50 χρόνια διπλωματικών σχέσεων Κύπρου-Βατικανού

Συμπληρώνονται εφέτος,  2023, 50 χρόνια , από την εγκαθίδρυση διπλωματικών σχέσεων μεταξύ Κύπρου και Αγίας Έδρας.

 Η πλειοψηφία του κόσμου είναι πιο εξοικειωμένη με τον όρο «Βατικανό».Το Κράτος του Βατικανού, ναι μεν ταυτίζεται σε μεγάλο βαθμό με την Αγία Έδρα, αλλά αντιπροσωπεύει μόνο την εδαφική επικράτεια, την εδαφική υπόσταση της Αγίας Έδρας. Η Αγία Έδρα είναι αυτή που αποτελεί τον επίσημο θεσμό και αντιπροσωπεύει σε διεθνές επίπεδο την πραγματική, πολιτική, ηθική διπλωματική και οικονομική ισχύ του εκάστοτε Πάπα.  

Η Αγία Έδρα, (το Βατικανό) μέσω των 1,3 δισεκατομμυρίων πιστών της, των πολυπληθών ανθρωπιστικών, εκπαιδευτικών και νοσοκομειακών δομών της, αποτελεί εκ των ισχυρότερων μηχανισμών επιρροής της διεθνούς πολιτικής σκακιέρας. Πλήθος πολιτικών αναλυτών αλλά και ηγεσίες ισχυρών κρατών όπως οι ΗΠΑ, ο Καναδάς και η Αυστραλία θεωρούν την Αγία Έδρα, ως την μεγαλύτερη «soft power» (ήπια δύναμη) της υφηλίου.

Η επιρροή της Αγίας Έδρας τα τελευταία πενήντα χρόνια έχει επεκταθεί περαιτέρω μέσω του επίσημου διπλωματικού της δικτύου, που περιλαμβάνει 105 Ποντιφικούς πρέσβεις (Νούντσιους) ανά τον κόσμο και πλήρεις διπλωματικές σχέσεις με 184 κράτη.  Μέχρι στιγμής τα διαπιστευμένα στην Αγία Έδρα κράτη που διαθέτουν Πρεσβείες resident με έδρα τη Ρώμη ανέρχονται σε 91 συμπεριλαμβανομένης της Κυπριακής  Δημοκρατίας. Οι επιτόπιες Πρεσβείες χαίρουν της πραγματικής εκτίμησης και στήριξης του Βατικανού αντλώντας σαφώς μεγαλύτερα πολιτικά οφέλη χάρη στις αναβαθμισμένες, διπλωματικές τους σχέσεις. Υπογραμμίζεται, ότι η Αγία Έδρα δεν αποδέχεται τη διαπίστευση Πρέσβεων με παράλληλη διαπίστευση στο Ιταλικό Κράτος.

Η επιρροή της Αγίας Έδρας οφείλεται εκτός των άλλων στην έντονη φιλανθρωπική και εκπαιδευτική δραστηριότητα που επιτελεί  σε παγκόσμιο επίπεδο, καθώς σε αυτή υπέκεινται 3 εκατομμύρια σχολεία μεταξύ των οποίων και τα γνωστά μας καθολικά πανεπιστήμια και 5 χιλιάδες καθολικά νοσοκομεία. Η φιλανθρωπική δράση της στον τρίτο κόσμο ελέγχεται από την “Caritas” και την Κοινότητα του Αγίου Αιγιδίου , οργανώσεις που διαδραματίζουν το ρόλο του επιχειρησιακού βραχίωνα της Αγίας Έδρας και απασχολούν 300 χιλιάδες εθελοντές σε 162 χώρες, φροντίζοντας για την υγεία και τη μόρφωση εικοσιτεσσάρων και πλέον εκατομμυρίων συνανθρώπων μας.

Η Κυπριακή Δημοκρατία από τα πρώτα χρόνια της εγκαθίδρυσής της αναγνώρισε τη βαρύτητα της πολύπλευρης πολιτικής επιρροής που ασκεί η Αγία Έδρα, το Βατικανό. Αξίζει να αναφερθεί ότι ο Αρχιεπίσκοπος Μακάριος υπό την ιδιότητα του Προέδρου της Δημοκρατίας επισκέφτηκε το 1968 τον Πάπα Παύλο Στ΄ στο Βατικανό. Οι επαφές και διαπραγματεύσεις μεταξύ των δύο μερών οδήγησαν στη σύναψη πλήρων διπλωματικών σχέσεων στις 31 Ιανουαρίου  1973 με το διορισμό του πρώτου Πρέσβη της Κύπρου στην Αγία Έδρα, του μακαριστού συνάδελφου Πόλυ Μοδινού το Σεπτέμβριο του ίδιου χρόνου  και του πρώτου Αποστολικού Νούντσιου (Πρέσβη της Αγίας Έδρας), μακαριστού Μονσινιόρ Πίου Λάγκι.

