Η λαχτάρα του Ναζίμ, η λαχτάρα της Ανθρωπότητας
KIZILYÜREK Niyazi*
Στις 3 Ιουνίου ήταν η 60ή επέτειος του θανάτου του Τούρκου ποιητή Ναζίμ Χικμέτ. Ο μεγάλος ποιητής, για τον οποίο ο Πάμπλο Νερούδα έγραφε «εμείς κοντά του δεν είμαστε καν ποιητές», πέθανε από καρδιακή ανεπάρκεια στη Μόσχα στις 3 Ιουνίου 1963. Αλλά η πνοή του έζησε , δεν χάθηκε ποτέ. Έγινε κτήμα της ανθρωπότητας… Γιατί έβαζε τον άνθρωπο πάνω από όλα και όπως είπε ο Ζαν Πολ Σαρτρ, ήταν «ο αδυσώπητος εχθρός των εχθρών του ανθρώπου».
Ο Ναζίμ υπηρετούσε τον Άνθρωπο. Τίποτα ανθρώπινο δεν του ήταν ξένο και δεν έλειπε από την ποίησή του. Ο ίδιος έλεγε: «Θέλω αυτό που είναι μοναδικό στον άνθρωπο να είναι μοναδικό στην ποίησή μου».
Αγάπησε τη ζωή γιατί αγαπούσε τον άνθρωπο. Αλλά όπως λέει και πάλι ο Σαρτρ, ο Ναζίμ Χικμέτ «γνώριζε ότι ο άνθρωπος είναι ένα δημιουργημένο ον και δεν έρχεται ποτέ στον κόσμο έτοιμος. Πρέπει να δημιουργεί κανείς τον εαυτό του πολεμώντας διαρκώς τον εχθρό του ανθρώπου.»
Για τον Ναζίμ, η αγάπη για τη ζωή σήμαινε αγώνας και δέσμευση.
Ο Ναζίμ μας καλεί να πάρουμε στα σοβαρά τη ζωή. Γιατί ξέρει ότι μπορούμε να ζήσουμε μια ζωή με νόημα μόνο αν την αγκαλιάσουμε και αν δεσμευτούμε. Και μια ζωή με νόημα είναι η καλύτερη απάντηση στο θάνατο… Είναι προτιμότερο να έχουμε ένα όνειρο, ακόμα κι αν μας κάψει, παρά να ζούμε μια ζωή χωρίς πάθος. Ο ποιητής φώναζε, «Αν δεν καώ εγώ, αν δεν καείς εσύ, αν δεν καούμε εμείς, πώς θα γενούν τα σκοτάδια λάμψη».
Σε ένα άλλο ποίημα του, μας δείχνει το δρόμο πώς να δεσμευτούμε προς τη ζωή: «Ακόμα και στα εβδομήντα σου θα φυτέψεις ελιές, όχι για να μείνουν στα παιδιά, αλλά επειδή δεν πιστεύεις στο θάνατο, παρόλο που τον φοβάσαι, η ζωή υπερτερεί…»
Ο Ναζίμ Χικμέτ είναι ένας αριστερός ποιητής. Η κοσμοαντίληψή του συμβαδίζει με την αγάπη στην ανθρωπότητα. Η ποίησή του ήταν πάντα παρόν στους αγώνες των βασανισμένων λαών. «Πάντα η καρδιά μου στην Ελλάδα τουφεκίζεται» έγραψε για τον Μπελογιάννη. «Έρχονται Ταράντα- Μπαμπού, έρχονται να σε σκοτώσουν, εσένα και τις κατσίκες σου», συμπαραστεκόταν στη φτωχή γυναίκα από την Αιθιοπία, θύμα των φασιστικών ορδών του Μουσολίνι. « Για μένα, το λοιπόν, το πιο εκπληκτικό, το πιο επιβλητικό, το πιο μυστηριακό και πιο μεγάλο, είναι ένας άνθρωπος που τον μποδίζουν να βαδίσει, είναι ένας άνθρωπος που τον αλυσοδένουνε» έλεγε για τον Μπενερτζί από την Ινδία…
Ο Χικμέτ είναι ένας κομμουνιστής ποιητής. Η ποίησή του αντιτάσσεται στην εκμετάλλευση και τις ανισότητες που δημιουργεί ο καπιταλισμός. Σε αντίθεση με τους θιασώτες του καπιταλισμού, που θεωρούν ότι η ανισότητα είναι «φυσικό φαινόμενο», η Αριστερά αγωνίζεται για την κοινωνική ισότητα, γιατί ξέρει ότι η ανισότητα είναι αποτέλεσμα της εκμετάλλευσης του ανθρώπου από τον άνθρωπο.
Ωστόσο, ο αγώνας του Ναζίμ για ισότητα δεν τον οδηγεί στο να αγνοήσει τις ατομικές ελευθερίες, όπως συνέβαινε στον υπαρκτό σοσιαλισμό ή όπως βλέπουμε σε ορισμένα αριστερά κινήματα. Αντιθέτως, εκτιμά τις ατομικές ελευθερίες όσο και την ισότητα και την αδελφοσύνη. Αυτή την αντίληψη τη διατυπώνει σε στίχους με τον πιο όμορφο τρόπο: «Να ζεις μόνος κι ελεύθερος σαν δέντρο, κι αδελφικά σαν δάσος. Αυτή είναι η λαχτάρα μας..»
Η «λαχτάρα» του Ναζίμ ήταν και παραμένει η κοινή λαχτάρα της ανθρωπότητας…
Ο Ναζίμ Χικμέτ τιμωρήθηκε για τις ιδέες του. Πέρασε χρόνια στις τουρκικές φυλακές και αργότερα αυτοεξορίστηκε στη Μόσχα, όπου και πέθανε. Νοσταλγούσε πολύ την Κωνσταντινούπολη και η νοσταλγία του αυτή τον εξουθένωσε. Πριν το θάνατό του, έγραψε «Είμαι πολύ κουρασμένος καπετάνιε…Μην περιμένεις εμένα… Σε αυτό το λιμάνι μπλέ, δεν θα με βγάλεις ποτέ»…
*Τα ενυπόγραφα κείμενα απηχούν τις απόψεις των συγγραφέων τους
