Εμινέ Ντζαπάροβα στην : «Η Ρωσία έχει ήδη ηττηθεί»

Επί 15 λεπτά, η ομιλήτρια μας παρέσυρε σε όλη τη βεντάλια των συναισθημάτων που μπορεί να κουβαλούν οι ιστορίες ενός ανθρώπου ξεριζωμένου (από την Κριμαία) και ψυχικά τραυματισμένου (από τη ρωσική εισβολή)· ενός ανθρώπου, όμως, που είναι ταγμένος στην υπηρεσία του έθνους του με τη διαπρύσια σιγουριά του δίκαιου αγώνα και την ανάγκη να μη λησμονηθεί ο πιο αιματηρός πόλεμος επί ευρωπαϊκού εδάφους από τον Β΄ Παγκόσμιο κι εντεύθεν. Η Ουκρανή υφυπουργός Εξωτερικών, όση ώρα βρισκόταν στη σκηνή, μιλούσε για το τι σημαίνει «σπίτι», «πατρίδα». Σε μια παύση της, ακούγονται σειρήνες. «Αυτός είναι ο ήχος του θανάτου», λέει.

«Ολη η ζωή σε μια βαλίτσα

Ωσπου ήρθαν τα γεγονότα του 2014 – η Κριμαία προσαρτάται παρανόμως στη Ρωσία. Και πάλι πρέπει να εκτοπιστούν. «Ξέρετε πώς είναι να πρέπει να βάλεις όλη σου τη ζωή σε μια βιαστική βαλίτσα;» λέει η Εμινέ Ντζαπάροβα, επιστρατεύοντας ξανά εκείνες τις αναμνήσεις. 

«Η μία από τις δύο κόρες μου με ρωτούσε όσο φεύγαμε άρον άρον με το αυτοκίνητο: “Μαμά, ο Πούτιν δεν έχει παιδιά;”. Της απάντησα ότι μάλλον έχει και η μικρή επέμενε να αναρωτιέται: “Γελάει με τα παιδιά του;” “Ετσι πιστεύω”. “Ε, τότε, γιατί το κάνει αυτό στα παιδιά της Κριμαίας;”. Η μικρή δεν πίστευε ότι έπρεπε να αφήσει το σπίτι της».

Από το 2014 έφτασε στις σειρήνες της 24ης Φεβρουαρίου 2022 – «στον ήχο του φόβου». Ηταν η στιγμή που –παρότι είπε ότι προτιμά να μιλά ως άνθρωπος παρά ως αξιωματούχος– κάτι άλλαξε στην παρουσία της στη σκηνή. Η αναφορά στο Ιρπίν, στην Μπούτσα, στη Μαριούπολη και στο θέατρο-μνημείο θανάτου ήταν η στιγμή της μετακίνησης από «τον πόνο στο σθένος».

«Δεν πανικοβληθήκαμε», λέει η Εμινέ Ντζαπάροβα. «Υπερασπιζόμαστε την πατρίδα μας από την πρώτη στιγμή εδώ και 15 μήνες. Κάνουμε τη θλίψη αποφασιστικότητα, διότι θέλουμε το μέρος που μας ανήκει. Ενα μέρος για να γιατρευτεί το τραύμα. Ενα μέρος όπου η ελευθερία θα έχει το νόημα που της αξίζει».

Το κοινό στην κεντρική σκηνή της Λυρικής σηκώθηκε όρθιο. Το σθένος που έφερε μαζί της από το Κίεβο δεν άφησε κανέναν ανέγγιχτο. Η Εμινέ Ντζαπάροβα, που δεν έμεινε απλώς στην εξιστόρηση δράμα του πολέμου, διαλάλησε με γενναιότητα κάτι που ξεπερνάει τις περιπλοκότητες του πολέμου: την έννοια της πατρίδας, του σπιτιού, της εστίας· είναι ξεριζωμένη και ξαναζεί τον ξεριζωμό. Και μαζί της εκατομμύρια Ουκρανοί.

Με το πείσμα των Τατάρων

Σε ένα από τα καμαρίνια της Λυρικής Σκηνής, η Εμινέ Ντζαπάροβα έμοιαζε ακόμα πιο αποφασιστική. Εχοντας μιλήσει σε όλους τους τόνους ενώπιον κοινού, κουβαλούσε κάτι από την αποστασιοποίηση ενός πολιτικού που εκπροσωπεί διεθνώς μία εμπόλεμη, αμυνόμενη χώρα.

