Προεδρικές Εκλογές στην Κύπρο .- Iσστορική αναδρομή

Ανδρέας Μαυρογιάννης (υποψήφιος πρόεδρος), Β΄γύρος 2023, Ιστορική αναδρομή, Ν. Χριστοδουλίδης (υποψήφιος πρόεδρος), Προεδρικές εκλογές

Σήμερα αναμέτρηση Μαυρογιάννη-Χριστοδουλίδη στον δεύτερο γύρο των προεδρικών εκλογώνH Κύπρος ανακηρύχθηκε ανεξάρτητο κράτος στις 16 Αυγούστου 1960, βάσει των Συμφωνιών της Ζυρίχης και του Λονδίνου (11 – 19 Φεβρουαρίου 1959), που υπέγραψαν οι δύο κοινότητες του νησιού και οι τρεις εγγυήτριες δυνάμεις: Ελλάδα, Τουρκία και Μεγάλη Βρετανία. Ευθύς εξαρχής, η Τουρκία υποδαύλιζε το μίσος στους Τουρκοκυπρίους κατά της ελληνοκυπριακής πλειονότητας στο νησί. Το Σύνταγμα της Κυπριακή Δημοκρατίας γρήγορα αποδείχθηκε ανεφάρμοστο κι έγινε η αιτία προστριβών ανάμεσα στις δύο κοινότητες. Τη σύγκρουση αυτή καλλιεργούσε προς ίδιον όφελος και η Μεγάλη Βρετανία. Το χάσμα έγινε αγεφύρωτο μετά την τουρκοκυπριακή ανταρσία του 1963/1964.

Στην Κυπριακή Δημοκρατία επικεφαλής της εκτελεστικής εξουσίας είναι ο Πρόεδρος, ο οποίος εκλέγεται για πενταετή θητεία, με απεριόριστο δικαίωμα επανεκλογής. Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας διορίζει και παύει τους υπουργούς του (τεχνοκράτες και όχι βουλευτές) και δεν εξαρτάται από την εμπιστοσύνη της Βουλής των Αντιπροσώπων, η οποία εκλέγεται κάθε πέντε χρόνια. Η Κύπρος είναι Προεδρική Δημοκρατία, σε αντίθεση με το πολίτευμα της Ελλάδας που είναι Προεδρευομένη Δημοκρατία, με διακοσμητικό Πρόεδρο και πανίσχυρο πρωθυπουργό, που εξαρτάται από την εμπιστοσύνη της Βουλής. Στην Κυπριακή Δημοκρατία προβλέπεται και θέση αντιπροέδρου, η οποία πληρώνεται από το τουρκοκύπριο και παραμένει κενή από το 1968.

Το κυπριακό πολιτικό σκηνικό διαμορφώνεται από τέσσερις μεγάλους κομματικούς σχηματισμούς: το «Δημοκρατικό Συναγερμό (ΔΗΣΥ), που καλύπτει το χώρο της Κεντροδεξιάς, το κεντρώο «Δημοκρατικό Κόμμα» (ΔΗΚΟ), τη σοσιαλδημοκρατική ΕΔΕΚ και το «Ανορθωτικό Κόμμα του Εργαζόμενου Λαού» (ΑΚΕΛ), ένα ιδιόρρυθμο κομμουνιστικό κόμμα, με ποσοστά, που ξεπερνούν το 30% στις βουλευτικές εκλογές και το καθιστούν αναλογικά το μεγαλύτερο κομμουνιστικό κόμμα της Δύσης.

