Περί την Ζωαρχική Συντήρηση της Notre Dame de Paris

Tου Μητροπολίτη 

πρώην Χαλκηδόνος

Αθανασίου*

«Ἐν Ἐκκλησίαις εὐλογεῖτε τόν Θεόν» (Ψαλμ. 67,27)

Ὡς γνωστόν, ἕν τῶν σημαντικοτέρων προβλημάτων τῶν ἔργων τῆς τέχνης καί μνημείων, τυγχάνει ἡ ὀρθή συντήρησις αὐτῶν. Καί τό θέμα τοῦτο τῆς νεοτάτης κυρίως ἐποχῆς παρουσίαζει πλείστας ὅμως δυσχερείας καί ἀπόψεις ὡς πρός τό πῶς δέον νά γίνεται αὕτη.

          Τοῦτο δέ ἀπαιτεῖ συντηρητάς εἰδικούς καί ἐμπείρους διά νά μήν καταλήξωμεν εἰς «φαινόμενα ἐκπληκτικά» καί τρισάθλια, “συνεργούντων” παρά τούς συντηρητάς προσώπων οὐδεμίαν σχεδόν ἰδέαν ἐχόντων περί τούτων καί κατά τρόπον ἀπολυταρχικόν, ἐκβιαστικόν καί καρεκλοκενταυρικόν! Καί τα φαινόμενα αὐτά εἶναι συνήθη παρ’ ἡμῖν καί οὐχί μόνον, ἀπό ἐτῶν. Ἔσχομεν δε τοιαύτα παραδείγματα ἐκ τοῦ ἀμέσου περιβάλλοντος ἡμῶν, τουθ’ ὅπερ ἀποβαίνει λίαν λυπηρόν ὅταν πρόκειται δι’ ἔργα παγκοσμίου φήμης καί ἀξίας. Ὅμως ἕτερα τά καυτά ἡμῶν θέματα!!!

          Αἱ μέθοδοι λοιπόν συντηρήσεως τῶν εἰκονικῶν καί λειτουργικῶν τουλάχιστον ἔργων συντόμως εἶναι:       

1. Ἡ στερέωσις τοῦ ἔργου ἄνευ ἐπεμβάσεως τινός. 2. Ἡ συμπλήρωσις τῶν ἐλλειπόντων τμημάτων δι’ οὐδετέρου χρώματος, γραμμῶν ἤ ἄλλης τεχνικῆς. 3. Ἡ ἐπιζωγράφησις αὐτῶν ἤ ὁλοκλήρου τοῦ ἔργου, ἥτις εἶναι ὅλως ἀπαράδεκτος.

          Ἡ δέ τῶν ἀρχιτεκτονικῶν μνημείων: 1. Ἡ πρόσκτισις ἑτέρου τοιούτου ὡς εἰς τήν Gedächnis Kirche τοῦ Βερολίνου. 2. Ἡ συμπλήρωσις τῶν ἐλλειπόντων τμημάτων δι’ ἑτέρων πολλάκις προερχομένων ἐκ πνευματωδῶν ἰδεῶν, τῶν ὁποίων ἡ ὑλοποίησις ἐμποιεῖ μεγάλην ἐντύπωσιν, μή ἀπάδουσα ὅμως εἰς τήν προτέραν μορφήν τοῦ ἔργου τοῦ ἀρχιτεκτονικοῦ. Εἰς τό πλαίσιον αὐτό ἐντάσσεται πως καί ἡ “γοτθικοποιηση”, “μπαροκοποίηση” κ.ἄ. ναῶν τῆς Δύσεως.

          Καί τώρα στρεφόμεθα εἰς τό ἡμέτερον θέμα, τήν συντήρησιν καί ἀποκατάστασιν τῆς Notre Dame de Paris τό ὁποῖον εἶναι μέγα καί δυσχερές. Εὐτυχῶς ἐν Παρισίοις σπανίζουν οἱ «καρεκλοκένταυροι» ἀλλά μόνον, θεία βουλήσει, οἱ κένταυροι τῆς ὀρθῆς γνώσεως καί πράξεως.

          Τό ἔξοχον τοῦτον παγκόσμιον κειμήλιον τῆς γοτθικῆς τέχνης, μέ τήν πηγαίαν μορφολογικήν του θηλυκότητα, ὁ μητροπολιτικός ναός τῆς γαλλικῆς πρωτευούσης τήν 15 Ἀπριλίου 2019 ἔγινε, κρίμασιν οἷς εἶδεν ὁ Κύριος, παρανάλωμα τοῦ πυρός, ἀπό τεχνικά πιθανῶς αἴτια, θρηνούντων πολλῶν εὐαισθήτων ψυχῶν καί πιστῶν.

          Μετά, ὡς ἦτο φυσικόν ἐτέθη τό θέμα τῆς ἀποκαταστάσεως τοῦ μνημείου. Μεταξύ δέ τῶν προταθεισῶν εἰσηγήσεων λίαν ἐνδιαφέρουσα ἦτο τοῦ ὁλλανδικοῦ ἀρχιτεκτονικοῦ γραφείου Tirnsfrim. Εἶχεν δέ λεχθῆ, ὅτι ὁ ναός θά ἀποκατασταθεῖ εἰς τήν προτέραν του μορφήν, τουθ’ ὅπερ ὅμως δέν ἔγινε ἐπινοηθείσης ἑτέρας συγκλονιστικῆς λύσεως.