Η έννοια του σπιτιού και της πατρίδας επανήλθε πολλές φορές στην κουβέντα που είχε η πρώτη υφυπουργός Εξωτερικών της Ουκρανίας με την «Κ». Η ίδια, ως εκ των Τατάρων της Κριμαίας, παλεύει χρόνια για τη δικαίωση και την απελευθέρωση της ιδιαίτερης πατρίδας της μέσα από την Crimea Platform.

Εχει διατελέσει υφυπουργός Πολιτικής της Πληροφορίας, που συστάθηκε μετά τα γεγονότα του 2014 για τον έλεγχο της διάχυσης της πληροφορίας για την προσάρτηση ουκρανικών εδαφών από τη Ρωσία. 

Από το 2020 είναι πρώτη υφυπουργός Εξωτερικών, υπεύθυνη για τον σχεδιασμό πολιτικής, τη συνεργασία με διεθνείς οργανισμούς, τη δημόσια διπλωματία και τις δραστηριότητες του Ουκρανικού Ινστιτούτου, εκπροσωπώντας τον ουκρανικό πολιτισμό στον κόσμο, ενώ είναι πρόεδρος της Εθνικής Επιτροπής της Ουκρανίας για την UNESCO. Είναι βραβευμένη διπλωμάτης και αφιερωμένη στην απελευθέρωση όλων των ουκρανικών εδαφών.

«Η αντεπίθεση δεν είναι απλώς μία αποφασιστική μάχη»

Γι’ αυτή την απελευθέρωση, εδώ και καιρό διαβάζουμε για την προετοιμασία της ουκρανικής αντεπίθεσης. Από την κουβέντα με την Εμινέ Ντζαπάροβα αντιλαμβάνεσαι ότι στην πολυαναμενόμενη αντεπίθεση έχουμε προσδώσει μία μάλλον κινηματογραφική εφόρμηση στα ξένα στρατεύματα.

«Κοιτάξτε, έχουμε πόλεμο. Δεν θα έπρεπε να αντιλαμβανόμαστε ως αντεπίθεση μία και μοναδική αποφασιστική μάχη. Αυτό που ονομάζουμε “αντεπίθεση” είναι μία διαδοχή διαφορετικών βημάτων, τακτικών και στρατηγικών. Θα ήθελα λοιπόν να γνωρίζετε ότι δεν θα υπάρξει μία μάχη που θα κρίνει τη συνολική λύση του πολέμου. Είναι κάτι που έχει διαφορετικά στάδια, διαφορετικά σενάρια, διαφορετικά βήματα», λέει η ίδια στην «Κ».

Οι μύθοι που διαλύθηκαν

Εδώ και 15 μήνες, βέβαια, η Ουκρανία –με τη ζωτικής σημασίας υποστήριξη της Δύσης– επιμένει να ματαιώνει τα σχέδια των ρωσικών δυνάμεων. Ο δεύτερος μεγαλύτερος στρατός του κόσμου, όπως λέει η Εμινέ Ντζαπάροβα, με τους ανεξάντλητους πόρους, υπερνικάται από το τεχνολογικό προβάδισμα της Ουκρανίας – ένα προβάδισμα-νίκη για τη χώρα, όπως λέει η συνομιλήτριά μας, που αποκτήθηκε όταν ουδείς φανταζόταν ότι οι σύμμαχοι θα μπορούσαν ποτέ να προμηθεύσουν τέτοια όπλα.

«Η Ρωσία δεν μπορεί να επιτύχει τους στόχους της. Ασφαλώς, όταν μιλάμε με όρους ισχύος, η Ρωσία ανέκαθεν είχε περισσότερους στρατιώτες και πόρους. Αυτό για το οποίο όμως προσπαθούμε διαρκώς να πείσουμε τους συμμάχους μας είναι ότι πρέπει να αποκτήσουμε τεχνολογικό προβάδισμα. Και αυτό είναι που έχουμε αρχίσει να αποκτούμε: με τους Patriot, τους Nasam, τα Abraham, τα συστήματα αεράμυνας», μας λέει η ίδια.