Εκλογικές Αναμετρήσεις

13 Δεκεμβρίου 1959

Αρχιεπίσκοπος Μακάριος

Οι πρώτες προεδρικές εκλογές στην Κύπρο έγιναν κατά τη διάρκεια της μεταβατικής περιόδου προς την ανεξαρτησία. Αντίπαλοι ήταν ο Αρχιεπίσκοπος Μακάριος, που υποστηρίχθηκε από την πλειονότητα των αγωνιστών της ΕΟΚΑ και ο Ιωάννης Κληρίδης (πατέρας του Γλαύκου Κληρίδη), τον οποίον στήριξαν το ΑΚΕΛ και οι αντιτιθέμενοι στις συμφωνίες Λονδίνου – Ζυρίχης. Νικητής και πρώτος πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας αναδείχθηκε ο Αρχιεπίσκοπος Μακάριος που εξασφάλισε το 66,29% των ψήφων, έναντι 32,92% του Ιωάννη Κληρίδη. Ταυτόχρονα έγιναν εκλογές και για τον Αντιπρόεδρο της Κυπριακής Δημοκρατίας μεταξύ των Τουρκοκυπρίων και εξελέγη ο Φαζίλ Κουτσιούκ, χωρίς ανθυποψήφιο.Χαρακτηριστικό της εκλογικής αυτής αναμέτρησης ήταν η μη υποστήριξη του Γλαύκου Κληρίδη προς τον πατέρα του Ιωάννη και η σύμπλευσή του με το μακαριακό στρατόπεδο. Κατηγορήθηκε τότε ότι παραβίαζε τη χριστιανική εντολή «τίμα τον πατέρα σου και τη μητέρα σου…». Εκείνος απαντούσε με το αρχαιοελληνικό «πατρός τε και μητρός τε και των άλλων προγόνων απάντων τιμιότερον και αγιότερον εστίν η πατρίς».

25 Φεβρουαρίου 1968

Οι δεύτερες προεδρικές εκλογές ήταν προγραμματισμένες για το 1965. Αναβλήθηκαν, λόγω των σοβαρών διακοινοτικών ταραχών του 1963/1964 και η Βουλή με ψήφισμά της παρέτεινε τη θητεία του προέδρου Μακαρίου μέχρι το 1968. Οι εκλογές έγιναν τελικά στις 25 Φεβρουαρίου 1968 μέσα σε πολύ έντονο κλίμα, αντεγκλήσεις και έκτροπα. Το θέμα που κυριάρχησε ήταν η ένωση της Κύπρου με την Ελλάδα. Υποψήφιοι ήταν ο Αρχιεπίσκοπος Μακάριος, τον οποίον υποστήριξαν οι αγωνιστές (Πατριωτικό Μέτωπο) και το ΑΚΕΛ, ενώ οι Ενωτικοί (ΔΕΚ) τάχθηκαν με τον ψυχίατρο Τάκη Ευδόκα. Η νίκη του Μακαρίου ήταν συντριπτική. Συγκέντρωσε το 96,26% των ψήφων έναντι 3,74% του Τάκη Ευδόκα. Ο Μακάριος, στο πλαίσιο της πολιτικής του «εφικτού» αντί του «ευκταίου», είχε «παγώσει» το ζήτημα της Ένωσης, ενώ ο Ευδόκας κατήλθε ως υποψήφιος για να συντηρήσει και να προβάλει το θέμα της Ένωσης με την Ελλάδα.

18 Φεβρουαρίου 1973

Στις εκλογές του 1973 ο Αρχιεπίσκοπος Μακάριος ήταν ο μόνος υποψήφιος κι έτσι επανεξελέγη για τρίτη θητεία, χωρίς ψηφοφορία. Παρέμεινε στον προεδρικό θώκο μέχρι το θάνατό του, στις 3 Αυγούστου 1977.

10 Σεπτεμβρίου 1977

Τον Μακάριο διαδέχθηκε στην Προεδρία της Δημοκρατίας ο Πρόεδρος της Βουλής των Αντιπροσώπων Σπύρος Κυπριανού, για το υπόλοιπο της προεδρικής θητείας, που έληγε τον Φεβρουάριο του 1978. Ήταν ο μοναδικός υποψήφιος και οι πολίτες δεν χρειάστηκε να προσέλθουν στις κάλπες.

5 Φεβρουαρίου 1978

Ο Σπύρος Κυπριανού επανεξελέγη χωρίς αντίπαλο και χωρίς ψηφοφορία. Ο Γλαύκος Κληρίδης, που είχε εκφράσει την επιθυμία να διεκδικήσει το αξίωμα, απέσυρε την υποψηφιότητά του, λόγω της απαγωγής του γιου του Σπύρου Κυπριανού, Αχιλλέα (Δεκέμβριος 1977), και σε ένδειξη ομοψυχίας του πολιτικού κόσμου.