Το 2003 με απόφαση του Προέδρου Τάσσου Παπαδόπουλου, η Κύπρος εγκαθιδρύει επιτόπια Πρεσβεία στην Αγία Έδρα, διορίζοντας στις 5 Ιουλίου στη θέση του πρώτου resident Πρέσβη, τον κ. Γιώργο Πουλίδη, επιτυγχάνοντας την αναβάθμιση της διεθνούς εικόνας της Κύπρου στο εξωτερικό και την απόκτηση ισχυρού ερείσματος και υποστήριξης στο Κυπριακό από την Αγία Έδρα.  Πράγματι, ο διορισμός επιτόπιου Πρέσβη και δη του έμπειρου Μονίμου Αντιπροσώπου της ΚΔ στους Οργανισμούς των Ηνωμένων Εθνών στη Ρώμη (FAO, IFAD, WFP), κου Γιώργου Πουλίδη, έδωσε νέα ώθηση στις διμερείς σχέσεις Αγίας ΄Εδρας-Κύπρου. Έκτοτε πραγματοποιήθηκαν δεκάδες ανταλλαγές διμερών επισκέψεων και σχετικές πολιτικές συνομιλίες μεταξύ υψηλών αξιωματούχων σε επίπεδο Προέδρων της Δημοκρατίας, Υπουργών Εξωτερικών και Γενικών Διευθυντών, καθώς και Υπουργών άλλων Υπουργείων μας στα αντίστοιχα Υπουργεία / Dicasteri της Αγίας Έδρας.

Αποκορύφωση της διπλωματικής δράσης της Πρεσβείας της Δημοκρατίας στην Αγία Έδρα αποτελούν οι ιστορικές επισκέψεις δύο Παπών στην Κύπρο, οι οποίες συγκέντρωσαν την προσοχή όλων των διεθνών ΜΜΕ και ειδησεογραφικών πρακτορείων:

• 4 – 6 Ιουνίου 2010 του Πάπα Βενέδικτου ΙΣτ΄, πρώτου Ποντίφικα που επισκέπτεται το νησί μας
• 2 – 4  Δεκεμβρίου 2021 του Πάπα Φραγκίσκου.

Αναφέρεται ότι την παρούσα χρονική στιγμή, από το 2018 ο Πρέσβης της Δημοκρατίας Γιώργος Πουλίδης είναι Πρύτανης του Διπλωματικού Σώματος στην Αγία Έδρα.  Πρόκειται για τον πρώτο Πρύτανη μη καθολικής χωράς. Ο κος Πουλίδης ως Πρέσβης στην Αγία Έδρα είχε την τιμή και ευκαιρία κατά τη μακρά θητεία του, να γνωρίσει και να συνεργαστεί εποικοδομητικά με τρεις Ποντίφικες: τον Πάπα Ιωάννη Παύλο , τον Πάπα Βενέδικτο ΙΣΤ΄ και τον εν ενεργεία Πάπα Φραγκίσκο.

Η Αγία Έδρα έχει αναβαθμίσει πρόσφατα, το 2021 λίγο πριν την επίσκεψη του Πάπα Φραγκίσκου, την διπλωματική παρουσία της στο νησί, εγκαθιστώντας για πρώτη φορά μόνιμο Επιτετραμμένο διπλωμάτη, τον Μονσινιόρ George Panamthudil. Η αναβάθμιση αυτή αποτελεί επιτυχία και της δυναμικής, διπλωματικής δράσης της Πρεσβείας μας στην Αγία Έδρα.

Ως προς το αξίωμα του Πρύτανη, αξίζει να αναφερθεί ότι αποδίδεται στον αρχαιότερα διαπιστευμένο Πρέσβη, προσδίδοντας στην αντίστοιχη Πρεσβεία ιδιαίτερα προνομιακή θέση καθώς και τεράστια ερείσματα και προβολή στο Βατικανό και όχι μόνο.

Ο πρέσβης της Κύπρου και πρύτανης του Διπλωματικού Σώματος στην Αγία Έδρα, Γεώργιος Πουλίδης