«Επίσης το ζήτημα με τα F-16 ήταν άλλη μία νίκη για την Ουκρανία, διότι, θυμάμαι, εμείς οι διπλωμάτες, στην αρχή της πλήρους κλίμακας εισβολής, αναζητούσαμε παντού όπλα. Και δεν ήταν προφανές στο παρελθόν ότι θα τα προμηθευόμασταν. Εναν χρόνο πριν, ουδείς μιλούσε για Patriot, ούτε για F-16. Ηταν μία ιστορική στιγμή όταν χτυπήσαμε τον υπερηχητικό πύραυλο Kinzhal της Ρωσίας με Patriot. Η Ρωσία είχε εξοργιστεί με αυτό. Ξέρετε, είναι ο μύθος ότι κάτι δεν μπορεί να νικηθεί, ο μύθος για τον δεύτερο μεγαλύτερο στρατό του κόσμου διαλύθηκε πλήρως».

«Η Ρωσία έχει ήδη χάσει τον πόλεμο»

Το Μπαχμούτ έπεσε· η Μπούτσα, το Ιρπίν και η Μαριούπολη πνίγηκαν στο αίμα και τη βία. Χιλιάδες σκοτώθηκαν και τραυματίστηκαν, εκατομμύρια εκτοπίστηκαν. «Παρότι δεν έχουμε κερδίσει ακόμη τον πόλεμο, η Ρωσία τον έχει ήδη χάσει», είναι μια γεμάτη αυτοπεποίθηση ατάκα της Ουκρανής υφυπουργού Εξωτερικών.

«Δεν είναι μόνον το πεδίο της μάχης και η στρατιωτική δράση. Είναι και η απομόνωση· η Ρωσία έχει καταστεί η χώρα με τις περισσότερες κυρώσεις στον κόσμο, προπορεύεται ακόμα και του Ιράν. Είναι χώρα τοξική. Εχασε την αξιοπιστία της ως συμμάχου. Ελπίζω και θεωρώ ότι η νομική πλευρά του νομίσματος θα φέρει τη Ρωσία ενώπιον της Δικαιοσύνης».

«Η Ρωσία προετοιμαζόταν επί οκτώ χρόνια»

Η Εμινέ Ντζαπάροβα θεωρεί ότι η ώρα της λογοδοσίας της Μόσχας έχει καθυστερήσει και αυτό έχει την αιτία του: την πολύχρονη λογική κατευνασμού απέναντι στον Πούτιν.

«Υπήρξε ατιμωρησία μέχρι που η Ρωσία εισέβαλε σε ουκρανική επικράτεια το 2014. Αλλά εξακολούθησε να επικρατεί η λογική του κατευνασμού. Και αυτό θέλω να το τονίσω. Το μάθημα από την Κριμαία μάς διδάσκει ότι, αν προσπαθείς να κατευνάσεις έναν εισβολέα, αυτό έχει συνέπειες», λέει στην «Κ» η Εμινέ Ντζαπάροβα. 

«Η χώρα μου δεν ήταν έτοιμη να προστατεύσει τα εδάφη της το 2014. Ολος ο πλανήτης ήταν επίσης τότε προβληματισμένος. Κι έτσι, μέσα σε οκτώ χρόνια η Ρωσία προετοιμάστηκε για τον πόλεμο».

Η «πραγματική ειρήνη» και το ουκρανικό σχέδιο

Ειρήνη με δικαιοσύνη φαίνεται ότι είναι ο μοναδικός και απαράβατος στόχος του ανυποχώρητου Κιέβου, όπως μεταφέρεται από την υφυπουργό Εξωτερικών, που βεβαίως επικαλείται την αποφασιστικότητα του Ουκρανού προέδρου Βολοντίμιρ Ζελένσκι.

«Ολοι αντιλαμβάνονται ένα πράγμα: ότι χρειαζόμαστε πραγματική ειρήνη, όχι κατευνασμό. Κι όταν λέμε πραγματική ειρήνη, υπάρχει ένα ιδιαίτερα σημαντικό συστατικό που ονομάζεται “δικαιοσύνη”. Καθότι σε περίπτωση άδικης ειρήνευσης –εις βάρος της Ουκρανίας δηλαδή–, τότε θα παραμέναμε στο ίδιο σημείο: ο πόλεμος θα συνεχιζόταν. Βέβαια, ακόμα κι αν ο πόλεμος τελείωνε, θα είχαμε πάλι ένα άλλο στάδιό του, αλλού», μας λέει η Εμινέ Ντζαπάροβα.