13 Φεβρουαρίου 1983

Ο Σπύρος Κυπριανού επανεξελέγη στην Προεδρία της Δημοκρατίας, με την ψήφο του λαού αυτή τη φορά. Υποστηρίχθηκε από το κόμμα του ΔΗΚΟ και το ΑΚΕΛ, συγκεντρώνοντας το 56,54% των ψήφων, έναντι 33,93% του Γλαύκου Κληρίδη (ΔΗΣΥ) και 9,53% του Βάσου Λυσσαρίδη (ΕΔΕΚ).

Κυρίαρχο θέμα στην προεκλογική εκστρατεία ήταν το «Μίνιμουμ πρόγραμμα» που συνέπηξαν το ΔΗΚΟ με το ΑΚΕΛ ή «Κοινοπραξία», όπως λεγόταν από την αντιπολίτευση, για το οποίο υπήρξε διαφωνία και από μέρους του πρωθυπουργού της Ελλάδας Ανδρέα Παπανδρέου. Η πανεθνική διάσκεψη για το Κυπριακό και η σκανδαλολογία (δρόμος Λευκωσίας – Λεμεσού), ήταν επίσης ανάμεσα στα θέματα της προεκλογικής εκστρατείας.

14 & 21 Φεβρουαρίου 1988

Πέντε υποψήφιοι διεκδίκησαν τον προεδρικό θώκο και η εκλογή κρίθηκε για πρώτη φορά σε δύο γύρους, καθώς κανείς από τους υποψηφίους δεν έλαβε το 50% ‘1 ψήφο, όπως απαιτείται. Στον πρώτο γύρο (14 Φεβρουαρίου) έλαβαν: Γλαύκος Κληρίδης (ΔΗΣΥ) 33,32%, Γιώργος Βασιλείου (ανεξάρτητος με την υποστήριξη του ΑΚΕΛ) 30,11%, Σπύρος Κυπριανού (ΔΗΚΟ) 27,29%, Βάσος Λυσσαρίδης (ΕΔΕΚ) 9,22% και ο ανεξάρτητος Θράσος Γεωργιάδης 0,06%. Στο δεύτερο γύρο (21 Φεβρουαρίου) επικράτησε ο Γιώργος Βασιλείου με 51,63% έναντι 48,37% του Γλαύκου Κληρίδη.

Ο Γιώργος Βασιλείου, νεοφανής στο πολιτικό σκηνικό, υποσχόταν ανανέωση της πολιτικής ζωής, περισσότερη δημοκρατία, και εξέφρασε τη διάθεσή του για λύση του Κυπριακού το συντομότερο δυνατό. «Θέλω λύση χθες», έλεγε χαρακτηριστικά. Ο Γλαύκος Κληρίδης επαγγελλόταν εθνική συμφιλίωση και σωτηρία της Κύπρου από τον Αττίλα.

7 & 14 Φεβρουαρίου 1993

Γιώργος Βασιλείου – Γλαύκος Κληρίδης

Πέντε υποψήφιοι και εκλογή σε δύο γύρους. Στον πρώτο γύρο (7 Φεβρουαρίου) ο Πρόεδρος Βασιλείου με τις ψήφους του ΑΚΕΛ εξασφάλισε το 44,15%, ο Γλαύκος Κληρίδης του ΔΗΣΥ το 36,74%, ο Πασχάλης Πασχαλίδης (ΔΗΚΟ-ΕΔΕΚ) το 18,64%, ο Γεώργιος Μαυρογένης το 0,25% και ο Γιαννάκης Ταλιώτης το 0,21%. Στο δεύτερο γύρο (14 Φεβρουαρίου) κέρδισε ο Γλαύκος Κληρίδης, που είχε τη στήριξη και του ΔΗΚΟ με ποσοστό 50,31% έναντι 49,69% που εξασφάλισε ο Γιώργος Βασιλείου.Κύριο θέμα της προεκλογικής εκστρατείας ήταν η λεγόμενη «δέσμη ιδεών Γκάλι» για τη λύση του Κυπριακού, που αποτέλεσε τη βάση για το κατοπινό «Σχέδιο Ανάν». Βασιλείου και Κληρίδης την υποστήριξαν με διαφοροποιήσεις, ενώ κατηγορηματικά αντίθετος ήταν ο κοινός υποψήφιος ΕΔΕΚ-ΔΗΚΟ, Πασχαλίδης, που όμως δεν πέρασε στον δεύτερο γύρο.