Χάρη στην ανάληψη της πρυτανικής αρχής,  η Κυπριακή Δημοκρατία παρά το μικρό μέγεθός της, έχει αναχθεί σε πρωταγωνιστικό παράγοντα στα διπλωματικά δρώμενα της Αγίας Έδρας, καθώς είναι η πρώτη σε τάξη Πρεσβεία.  Ο Πρύτανης αντιπροσωπεύει και προωθεί στην Αγία Έδρα, σειρά κοινών πρωτοβουλιών, θεμάτων και  αιτημάτων που αφορούν σε όλους τους Πρέσβεις. Επίσης συντάσσει και απευθύνει  ομιλίες και χαιρετισμούς προς τον Ποντίφικα και τον Πρωθυπουργό της Αγίας Έδρας εκ μέρους όλων των Διπλωματικών Αποστολών. Σε ορισμένες εκδηλώσεις της Αγίας Έδρας, καθώς και κρατικών θεσμών της Ιταλίας προσκαλείται μόνο ο Πρύτανης του ΔΣ εις αντιπροσώπευση των υπόλοιπων συναδέλφων.  Πρεσβείες μη κοινοτικών κρατών/υπερδυνάμεων όπως οι ΗΠΑ, ΗΒ, Καναδάς, Αυστραλία, Ιαπωνία, Ν. Κορέα καλούν στις κλειστές συναντήσεις τους ως ισότιμο εταίρο και σύμβουλο, τον Πρέσβη της Κύπρου στην Αγία Έδρα, κο Γιώργο Πουλίδη καθότι Πρύτανης.

Η δυναμική παρουσία και διπλωματική δράση του Πρέσβη της Κύπρου στην Αγία Έδρα, κου Πουλίδη  και η προσπάθεια την οποία έχουν επενδύσει οι Κυβερνήσεις της Κυπριακής Δημοκρατίας από το 2003 μέσω της διεξαγωγής συνεχών διαβημάτων προς την Γραμματεία για τις Σχέσεις με τα Κράτη (Υπουργείο Εξωτερικών) της Αγίας Έδρας, για την ενημέρωσή του και την προσέλκυση της βοήθειάς του, για τις συντελούμενες, στα Κατεχόμενα παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και ειδικότερα της θρησκευτικής ελευθερίας, της καταστροφής της εθνικής και Χριστιανικής πολιτιστικής μας κληρονομίας, έχουν οδηγήσει την Αγία Έδρα να αναγνωρίσει την Κύπρο ως τοπικό γεωπολιτικό παράγοντα και να την προσεγγίσει ως διεθνή συνομιλητή με μεγάλη επιρρόη στην ευρύτερη περιοχή της Μεσογείου και την ΕΕ.

Βάσει των ανωτέρω, η Αγία Έδρα αποδίδει ιδιαίτερη σημασία στην ΚΔ την οποία θεωρεί ακριτική περιοχή της χριστιανικής Ευρώπης, προσδίδοντας στο θέμα της διατήρησης του διαθρησκευτικού χαρακτήρα του νησιού, της διατήρησης της χριστιανικότητάς του, καθώς και της καταστροφής της χριστιανικής πολιτιστικής κληρονομιάς στα κατεχόμενα τεράστια σημασία. Η Αγία Έδρα παρακολουθεί με αυξημένο ενδιαφέρον τις προσπάθειες επίλυσης του Κυπριακού, με έμφαση στις ανθρωπιστικές πτυχές του προβλήματος και έχει καταδικάσει ανεπιφύλακτα, τις πρακτικές που εφαρμόζει η Τουρκία εις βάρος της Κύπρου καθώς και τη συνεχιζόμενη καταστροφή της πολιτιστικής κληρονομιάς της ΚΔ στα κατεχόμενα.

Επιπλέον, άξιο μνείας το γεγονός ότι κατά την επίσκεψη του Αυτού Μακαριότατης, του μακαριστού Αρχιεπισκόπου Κύπρου Χρυσοστόμου Β’ στην Αγία Έδρα το 2007 υπεγράφη Κοινή Δήλωση με τον Πάπα Βενέδικτο ΙΣΤ’, στην οποία, η καταστροφή της Χριστιανικής κληρονομιάς στα Κατεχόμενα χαρακτηρίζεται, ως «έγκλημα κατά της ανθρωπότητας».Αξιοσημείωτο είναι δε το γεγονός ότι η Αγία Έδρα αποτελεί ένα από τους λίγους μείζονες διεθνείς παράγοντες, ο οποίος δεν συνομιλεί ούτε προβαίνει σε δηλώσεις  «περί «τουρκοκυπριακών Αρχών» όπως πράττουν άλλοι διεθνείς παράγοντες, τουναντίον υποδεικνύει ευθέως και απεριφράστως ότι οποιαδήποτε λύση πρέπει να βασίζεται στο διεθνές δίκαιο και τα ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών.

Αναμφίβολα, Κύπρος και Αγία Έδρα διατηρούν παραδοσιακά φιλικές σχέσεις και λόγω του χριστιανικού χαρακτήρα της χώρας μας, η οποία εντάσσεται στην ευρύτερη επικράτεια της Αποστολικής παράδοσης και των Αγίων Τόπων, καθώς και της ύπαρξης της δυναμικής Μαρωνιτικής και Λατινικής κοινότητας στο νησί.