«Η Ουκρανία έχει καταφέρει να διαμορφώσει και να αναπτύξει το ειρηνευτικό της σχέδιο, τη φόρμουλα των 10 σημείων του προέδρου Ζελένσκι. Και θεωρούμε πως η συμβολή κάθε χώρας θα πρέπει να βασίζεται σε αυτά τα 10 σημεία. Ειδάλλως, δεν θα έχουμε δίκαιη ειρήνη», τονίζει η υφυπουργός Εξωτερικών της Ουκρανίας, αναφερόμενη στις προϋποθέσεις που έχει θέσει το Κίεβο για κατάπαυση του πυρός.

«Οι ένοπλοι Ουκρανοί δεν θα επιτρέψουν αδικίες»

Το σχέδιο που είχε καταθέσει τον περασμένο Νοέμβριο ο Ουκρανός πρόεδρος στην ομάδα του G20 περιλαμβάνει, μεταξύ άλλων, απελευθέρωση όλων των κρατουμένων, συμπεριλαμβανομένων αιχμαλώτων πολέμου και παιδιών που απελαύνονται στη Ρωσία· αποκατάσταση της εδαφικής ακεραιότητας της Ουκρανίας και την εκ νέου επιβεβαίωσή της από τη Ρωσία σύμφωνα με τον Χάρτη του ΟΗΕ, ο οποίος –σύμφωνα με τον Ζελένσκι– «δεν τίθεται σε διαπραγμάτευση»· αποκατάσταση των κρατικών συνόρων της Ουκρανίας με τη Ρωσία· δικαιοσύνη, μέσω ενός ειδικού δικαστηρίου που θα καταστήσει τη Ρωσία υπόλογη για εγκλήματα πολέμου.

Και εδώ η Εμινέ Ντζαπάροβα δηλώνει κάτι ενδιαφέρον: «Θέλω να το τονίσω αυτό: όταν μιλάμε για ειρήνη, αν οι όροι είναι υπέρ της Ρωσίας, τότε οι εκατοντάδες χιλιάδες ένοπλοι Ουκρανοί δεν θα επιτρέψουν να υπογραφεί μία τέτοια συνθήκη ειρήνης. Διότι αν φτάσουμε εκεί, αυτό θα σημαίνει ότι ο θάνατος τόσων χιλιάδων Ουκρανών ήταν μάταιος. Κάθε ηγεσία της χώρας μας θα πρέπει να λαμβάνει υπόψη της την επιθυμία του λαού. Και επιθυμία του λαού είναι η μαζική αποφασιστικότητα για μάχη».

«Να μη θρηνούμε, να μην παραλύουμε

«Από την άλλη, ουδείς γνωρίζει τι πρόκειται να συμβεί. Ουδείς προφήτης. Αυτό που, ωστόσο, γνωρίζουμε από την ιστορία μας» –συνεχίζει την κουβέντα μας η Εμινέ Ντζαπάροβα– «είναι ότι ζούμε σε έναν κόσμο που διαλαλεί ότι τίποτα δεν είναι αδύνατον. Ποτέ δεν μας είχε περάσει από τον νου ότι η Σουηδία και η Φινλανδία θα ήθελαν να ενταχθούν στο ΝΑΤΟ. Ούτε ότι η Ρωσία θα εκπαραθυρωνόταν από το Συμβούλιο της Ευρώπης, ότι θα της επιβάλλονταν τόσες και τόσες κυρώσεις. Ουδείς είχε διανοηθεί ότι θα έχουμε Patriot, Abraham και Leopard, ουδείς είχε φανταστεί ότι θα γινόταν κάτι τέτοιο. Αλλά έγινε».

«Οταν μιλάμε για το μέλλον, λοιπόν, αντιλαμβανόμαστε ότι είναι κάτι που έχουμε στα χέρια μας. Κι αυτό προσπαθούμε να κάνουμε. Να μη θρηνούμε, να μην παραλύουμε στη σκέψη ότι είμαστε αδύναμοι, ότι δεν φτάνουμε τη Ρωσία, ότι έχουμε να κάνουμε με τον δεύτερο μεγαλύτερο στρατό του κόσμου. Ο ουκρανικός λαός αντιστέκεται· όλοι έχουν πάρει τα όπλα· οι περισσότεροι φίλοι μου εντάχθηκαν στον στρατό ή στις μονάδες πολιτικής άμυνας».

