμάνια και τα αεροδρόμια του Ισραήλ ενδέχεται να αντιμετωπίσουν απειλή: σ’ ένα τέτοιο σενάριο εθνικοί αερομεταφορείς, όπως η El Al Airlines και η Zim Shipping (…), θα πρέπει ενδεχομένως να ζητήσουν υλικοτεχνική «βάση» στην Κύπρο και την Ελλάδα.

Ούτε στην Τουρκία ούτε στις αραβικές χώρες μπορεί να βασιστεί το Ισραήλ. (…) Και είναι παράλληλα και σημαντικό για το Ισραήλ να υποστηρίζει τη συνεχιζόμενη ικανότητα της Κύπρου να ασκεί τη δική της εξωτερική πολιτική και να προβαίνει σε επιλογές εθνικής ασφάλειας, χωρίς βέτο από την Άγκυρα.

Ακόμα κι αν επρόκειτο να υπάρξει πρόοδος προς την κατεύθυνση ενός συμφωνηθέντος μόνιμου status στο νησί συνολικά, κάτι που το Ισραήλ και όλοι οι άλλοι στην Ανατολική Μεσόγειο θα πρέπει να καλωσορίσουν ενθέρμως, η απαίτηση για διατήρηση της ανεξαρτησίας των αποφάσεων, ζωτικής σημασίας για όλα τα μέρη, θα πρέπει να διατηρηθεί.

*Τα ενυπόγραφα κείμενα απηχούν τις απόψεις των συγγραφέων τους/ ΠΗΓΗ:  hellasjournal.com