Σημεία αναφοράς στην ενδυνάμωση των διμερών σχέσεων Κύπρου και Αγίας Έδρας από το 2003, έτος δημιουργίας επιτόπιας Πρεσβείας στο Βατικανό, υπήρξαν οι δύο ιστορικές επισκέψεις Παπών στην Κύπρο: του Πάπα Βενέδικτου Ιστ΄ τον Ιούνιο του 2010 και η πρόσφατη επίσκεψη του Πάπα Φραγκίσκου το Δεκέμβριο του 2021. Οι Επισκέψεις αυτές ήλθαν να επιβεβαιώσουν την έντονη διπλωματική δραστηριότητα και δυναμική παρουσία της Πρεσβείας της ΚΔ στην Αγία Έδρα, αναδεικνύοντας τη σημασία που κατέχει η Κύπρος στην πολιτική ατζέντα του εκάστοτε Ποντίφικα.

Υπογραμμίζεται ότι η Πρεσβεία της Κύπρου στην Αγία Έδρα (Βατικανό) διατηρεί  μακροχρόνιες, στενές φιλικές σχέσεις και επαφές σε προσωπικό και πολιτικό επίπεδο με αξιωματούχους της εκάστοτε Ρωμαϊκής Κουρίας ήτοι των Υπουργείων της Αγίας Έδρας, αλλά και με τους στενούς συνεργάτες του εκάστοτε Ποντίφικα, διπλωμάτες της Γραμματείας του Κράτους και υψηλόβαθμους κρατικούς λειτουργούς, σχέσεις οι οποίες συνέβαλαν και συμβάλλουν ουσιαστικά στη διατήρηση των διμερών σχέσεων σε πολύ ψηλό επίπεδο. Πρέσβης ΚΔ ο κ. Γιώργος Πουλίδης, επίσης Πρύτανης του Διπλωματικού Σώματος στην Αγία Έδρα από το 2018.

Επισκέψεις Κρατικών αξιωματούχων της ΚΔ στην Αγία Έδρα

04/01/23 Επίσκεψη τέως ΥπΕξ, κου Ιωάννη Κασουλίδη στην Αγία Έδρα, Κηδεία Πάπα Βενέδικτου ΙΣτ΄

24/10/22          Επίσκεψη τέως ΠτΔ, κου Ν. Αναστασιάδη

18/11/19          Επίσκεψη τέως ΠτΔ, κου Ν. Αναστασιάδη

2017                Επίσκεψη τέως ΥπΕξ, κου Ι. Κασουλίδη

15/02/14          Επίσκεψη τέως ΠτΔ, κου Ν. Αναστασιάδη

25/10/12          Επίσκεψη τέως ΠτΔ, κ. Δ. Χριστόφια στην Αγ. Έδρα

06/06/12          Επίσκεψη τέως ΥΠΕΞ, δρ. Ε. Κοζάκου-Μαρκουλλή, Υπογραφή συμφωνίας εγκαθίδρυσης διπλωματικών σχέσεων μεταξύ Κύπρου και Κυρίαρχου Στρατιωτικού Τάγματος των Ιπποτών της Μάλτας (S.M.O.M.) Έκτοτε η Πρεσβεία της Κύπρου στην Αγία Έδρα είναι παράλληλα διαπιστευμένη με το S,M.O,M.

12/03/12          Επίσκεψη τέως ΥΠΕΞ, δρ. Ε. Κοζάκου-Μαρκουλλή στην Αγία Έδρα         

25-29/03/09     Eπίσκεψη τέως ΠτΔ, κ. Δ. Χριστόφια στην Αγ. Έδρα

8-9/01/2009     Επίσκεψη πρώην ΥΠΕΞ, κ.  Μ. Κυπριανού στην Αγ. Έδρα

10/11/2006      Επίσκεψη πρώην ΠτΔ, Τ. Παπαδόπουλου στην Αγ. Έδρα

Τομείς Συνεργασίας /Υποστήριξη Αγίας Έδρας  και Ρωμαιοκαθολικής  Κοινότητας του Αγίου Αιγιδίου

• Σημειώνεται η επιτυχής υποστήριξη και η επίτευξη της αρωγής της Αγίας Έδρας στις διεθνείς μας υποψηφιότητες. Ειδικότερα, συγκρατείται η θετική ψήφος του Βατικανού στις κυπριακές υποψηφιότητες για τη θέση του Επιτρόπου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του Συμβουλίου της Ευρώπης, καθώς και για τη θέση στην Επιτροπή Διεθνούς Δικαίου και του Δικαστή στο Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο. H υποστήριξη της Αγίας Έδρας υπέρ των κυπριακών υποψηφιοτήτων οφείλεται αναμφίβολα στην πολύτιμη υποστήριξη που η Δημοκρατία παρείχε στην υπόθεση Lautsi έναντι της Ιταλίας στο ΕΔΑΔ, κατόπιν παράκλησης της Αγίας Έδρας. Η Ιταλία και η Αγία Έδρα πέτυχαν τη διατήρηση του Εσταυρωμένου στις αίθουσες των ιταλικών σχολείων χάρις επίσης στην κυπριακή υποστήριξη.

