Το ιστορικό κέντρο της Οδησσού στα Μνημεία Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO

Η Ελλάδα χαιρετίζει ενθέρμως την απόφαση της UNESCO για την εγγραφή του ιστορικού κέντρου της Οδησσού στον Κατάλογο Μνημείων Παγκόσμιας Κληρονομιάς.

Η Οδησσός, μεταξύ άλλων και κοιτίδα της Φιλικής Εταιρείας, περιελήφθηκε  στον κατάλογο της  UNESCO με τα μνημεία  Παγκόσμιας Κληρονομιάς. (Φωτογραφία επάνω: 

«Η Οδησσός, μια ελεύθερη πόλη, μια πόλη του κόσμου, ένα θρυλικό λιμάνι που έχει σημαδέψει τον κινηματογράφο, τη λογοτεχνία και τις τέχνες, τίθεται υπό την ενισχυμένη προστασία της διεθνούς κοινότητας. »Καθώς ο πόλεμος συνεχίζεται, η ένταξη ενσωματώνει τη συλλογική μας αποφασιστικότητα να διασφαλίσουμε ότι αυτή η πόλη, η οποία ανέκαθεν αντιμετώπιζε τις παγκόσμιες αναταραχές, θα προστατευτεί από περαιτέρω καταστροφή», έγραψε στο Twitter η γαλλίδα γενική διευθύντρια της UNESCO, Οντρεΐ Αζουλαΐ. Οπως ήταν λογικό και επόμενο, η απόφαση της UNESCO ενόχλησε τη Ρωσία. Η εκπρόσωπος του ρωσικού υπουργείου Εξωτερικών, Μαρία Ζαχάροβα, όπως μετέδωσε το ρωσικό ειδησεογραφικό πρακτορείο TASS, μίλησε για «τερατώδη άγνοια» της Αζουλαΐ.

Το σχετικό αίτημα είχε υποβάλλει ο πρόεδρος της Ουκρανίας, Βολοντίμιρ Ζελένσκι, στην Unesco τον περασμένο Οκτώβριο και είχε υποστηριχτεί από πολλές χώρες, όπως και από την Ελλάδα.

«Σκοτώνουν τους πολίτες μας. Καταστρέφουν την πολιτιστική μας κληρονομιά, μνημεία, σπίτια και θέλουν να συνεχίσουν να το κάνουν. Και ελπίζω πραγματικά ότι η προστασία της UNESCO, η μπλε ασπίδα, μπορεί να προστατεύσει τουλάχιστον τον ουρανό της Οδησσό και την ίδια την πόλη» είπε ο Ολεξάντρ Τσατσένκο, υπουργός Πολιτισμού της Ουκρανίας.

Έχοντας το προσωνύμιο «το μαργαριτάρι της Μαύρης θάλασσας», η Οδησσός είναι έντονα επηρεασμένη από τη γαλλική και την ιταλική αρχιτεκτονική. Η προσφορά της στις τέχνες, τη λογοτεχνία και τον κινηματογράφο χαρακτηρίζεται ανεκτίμητη από την UNESCO.

Το ιστορικό κέντρο της Οδησσού, της ουκρανικής πόλης-λιμάνι, χαρακτηρίστηκε ως Μνημείο Παγκόσμιας Κληρονομιάς σε Κίνδυνο από τον πολιτιστικό οργανισμό των Ηνωμένων Εθνών, παρά την αντίθεση της Ρωσίας.

Η Unesco είπε ότι η απόφασή της αναγνωρίζει «την εξαιρετική παγκόσμια αξία» του χώρου. Όμως η Ρωσία επέκρινε την κίνηση, λέγοντας ότι είχε «πολιτικά κίνητρα».

Γνωστή ως το «μαργαριτάρι της Μαύρης Θάλασσας», η Οδησσός έχει βομβαρδιστεί πολλές φορές από τότε που η Ρωσία εισέβαλε στην Ουκρανία. 

Μιλώντας μετά την ψηφοφορία, η γενική διευθύντρια της Unesco Audrey Azoulay είπε ότι ο χαρακτηρισμός της πόλης ως Μνημείο Παγκόσμιας Κληρονομιάς ήταν ένα σημαντικό βήμα.