8 & 15 Φεβρουαρίου 1998

Επτά υποψήφιοι και εκλογή σε δύο γύρους. Στον πρώτο γύρο (8 Φεβρουαρίου) έλαβαν: Γεώργιος Ιακώβου 40,61% (ΔΗΚΟ-ΑΚΕΛ), Γλαύκος Κληρίδης (ΔΗΣΥ) 40,06%, Βάσος Λυσσαρίδης (ΕΔΕΚ) 10,59%, Αλέξης Γαλανός (πρώην στέλεχος του ΔΗΚΟ) 4,04%, Γιώργος Βασιλείου 3%, Νίκος Κουτσού 0,91% και Νίκος Ρολάνδης 0,78%. Στο δεύτερο γύρο (15 Φεβρουαρίου) επικράτησε ο Γλαύκος Κληρίδης, που εξασφάλισε το 50,82% των ψήφων με τη στήριξη των Ρολάνδη, Βασιλείου, Γαλανού και Κουτσού, ενώ ο Γιώργος Ιακώβου έλαβε το 49,18% των ψήφων.

Στην προεκλογική περίοδο κυριάρχησαν οι ρωσικοί πύραυλοι SS-300 και η εγκατάστασή τους ή μη στο νησί. Ο Πρόεδρος Κληρίδης υποσχέθηκε την εγκατάστασή τους στο νησί ως μέτρο άσκησης πίεσης προς τους Τούρκους και τους Αγγλοαμερικανούς για τη λύση του Κυπριακού. Ήταν η πολιτική του «ενεργού ηφαιστείου», όπως την είχε ονομάσει. Οι SS-300 αγοράσθηκαν, αλλά δεν έφθασαν ποτέ στην Κύπρο και κατέληξαν στην Κρήτη.

16 Φεβρουαρίου 2003

Εννέα υποψήφιοι και εκλογή του Τάσσου Παπαδόπουλου από τον Α’ Γύρο. Έλαβαν: Τάσσος Παπαδόπουλος [ΑΚΕΛ-ΔΗΚΟ-ΚΙΣΟΣ (ΕΔΕΚ) και Οικολόγοι] 51,51%, Γλαύκος Κληρίδης 38,80% (ΔΗΣΥ-ΕΔΗ-ΑΔΗΚ), Νίκος Κουτσού (Νέοι Ορίζοντες) 2,12%, Ανδρέας Ευστρατίου 0,15%, Χρίστος Ιωσηφίδης 0,09%, Αδάμος Κατσαντώνης 0,13%, Κώστας Κυριάκου 0,44%, Γεώργιος Μαυρογένης 0,08% και Παντελής Σοφοκλή 0,05%. Στην προεκλογική περίοδο κυριάρχησε το «Σχέδιο Ανάν» για την επίλυση του Κυπριακού και ποιος από τους βασικούς υποψηφίους θα το διαχειριζόταν καλύτερα, προς όφελος της Εθνικής Υπόθεσης.

17 & 24 Φεβρουαρίου 2

Εννέα οι υποψήφιοι και αποκλεισμός – έκπληξη του Προέδρου Τάσσου Παπαδόπουλου από τον δεύτερο γύρο. Στον πρώτο γύρο (17 Φεβρουαρίου) έλαβαν: Ιωάννης Κασουλίδης (ΔΗΣΥ) 33,51%, Δημήτρης Χριστόφιας (ΑΚΕΛ) 33,39%, Τάσσος Παπαδόπουλος (ΔΗΚΟ – ΕΔΕΚ) 31,79%, και 1,46% οι έξι ανεξάρτητοι υποψήφιοι (Αναστάσης Μιχαήλ, Ανδρέας Ευστρατίου, Κώστας Θεμιστοκλέους, Κώστας Κυριάκου, Μάριος Ματσάκης και Χριστόδουλος Νεοφύτου).Στον δεύτερο γύρο (24 Φεβρουαρίου) επεκράτησε ο Δημήτρης Χριστόφιας (ΑΚΕΛ – ΔΗΚΟ – ΕΔΕΚ), συγκεντρώνοντας το 53,36% των ψήφων, έναντι 46,64% του Ιωάννη Κασουλίδη (ΔΗΣΥ). Είναι η πρώτη φορά στην 82χρονη ιστορία του που το ΑΚΕΛ (Κ.Κ. Κύπρου) εκλέγει Πρόεδρο Δημοκρατίας.