• Το 2008 η Ρωμαιοκαθολική Οργάνωση «Κοινότητα του Αγίου Αιγιδίου», η οποία αποτελεί μια εκ των εκτελεστικών οργάνων της Αγίας Έδρας κατά την άσκηση της εξωτερικής πολιτικής, διοργάνωσε με επιτυχία σε συνεργασία με το μακαριστό Αρχιεπίσκοπο Κύπρου Χρυσόστομο Β΄ και την Πρεσβεία μας στο Βατικανό, μια διεθνή διαπολιτισμική και διαθρησκευτική συνάντηση, στην οποία συμμετείχαν αρχηγοί κρατών της Ευρώπης και της Αφρικής, καθώς και υψηλές πολιτικές και θρησκευτικές προσωπικότητες από όλον τον κόσμο (π.χ. Υπουργοί της Αγίας Έδρας, Αρχιραββίνοι του Ισραήλ κοκ).

• 14 – 16 Φεβρουαρίου 2014 η ΜΟΚΑΣ έχει προχωρήσει στη συνομολόγηση Μνημονίου Συναντίληψης με την αντίστοιχη μονάδα της Αγίας Έδρας (AΙF) σχετικά με τη συνεργασία για την ανταλλαγή πληροφοριών σε θέματα ξεπλύματος παράνομου χρήματος και της καταπολέμησης της χρηματοδότησης της τρομοκρατίας.

• Καθοριστική επέμβαση της Αγίας Έδρας στην υπόθεση αρχαιοκαπηλίας του Τουρκου Dikmen. Στον απόηχο της Παπικής Επίσκεψής του στην Κύπρο, ο Πάπας Βενέδικτος ΙΣτ΄απέστειλε επιστολή στον Αρχιεπίσκοπο του Μονάχου, Καρδιναλίου Μarx, (θέση στην οποία είχε διατελέσει και ο ίδιος) για να βοηθήσει με κάθε μέσο στον επαναπατρισμό των κλεμμένων αρχαιοτήτων που είχαν εντοπιστεί το 1997 στα διαμερίσματα του Τούρκου αρχαιοκάπηλου Dikmen. Λίγες εβδομάδες αργότερα, μετά από πολύχρονη καθυστέρηση το Γερμανικό δικαστήριο αποφάσισε την επιστροφή των αντικειμένων στην Kύπρο.

• Κατά την επίσημη επίσκεψη του Πάπα Βενέδικτου ΙΣΤ’ στην Κύπρο τον Ιούνιο του 2010, ο Ποντίφικας αναφέρθηκε στη «θλιβερή διαίρεση του νησιού» και χαιρέτησε τις προσπάθειες για να «επέλθει ειρήνη». Αναφέρθηκε επίσης στην «απώλεια μεγάλου μέρους μιας πολιτιστικής κληρονομιάς που ανήκει σε ολόκληρη την ανθρωπότητα».

• Ο Πάπας Βενέδικτος αγνόησε τις εκκλήσεις του Τούρκου Υπουργού Ευρωπαϊκών Θεμάτων κ. Βagis για μετάβαση στα κατεχόμενα κατά την επίσκεψη του στη Κύπρο το 2010. Είχε μια σύντομη συνάντηση στις ελεύθερες περιοχές με το Σεΐχη της Λεύκας και κατά την αναχώρηση του από την Κύπρο ανέφερε: “Άκουσα ακόμη Κύπριους από τον βορρά οι οποίοι επιθυμούν να επιστρέψουν υπό συνθήκες ειρήνης στα σπίτια τους και στους χώρους λατρείας τους, και έχω συγκινηθεί βαθύτατα από τις εκκλήσεις τους.”

• Η Αγία Έδρα παρακολουθεί στενά τις εξελίξεις στο κυπριακό, εξού και η ιδιαίτερη νύξη του Πάπα Φραγκίσκου για την Κύπρο και δη για «τις νέες πρωτοβουλίες που αποσκοπούν να επιλύσουν τη μακρόχρονη διαίρεση», κατά την αντιφώνησή του στις ευχές του Διπλωματικού Σώματος παρά τη Αγία στις 11 Ιανουαρίου 2016.