          Συμφώνως πρός τούς Times τό ἱστορικόν μνημεῖον εἶναι «στήν καλυτέραν του κατάστασιν». Χίλιοι περίπου ἄνθρωποι ἐργάζονται διά τήν ἀποκατάστασιν του, καί μέχρι τά Χριστούγεννα του ’24 πρόκειται νά ἀνοίξει ὁ ναός τάς πύλας του. Μετ’ αὐτοῦ συντηρούνται καί 22 ἀπό τούς πίνακας τοῦ 17ου καί 18ου αἰώνος, ἔργα ὅπως τοῦ C. Le Brun.

          Διά τάς ἐργασίας τοῦ κωδωνοστασίου ἐτοποθετήθησαν 30.000 τεμάχια σκαλωσιῶν. Ζυγίζοντα 600 τόνους!

          Τό γραφεῖον  Tirnsfrim ἐπαρουσίασεν μίαν μελέτην, ἡ ὁποῖα εἰσηγεῖτο τήν μεταβολήν τῆς ἀποτεφρωθείσης στέγης τοῦ ναοῦ εἰς ἕνα ὑάλινον πολύχρωμον καί γλυπτόμορφον πύργον λειτουργικοῦ χαρακτῆρος. Καί τοῦτο διά νά ἐναγκαλίζεται τρόπον τινά τούς εἰσερχομένους. Λέγεται δέ ὅτι ὁ ἀρχιτέκτων P. Ramirez ἐπηρρεάσθη εἰς τήν ἰδέαν αὐτήν, ἀπό τήν βασιλικήν τῆς Guadalupe Μεξικοῦ καί τήν Galeria Vittorio Emmanuele τοῦ Μιλάνου.

          Ἡ ὑάλινη στέγη ἀπαρτίζεται ἀπό ὑαλογραφήματα τά ὁποῖα στερεοῦνται δι’ ἑνός χαλύβδινου πλαισίου, τό ὁποίον συνίσταται ἐκ «παλλουσῶν» πως παραλλήλων λεπτῶν «γραμμῶν», πράγμα ἰδιαιτέρως ἐμφανές εἰς τό μεσαίον κλῖτος τοῦ ναοῦ, τουθ’ ὅπερ τονίζει τό ὀξυκόρυφον τοῦ γοτθικοῦ ναοῦ καί τήν «θηλυκότητα» του. Εἶναι τουτέστιν αἱ γραμμαῖ αὔται ὡσάν νά ἀκολουθούν τήν σύγχρονον μόδαν τῆς ἀνοικτῆς κόμης τῶν νεανίδων!

          Καί τό ὑάλινον ἄγαλμα τοῦτο βοηθεῖ εἰς τήν εἴσοδον τῶν ἀκτίνων τοῦ ἡλίου κατά τήν ἡμέραν, ἐνώ κατά τήν νύκταν φωτιζόμενον ἐσωτερικῶς ἐμφανίζει ἕνα «σπινθήρα εἰς τό σκότος». Οὕτως θα λάμψει καί πάλιν ὁ ναός ὅπως ποτέ κατά τῷ J.-L. Georgelin.

          Ἀπεκαλύφθη δέ, ὅτι τό ἔργον ἔχει κοστίσει τό φοβερόν ποσόν μέχρι σήμερον τῶν 700 ἑκατομ. Εὐρώ, ἐλήφθησαν δέ ὑπό τῶν Ἀρχῶν 846 ἑκατομ. Εὐρώ ἐκ δωρεῶν.

          Εἶχεν δέ εἰς τούς τοίχους τοῦ ναοῦ 150 ἐτῶν κόνιν καί 460 τόνους ἐκ τῆς κόνεως τοῦ μολύβδου τῆς πυρκαϊᾶς.

          Ὡς ἐξάγεται τέλος ἐκ τῶν ἀνωτέρῳ πρόκειται ἐνταῦθα περί μίας λίαν ἀξιολόγου συντηρήσεως τύπου μαμούθ, δεικνυούσης καί τήν ἀγάπην καί τόν σεβασμόν τοῦ λαοῦ πρός τήν Ἀειπάρθενον ἐν τῇ εκκοσμικευμένῃ Ἑσπερίᾳ, ὁ ὁποῖος ἔσπευσε νά ἀποκαταστήσει  τό περίφημον σύμβολον αὐτῆς.¹         

****

^[1] N. Bektaşyan, Notre Dame Katedraline yeni Yorum, Paros ἀρ. 111 (2020) 40. Ἡ Παναγία τῶν Παρισίων ἀνοίγει ξανά πιό ἐντυπωσιακή ἀπό ποτέ, Ἠχῶ 10.10 (2022) 2. Α. Poirier, Notre Dame. Die Secle Frankreichs, Βερολίνον 2022.

*Τα ενυπόγραφα κείμενα απηχούν τις απόψεις των συγγραφέων τους