17 & 24 Φεβρουαρίου 2013

Έντεκα υποψήφιοι διεκδίκησαν την ψήφο του Κυπριακού Λαού, σε μία ιδιαίτερα δύσκολη περίοδο στην ιστορία της Μεγαλονήσου, λόγω της οικονομικής κρίσης και της επικείμενης υπογραφής της δανειακής σύμβασης με την Τρόικα. Στον πρώτο γύρο (17 Φεβρουαρίου) έλαβαν: Νίκος Αναστασιάδης (ΔΗΣΥ-ΔΗΚΟ) 45,46%, Σταύρος Μαλάς (ΑΚΕΛ) 26,91%, Γιώργος Λιλλήκας (Ανεξ.- ΕΔΕΚ) 24,93%, Γεώργιος Χαραλάμπους (ΕΛΑΜ) 0,88%, Πραξούλα Αντωνιάδου-Κυριακού (ΕΔΗ) 0,61%, Λάκης Ιωάννου (ΛΑΣΟΚ) 0,29%, Λουκάς Σταύρου (ΕΔΗΚ) 0,05% και 0,87% οι τέσσερεις ανεξάρτητοι υποψήφιοι (Μακαρία – Άντρη Στυλιανού, Σόλων Γρηγορίου, Κώστας Κυριάκου, Ανδρέας Ευστρατίου).

Στον δεύτερο γύρο (24 Φεβρουαρίου), ο Νίκος Αναστασιάδης εξελέγη άνετα Πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας, καθώς συγκέντρωσε το 57.48% των ψήφων, έναντι 42.52% του Σταύρου Μαλά.

28 Ιανουαρίου & 4 Φεβρουαρίου 2018

Στον δεύτερο γύρο, στις 4 Φεβρουαρίου κρίθηκαν οι προεδρικές εκλογές στην Κύπρο, καθώς κανείς από τους υποψηφίους δεν συγκέντρωσε την απόλυτη πλειοψηφία. Θα αναμετρηθούν ο νυν πρόεδρος Νίκος Αναστασιάδης (ΔΗΣΥ), που συγκέντρωσε το 35,50% των ψήφων και ο Σταύρος Μαλάς (ΑΚΕΛ), που έλαβε το 30,25% των ψήφων. Τα ποσοστά για τους υπόλοιπους υποψηφίους: Νικόλας Παπαδόπουλος (ΔΗΚΟ) 25,74%, Χρίστος Χρίστου (ΕΛΑΜ) 5,65%, Γιώργος Λιλλήκας (2,18%), Ανδρέας Ευστρατίου 0,22%, Χάρης Αριστείδου 0,19%, Μιχαήλ Μηνά 0,17% και Χριστάκης Καπηλιώτης 0,10%. Η αποχή έφθασε το 28,13%.

Στον δεύτερο γύρο, που διεξήχθη στις 4 Φεβρουαρίου 2018, επανεξελέγη άνετα ο Νίκος Αναστασιάδης με το 55,99% των ψήφων έναντι 44,01 του Σταύρου Μαλά.

5 & 12 Φεβρουαρίου 2023

Οι Νίκος Χριστοδουλίδης και ο Ανδρέας Μαυρογιάννης θα αναμετρηθούν σήμερα στο δεύτερο γύρο των κυπριακών προεδρικών εκλογών στις 12 Φεβρουαρίου.Με καταμετρημένο το 100% των ψήφων στον πρώτο γύρο ο κ. Χριστουδουλίδης συγκεντρώνει το 32,04% των ψήφων έναντι 29,61% του κ. Μαυρογιάννη. Ο Αβέρωφ Νεοφύτου ακολούθησε με το 26,11% των ψήφων. Οι υπόλοιποι 11 υποψήφιοι συγκέντρωσαν αθροιστικά το 12, 24% των ψήφων.