• Κατά την πρόσφατη επίσκεψή του στην Κύπρο, τον Δεκέμβριο του 2021, ο Πάπας Φραγκίσκος συνέβαλε στην μετεγκατάσταση 50 μεταναστών από την Κύπρο στο Βατικανό. Η συμβολική χειρονομία του Ποντίφικα, δεν ερμηνεύεται μόνο ως ανθρωπιστική. Αντίθετα ο Ποντίφικας έμπρακτα επιδιώξε να ευαισθητοποιήσει πολιτικά τη διεθνή κοινότητα και τις κυβερνήσεις των κρατών για μια πιο δίκια ανακατανομή του μεταναστευτικού βάρους που επωμίζεται η μικρή Κύπρος και άλλα μεθόρια κράτη της Μεσογείου.

• Κατά τη διάρκεια συνάντησης του Πάπα Φραγκίσκου με αντιπροσωπεία των Αρμενίων του Λιβάνου στις 3 Ιουνίου 2013, ο Ποντίφικας με παρρησία, αναφέρθηκε στην γενοκτονία των Αρμενίων, Χαλδαίων και Ελλήνων ως την «πρώτη γενοκτονία του 20^ου αιώνα». Έντονη υπήρξε η αντίδραση του Τουρκικού ΥΠΕΞ το οποίο προέβηκε σε διάβημα προς το Nuncio της Αγίας Έδρας στην Άγκυρα, χαρακτηρίζοντας ως απαράδεκτες τις δηλώσεις του Φραγκίσκου. Στη συνέχεια η Τουρκίας ανακάλεσε ως ένδειξη διαμαρτυρίας τον Πρέσβη της στο Βατικανό.

• Στα συνεχή διαβήματα της Πρεσβείας της Κύπρου στο Βατικανό, σχετικά με τα επεισόδια παραβιάσεων των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και θρησκευτικών ελευθεριών στα κατεχόμενα, η Αγία Έδρα ανταποκρίνεται καταδικάζοντας γραπτώς τις εν λόγω παραβιάσεις εκ μέρους των τουρκικών, κατοχικών δυνάμεων.

Σχέσεις Βατικανού με θρησκευτικές ομάδες των Μαρωνιτών και Λατίνων της Κύπρου

Η Αγία Έδρα επιδίδει ιδιαίτερη ευαισθησία στα ζητήματα που αφορούν τις θρησκευτικές ομάδες των Καθολικών Μαρωνιτών και των Λατίνων της Κύπρου οι οποίες υπάγονται σε αυτή και δη, στο Υπουργείο Ανατολικών Εκκλησίων της Αγίας Έδρας. Η μακραίωνη παρουσία τους στην Κύπρο ενισχύει την σημασία της Κύπρου ως μιας χώρας όπου επιβιώνει ο χριστιανισμός στην περιοχή της Μέσης Ανατολής.

Η Αγία Έδρα διαχρονικά υποστηρίζει την επίτευξη λύσης του Κυπριακού βάσει των αρχών του διεθνούς δικαίου και των ψηφισμάτων του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ, η οποία θα διασφαλίζει τα ανθρώπινα δικαιώματα και τις θρησκευτικές ελευθερίες όλων των πολιτών ανεξαρτήτως θρησκείας, δόγματος και εθνικότητας.

Όπως είναι φυσικό η Αγία Έδρα ενδιαφέρεται ιδιαίτερα για την κατάσταση της μαρωνιτικής και λατινικής κοινότητας της Κύπρου και σε περίπτωση λύσης επιθυμεί τη διασφάλιση ή ακόμη και την ενίσχυση της υφιστάμενης θέσης τους. Ο εκάστοτε Αρχιεπίσκοπος Μαρωνιτών Κύπρου μεταβαίνει συχνά στο Βατικανό, όπου αναφέρεται στον εκάστοτε Υπουργό της Αγίας Έδρας για τις Ανατολικές Εκκλησίες, όπου υπάγεται η Μαρωνιτική Εκκλησία της Κύπρου. Επίσης ανά διετία περίπου αντιπροσωπεία της Μαρωνιτικής Κοινότητας της Κύπρου με επικεφαλής τον εκάστοτε Κοινοβουλευτικό Εκπρόσωπό της, επισκέπτεται τον Υπουργό Ανατολικών Εκκλησιών της Αγίας Έδρας, υποβάλλοντας τα αιτήματά της.