«Υπήρχε αρχικά μια συμβολική πτυχή, να πούμε ότι αυτή η πόλη ανήκει στην παγκόσμια κληρονομιά, μας αφορά όλους, όλοι τη βλέπουμε και αναγνωρίζουμε την ιστορία της και τη συμβολή της στην κληρονομιά», είπε, σύμφωνα με το BBC. «Αυτό είναι ήδη μια σημαντική συμβολική πτυχή».

Η κ. Azoulay είπε ότι η απόφαση σήμαινε επίσης ότι όλα τα μέλη της σύμβασης, συμπεριλαμβανομένης της Ρωσίας, θα έχουν την υποχρέωση «να μην καταστρέψουν σκόπιμα» το μνημείο παγκόσμιας κληρονομιάς.

Τμήματα της Οδησσού προστέθηκαν επίσης στη λίστα Παγκόσμιας Κληρονομιάς σε Κίνδυνο, η οποία σύμφωνα με την Unesco δίνει στην πόλη πρόσβαση σε τεχνική και οικονομική βοήθεια, «την οποία μπορεί να ζητήσει η Ουκρανία για να διασφαλίσει την προστασία της περιοχής και, εάν χρειαστεί, να βοηθήσει στην αποκατάστασή της».

Ο Ουκρανός πρόεδρος Βολοντίμιρ Ζελένσκι χαιρέτισε την απόφαση, λέγοντας ότι είναι «ευγνώμων στους εταίρους που συμβάλλουν στην προστασία του μαργαριταριού μας από τις επιθέσεις των Ρώσων εισβολέων».

Η Ρωσία, η οποία προσπάθησε επανειλημμένα να καθυστερήσει την ψηφοφορία, κατηγόρησε με τη σειρά της την Ουκρανία ότι «καταστρέφει» τα δικά της μνημεία.

Επτά ακόμα τοποθεσίες στην Ουκρανία έχουν προστεθεί στον Κατάλογο Παγκόσμιας Κληρονομιάς της Unesco, συμπεριλαμβανομένου του καθεδρικού ναού της Αγίας Σοφίας στην πρωτεύουσα Κίεβο και του ιστορικού κέντρου της δυτικής πόλης Λβιβ.

Φωτογραφίες UNESCO πριν από την ρωσική ειβολή στην Ουκρανία . ΠΑΝΩ: Το Εθνικό Ακαδημαϊκό Θέατρο Όπερας και Μπαλέτου της Οδησσού (θέα από ψηλά από την οδό Rishelievska)  ΚΑΤΩ: Σπίτι του A.P. Russov στην οδό Sadova Ημερομηνία: 01/09/2021 

*Στις  23 Ιανουαρίου 2023, η UNESCO έχει επαλήθευσε  ζημιές στην Ουκρανία σε 236 τοποθεσίες από τις 24 Φεβρουαρίου 2022 – 105 θρησκευτικούς χώρους, 18 μουσεία, 83 κτίρια ιστορικού ή/και καλλιτεχνικού ενδιαφέροντος, 19 μνημεία, 11 βιβλιοθήκες.

Η Ελλάδα χαιρετίζει ενθέρμως την απόφαση της UNESCO 

Την απόφαση της έκτακτης συνόδου της Επιτροπής Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO  σχετικά με την εγγραφή του ιστορικού κέντρου της Οδησσού στον Κατάλογο Μνημείων Παγκόσμιας Κληρονομιάς, χαιρετίζει ενθέρμως η Ελλάδα, με ανακοίνωση του υπουργείου Εξωτερικών. Πρόκειται για μια επιτυχή κατάληξη συντονισμένων προσπαθειών, στις οποίες η ελληνική πλευρά πρωτοστάτησε, ως μέλος της Επιτροπής (σε συντονισμό με Βέλγιο, Βουλγαρία, Ιταλία και Ιαπωνία) «με σκοπό να ανταποκριθούμε άμεσα στο αίτημα της Ουκρανίας για να προστατευθεί η πόλη, ειδικά υπό τις παρούσες εμπόλεμες συνθήκες που επικρατούν στην περιοχή», τονίζεται στην ίδια ανακοίνωση.

Όπως σημειώνεται, η απόφαση να εγγραφεί το ιστορικό κέντρο της Οδησσού στον Κατάλογο Μνημείων Παγκόσμιας Κληρονομιάς ελήφθη στην έκτακτη σύνοδο της Επιτροπής Παγκόσμιας Κληρονομίας της UNESCO,  η οποία έλαβε χώρα την Τρίτη 24 Ιανουαρίου.