«Ο Ζελένσκι δίνει… μη τυπικές οδηγίες»

«Kάνουμε πολλά πράγματα ταυτόχρονα στο υπουργικό συμβούλιο εν καιρώ πολέμου», είναι η απάντηση της Εμινέ Ντζαπάροβα σε ερώτηση της «Κ» για την καθημερινή δουλειά σε μιαν εμπόλεμη χώρα. «Γίναμε ειδικοί στα όπλα, στις γεννήτριες, μάθαμε να πηγαίνουμε πέρα από αυτό που θεωρούμε ότι είναι η διπλωματία, πρέπει να πηγαίνουμε πέρα από τα “τυπικά”, διότι αυτά δεν είναι καθόλου αποτελεσματικά σε τέτοιους καιρούς».

«Και αυτό συμβαίνει με τον πρόεδρο Ζελένσκι – διότι ο ίδιος είναι πολύ δυνατός, αποφάσισε να μείνει στη χώρα, να την κρατήσει ενωμένη. Και εκείνος, λοιπόν, αναθέτει πολύ… μη “τυπικά” καθήκοντα ή δίνει μη “τυπικές” οδηγίες. Και έτσι θα έπρεπε να γίνεται», λέει η Ουκρανή υφυπουργός Εξωτερικών. 

«Εξάλλου» –συνεχίζει– «νομίζω ότι ο πρόεδρος έχει καταφέρει δύο πολύ σημαντικά πράγματα. Πρώτον, έπαψε να απευθύνεται στους πολιτικούς και στράφηκε στους πολίτες σε άλλες χώρες, μιλούσε εκ μέρους του λαού του απευθείας σε έναν άλλο λαό. Δεύτερον, έχει αρχίσει ήδη να κάνει λόγο για ανοικοδόμηση. Και αυτό είναι πολύ θεραπευτικό ξέρετε, διότι έτσι κατευθύνεις την ενέργεια στο μέλλον. Ως άνθρωπος σας λέω ότι δεν ξέρουμε τα μελλούμενα. Δεν έχουμε τίποτα κάτω από τα πόδια μας. Τίποτα. Κι όταν λέει ότι θα αρχίσουμε τα έργα ανοικοδόμησης, τότε ο κόσμος νιώθει δημιουργικός τρόπον τινά».

Ενα μήνυμα στους Έλληνες

Η Εμινέ Ντζαπάροβα, όσο την παρατηρώ συνομιλώντας μαζί της, επιμένει στην ανάγκη της αλληλεγγύης· και το κάνει αυτό με δύο τρόπους: με την επίκληση στο συναίσθημα αλλά και στον κυνισμό του πολέμου, της πολεμικής πραγματικότητας, στα «απλά μαθηματικά».

Τη ρωτώ αν θέλει κάτι να μεταφέρει στους Ελληνες με την ευκαιρία της παρουσίας της στην Αθήνα. «Οταν πιστεύουμε ότι το σπίτι μας είναι ένα ξεχωριστό δωμάτιο στο μεγάλο μας σπίτι που λέγεται “πλανήτης”, δεν είναι σωστή λογική. Η φωτιά από το ένα δωμάτιο μπορεί να πάει στο άλλο. Κι έτσι, θέλουμε όσοι βρίσκονται σε ασφαλές δωμάτιο να αντιληφθούν ότι η φωτιά είναι εδώ και είναι κοινή μας ευθύνη να σταματήσουμε αυτή τη φωτιά. Διότι, αν δεν σταματήσει, θα φτάσει κι εδώ. Ας μην έχουμε αυταπάτες», λέει η Ουκρανή υφυπουργός Εξωτερικών. 

«Οφείλουμε να είμαστε σοφοί και έξυπνοι όταν έχουμε να κάνουμε με το κακό και τη βία. Κι αν δεν σταματήσουμε τη φωτιά, τότε θα εξαπλωθεί. Κι αν επιτρέψουμε –κι αυτό το λέμε διαρκώς στους συμμάχους μας– στον Πούτιν να επιτύχει τους στόχους του στην Ουκρανία, τότε είναι βέβαιο ότι θα υπάρξει ένα άλλο σκηνικό του πολέμου. Πρέπει να νικήσουμε τη Ρωσία, τώρα, εδώ, σήμερα, στην Ουκρανία. Και πρέπει να το κάνουμε αυτό διότι πληρώνουμε ήδη το υψηλότερο τίμημα – τις ζωές μας».

*Πηγή: kathimerini.gr/ ΦΩΤΟ: ©Νίκος Κοκκαλιάς/Καθημερινή