Διεθνής επιρροή Βατικανού

Η Αγία Έδρα, το Βατικανό  αποτελεί μείζονα πολιτικό παράγοντα στην διεθνή πολιτική σκηνή, όπου επιδιώκει τους εξής σκοπούς:

• Την άσκηση ήπιας πολιτικής ισχύος (soft power politics), για την εξασφάλιση στρατηγικών και τακτικών πλεονεκτημάτων και προσβάσεων ανά την υδρόγειο.
• Την συνέχιση της υποστάσεως της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας, που ήδη αριθμεί δώδεκα αιώνες συνεχούς λειτουργίας, υπό το θεσμικό καθεστώς που ισχύει και σήμερα.
• Την διάδοση και διαφύλαξη των αρχών και αξιών του λεγομένου ευρωπαϊκού χριστιανικού πολιτισμού, σε όλες τις εκφάνσεις του και όχι μόνον στην ευρωπαϊκή ήπειρο, μέσω της υποστήριξης όσων πολιτικών οργανισμών, εθνικών ή πολυμερών, που πρεσβεύουν τις ίδιες ή ανάλογες αρχές.

Τα μέσα που η Αγία Έδρα χρησιμοποιεί για την επίτευξη των ανωτέρω σκοπών είναι τα εξής:

• Η αξιοποίηση του ευρυτάτου δικτύου κέντρων και οργανισμών, που διατηρεί σε όλες τις χώρες του κόσμου, από τις απλές ενορίες, μέχρι πολυμερείς Οργανισμούς.
• Η συνεργασία και συμμαχία με άλλους διεθνείς φορείς, με ανάλογα ή παράλληλα συμφέροντα (π.χ. την Ουάσιγκτων, αλλά και το Κρεμλίνο, τις Ορθόδοξες Εκκλησίες, αλλά και την Ευρωπαϊκή Ένωση, κ.ο.κ.ε.).
• Η δυνατότητα προσφυγής απ’ευθείας στα εκλογικά σώματα των διαφόρων χωρών με χριστιανικές πεποιθήσεις, αν και το Βατικανό ουδέποτε είχε ενδοιασμούς να διατηρήσει αγαθές σχέσεις και με δυνάμεις της Αριστεράς, αν αυτό ήταν χρήσιμο.
• Οι ιδιαίτερες και πάντως άμεσες προσβάσεις στις πολιτικο- οικονομικές elites πολλών χωρών, ιδίως στην Ευρώπη και την Αμερική.
• Η ανθρωπιστική δράση, μεγάλης και πολύ μεγάλης κλίμακος, μέσω Οργανισμών που η ίδια ελέγχει, όπως η Κοινότητα του Αγίου Αιγιδίου και η Caritas.
• Η πολιτιστική και εκπαιδευτική δράση.

Η καταλυτική της παρουσία  και μεσολάβηση εκδηλώθηκε στις συνομιλίες ΗΠΑ – Κούβας, καθώς και στην επιτυχή ειρηνευτική διαδικασία στην Κολομβία. Για παράδειγμα, η επέμβαση της Αγίας Έδρας διαδραμάτισε καθοριστικό ρόλο στην αποκατάσταση των σχέσεων μεταξύ της Κούβας και των Ηνωμένων Πολιτειών το 2014.

Η πολιτική επιρροή της Αγίας Έδρας αντανακλάται στην επιρροή και συνεργασία με τις εκάστοτες κυβερνήσεις των Η.Π.Α., ιδιαίτερα ως προς την προώθηση ζητημάτων και αξιών ηθικής φύσης.  Δεν είναι λίγες οι φορές που ο εκάστοτε Πρόεδρος των Η.Π.Α. αποτάθηκαν στον Πρωθυπουργό του για υποστήριξη σε θέματα εξωτερικής πολιτικής, αντιτρομοκρατίας και προώθησης πιο φιλελεύθερων πολιτευμάτων, ιδιαίτερα σε χώρες της Ν. Αμερικής και της Ασίας, όπου η Αγία Έδρα διατηρεί ισχυρούς, φιλικούς δεσμούς μέσω του καθολικισμού, των σχολείων και των νοσοκομείων που ελέγχει. Είναι αξιοσημείωτη πολλές φορές η συνεργασία των Η.Π.Α. με τις καθολικές Αρχές, σε ότι αφορά την προώθηση των συμφερόντων τους, ιδιαίτερα σε χώρες όπου οι Η.Π.Α. αντιμετωπίζονται με καχυποψία από τις κυβερνήσεις και τους λαούς.

Σχέσεις της Πρεσβείας της Κυπριακής Δημοκρατίας με την Κοινότητα  του Αγίου Αιγιδίου

Η Ρωμαιοκαθολική Κοινότητα του Αγίου Αιγιδίου, πιο γνωστή ως η «Sant’Egidio» ελέγχεται από την Αγία Έδρα και  αποτελεί  μια εκ των εκτελεστικών οργάνων της Αγίας Έδρας κατά την άσκηση της εξωτερικής της πολιτικής. Η Sant’Egidio «τρέχει» προγράμματα μεταξύ των οποίων και το DREAM, το μεγαλύτερο πρόγραμμα καταπολέμησης του AIDS στην Αφρική, περίπου διπλάσιο των αντιστοίχων αμερικανικών.