 Περαιτέρω, επισημαίνεται πως το υπουργείο Εξωτερικών, κατόπιν σχετικών οδηγιών του υπουργού Εξωτερικών Νίκου Δένδια, επιδόθηκε σε μια διπλωματική εκστρατεία προκειμένου να κάμψει οιεσδήποτε επιφυλάξεις, θεωρώντας υψίστης σημασίας την προστασία της εμβληματικής αυτής πόλης για τον Ελληνισμό αλλά και για την Ουκρανία. Για τις ανωτέρω καθοριστικές ενέργειες της Ελλάδας, ο υπουργός Εξωτερικών της Ουκρανίας, Ντμίτρο Κουλέμπα, ευχαρίστησε σήμερα τον Έλληνα υπουργό Εξωτερικών, Νίκο Δένδια, γνωστοποιείται στην ίδια ανακοίνωση.

  Επίσης, σημειώνεται πως η Ελλάδα επέδειξε από την πρώτη στιγμή ευαισθησία και υποστήριξη προς την ουκρανική κυβέρνηση και τον ουκρανικό λαό που δοκιμάζεται, ακόμη δε περισσότερο για τις περιοχές όπου έχει αφήσει το αποτύπωμά της η ελληνική παροικία, όπως η Μαριούπολη και η Οδησσός. Άλλωστε, θέλοντας να υπογραμμίσει τη σημασία που αποδίδει η Ελλάδα στις εν λόγω περιοχές, ο Έλληνας υπουργός Εξωτερικών αποφάσισε να παραμείνει εν λειτουργεία το Γενικό Προξενείο της Ελλάδας στην Οδησσό και επισκέφθηκε την πόλη δύο φορές (3 Απριλίου και 12 Ιουλίου 2022), ενώ είχε ήδη ξεκινήσει η ρωσική εισβολή, υπενθυμίζεται. Ακόμα, προστίθεται πως αμέσως μετά τη δεύτερη επίσκεψη και έχοντας συνομιλήσει με τις τοπικές αρχές της πόλης, ο Νίκος Δένδιας απηύθυνε επιστολή στη γενική διευθύντρια της UNESCO, Οντρεΐ Αζουλέ στις 18 Ιουλίου 2022, εκφράζοντας την πλήρη στήριξη της ελληνικής κυβέρνησης για την προώθηση της εγγραφής της Οδησσού στον Κατάλογο Μνημείων Παγκόσμιας Κληρονομιάς και προσφέροντας κάθε δυνατή βοήθεια για την επίτευξη του σκοπού αυτού, τόσο σε διπλωματικό επίπεδο, όσο και σε τεχνικό.

Επιπροσθέτως, υπενθυμίζεται πως στο πλαίσιο της εν λόγω δεύτερης επίσκεψης του υπουργού Εξωτερικών, υπεγράφη συμφωνία με τα Κρατικά Αρχεία της Οδησσού, για τη συγχρηματοδότηση από το ελληνικό υπουργείο Εξωτερικών, της ψηφιοποίησης του τμήματος των ιστορικών αρχείων της πόλης που αφορά στην ελληνική παρουσία στην Οδησσό.

Παράλλαλα, το υπουργείο Εξωτερικών υπογραμμίζει πως η Οδησσός είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την ιστορία του ελληνικού έθνους, καθώς στην πόλη διαβιούσε μια ακμάζουσα ελληνική κοινότητα και υπήρξε το μέρος όπου εκκίνησε ο επαναστατικός αγώνας για την απελευθέρωση της Ελλάδας. «Το σημείο συναντήσεων των μελών της Φιλικής Εταιρείας ήταν το πατρικό σπίτι του Εθνικού Ευεργέτη, Γρηγόριου Μαρασλή.

Ο Γρηγόριος Μαρασλής, γεννήθηκε στην Οδησσό και υπηρέτησε ως δήμαρχος της πόλης για 16 έτη στα τέλη του 19ου αιώνα. Επί δημαρχίας του και με δικά του έξοδα μετέτρεψε την Οδησσό σε σύγχρονη ευρωπαϊκή πόλη, υλοποιώντας έργα όπως ο ηλεκτροφωτισμός της, το οδικό της δίκτυο, θέατρο, ορφανοτροφείο, γηροκομείο κ.ά.».