Η Κυπριακή Δημοκρατία, μέσω της Πρεσβείας της στο Βατικανό διατηρεί άριστες σχέσεις με την Κοινότητα του Αγίου Αιγιδίου και τα στελέχη της.

Αξίζει να σημειωθεί ότι η Δημοκρατία χρηματοδοτεί ένα από τα σημαντικότερα ανθρωπιστικά προγράμματα της Κοινότητας ως προς την πρόληψη και αντιμετώπιση του ιού HIV στην Αφρική, «Dream», η οποία είχε επισφραγισθεί με την υπογραφή του «Memorandum of Understanding Between the Government of the Republic of Cyprus and the Community of Saint Egidio for Project Co-financing in Africa» κατά την εδώ επίσκεψη του Διευθυντή του Γραφείου Προγραμματισμού, κ. Γ. Γεωργίου στις 26 – 29 Νοεμβρίου 2011.

Επίσης, το Νοέμβριο του 2008 η Κοινότητα του Αγίου Αιγιδίου πραγματοποίησε στην Κύπρο το ετήσιο Διεθνές Συνέδριο της σε συνεργασία με την Αρχιεπισκοπή Κύπρου και την Πρεσβεία της Κύπρου στο Βατικανό. Στο Συνέδριο, έλαβε μέρος πλήθος υψηλών πολιτικών και θρησκευτικών προσωπικοτήτων όπως Αρχηγοί – Κρατών, υπουργοί και εκκλησιαστικοί Προκαθήμενοι από όλο τον κόσμο.

Στις 6 Ιουνίου 2012 η τέως Υπουργός Εξωτερικών της Δημοκρατίας, κα Ερατώ Κοζάκου υπέγραψε κατά την επίσκεψη στην κεντρική έδρα της Κοινότητας στη Ρώμη,  Μνημόνιο για Εγκαθίδρυση Έδρας της Κοινότητας στην Κύπρο.

Χάρη στη σύναψη του Μνημονίου, η Κοινότητα δραστηριοποιείται ενεργά στην Κύπρο σε συνεργασία με το Υπουργείο Εσωτερικών της Δημοκρατίας, για την υποδοχή και ενσωμάτωση προσφύγων, αιτητών ασύλου και μεταναστών μέσω εκπαιδευτικών, επιμορφωτικών προγραμμάτων. Επίσης, συνεργάζεται με το Βατικανό, εκτελώντας το επιχειρησιακό μέρος της μετάβασης μεταναστών από την Κύπρο στην Ιταλία.

Υπογραμμίζεται, ότι η Κοινότητα μέσω της Πρεσβείας μας εργάζεται συστηματικά υπέρ των θέσεων της Δημοκρατίας. Σημαντική είναι η υποστήριξη της ως προς τα δίκαια της Κύπρου και η συμβολή της ως προς τη διεθνοποίηση του Κυπριακού προβλήματος και του ζητήματος της συνεχιζόμενης πολιτισμικής καταστροφής στα κατεχόμενα.

Αξίζει να αναφερθεί ότι η πολιτική ισχύς την οποία έχει αποκτήσει η Sant’Egidio στις χώρες όπου δραστηριοποιείται, την έχει ωθήσει να εξελιχθεί, συμπληρωματικά, σε οργανισμό διεθνούς διαμεσολάβησης σε διεθνείς διαφορές. Στις δάφνες της συγκαταλέγονται η επίτευξη των Συμφωνιών Ειρήνευσης στην Μοζαμβίκη το 1992, στο Τόγκο και την Σιέρρα Λεόνε, το 2005-2006, η ενεργός της συνεισφορά στον περιορισμό πλειάδας άλλης κρίσεων, όπως στο Τσαντ και το Darfur, η μαζική συνεισφορά της στο ανθρωπιστικό πεδίο, με κύρια επιτυχία την μεγαλύτερη και επιτυχέστερη, έως σήμερα, διεθνή εκστρατεία κατά του AIDS στην οποία συνεργάζεται η Κυπριακή Δημοκρατία με συνεισφορές της.

Για τους γνώστες, η Sant’Egidio αποτελεί την αιχμή του δόρατος της εξω­τε­ρι­κής πολιτικής του Βατικανού, ιδίως στις εστίες κρίσεως του πλανήτη μας και χαίρει της εκτιμήσεως σημαντικών διεθνών ηγετών. Είναι χαρακτηριστικό, ότι κατά τις τελευταίες επισκέψεις τους στη Ρώμη και στο Βατικανό, οι εκάστοτε ηγέτες των ΗΠΑ, Γαλλίας και Γερμανίας κ.ο.κ. είχαν συναντήσεις μόνον με την ηγεσία της Sant’Egidio και με καμία άλλη οργάνωση, κρατική ή της κοινωνίας των πολιτών.