Η ασταθής ισορροπία Ερντογάν μεταξύ Ανατολής και Δύσης

Του Ηρακλή Μήλλα*

Είναι δύσκολο να γίνουν προβλέψεις για τις μελλοντικές εξελίξεις στα προσωποπαγή καθεστώτα. Η Τουρκία είναι μια τέτοια περίπτωση και ο απρόβλεπτος Ερντογάν σχολιάζεται διεθνώς σχετικά με τις διαθέσεις του.

Ο ισχυρός άνδρας διατηρεί μια ασταθή ισορροπία μεταξύ Ανατολής και Δύσης, Πούτιν και Μπάιντεν, δημοκρατίας και αυταρχισμού, τροφοδοτώντας την ένταση και ερωτήματα σχετικά με τις μελλοντικές του επιλογές.

Πολλοί αναλυτές συνιστούν ήπια μέτρα και μια προσεκτική πολιτική απέναντι στην Τουρκία στη βάση του «να δούμε πού πάει η κατάσταση», με την προσδοκία ενός καλύτερου μέλλοντος που πιθανώς θα προκύψει με κάποιες πολιτικές μεταβολές στην Τουρκία. Αλλά πολλές αποφάσεις έχουν ήδη παρθεί και τα αποτελέσματά τους είναι εμφανή πέρα από θεωρητικές υποθέσεις.

Ο ρόλος του Ερντογάν στην κρίση της Ουκρανίας – Ρωσίας είναι αποφασιστικά σαφής. Μην ακολουθώντας τη Δύση στην εφαρμογή των κυρώσεων κατά της Ρωσίας, η Τουρκία ασκεί πίεση στις δυτικές και ειδικά στις ευρωπαϊκές χώρες οι οποίες αντιμετωπίζουν μια ενεργειακή κρίση και οικονομικές δυσχέρειες.

Οι χώρες του ΝΑΤΟ και γενικότερα η Δύση πήραν μια στρατηγική απόφαση που έχει ένα μεγάλο κόστος: να υποστηρίξουν την Ουκρανία και να συνεχίσουν τις κυρώσεις κατά του εισβολέα παρά τα αντίμετρα της Ρωσίας και τη διακοπή της ροής του φυσικού αερίου που είναι ζωτικής σημασίας για την Ευρώπη.

Ο νικητής σε αυτό το bras de fer δεν μπορεί να προβλεφθεί αυτή τη στιγμή. Η Ρωσία ελπίζει ότι η Ευρώπη δεν θα αντέξει τον κρύο χειμώνα και την αγανάκτηση των πολιτών και από την άλλη η Δύση περιμένει ότι η Ρωσία θα υποκύψει απέναντι στο υψηλό κόστος που προκαλούν οι κυρώσεις.

Το τελικό αποτέλεσμα εξαρτάται από το ποιος θα αντέξει το «κόστος». Σε αυτόν τον αντίρροπο αγώνα η νίκη θα προκύψει οριακά και με βάση την ανθεκτικότητα των δύο πλευρών.

Σε αυτή την κρίσιμη συγκυρία η Τουρκία είναι στο πλευρό της Ρωσίας. Οι ρώσοι ολιγάρχες έχουν βρει ένα καταφύγιο για τα γιοτ και για τις καταθέσεις τους στην Τουρκία, η Ρωσία εξασφαλίζει το εμπόριό της και τις επενδύσεις της μέσω Τουρκίας. Η Τουρκία στα λόγια είναι κατά και στην πράξη υπέρ της Ρωσίας.

Η αποτελεσματικότητα των δυτικών κυρώσεων σε μεγάλο βαθμό εξασθενεί. Η «βαλβίδα ασφαλείας» που παρέχει η Τουρκία στη Ρωσία είναι ένα μεγάλο πλήγμα κατά της στρατηγικής της Δύσης. Μπορεί να κρίνει την έκβαση της αντιπαράθεσης.

Αυτός ο ρόλος του Ερντογάν μπορεί να δείξει τον νικητή. Και η πολιτική του «να περιμένουμε να δούμε» δεν έχει νόημα.

Οι αποφάσεις έχουν παρθεί και τα σχέδια εφαρμόζονται. Η έκβαση του πολέμου των κυρώσεων διακυβεύεται. Οι θυσίες των πολιτών της Ευρώπης – ένας κρύος χειμώνας, ο πληθωρισμός και τα οικονομικά προβλήματα – μπορούν να αποδειχθούν μάταιες λόγω της διστακτικότητας να αντιμετωπιστεί το προσωποπαγές καθεστώς. Το σημερινό κόστος δεν θα πρέπει να υποτιμάται με τον γνώμονα ενός μελλοντικού πιθανού κέρδους.

Η αποτελεσματικότητα των κυρώσεων θα κρίνει την έκβαση του πολέμου. Οι μέχρι σήμερα θυσίες θα πάνε χαμένες εάν η πολιτική του κατευνασμού δεν επανεξεταστεί και οι τακτικισμοί του Ερντογάν δεν αντιμετωπιστούν.

*Τα ενυπόγραφα κείμενα απηχούν τις απόψεις των συγγραφέων τους. Ο Ηρακλής Μήλλας είναι πολιτικός επιστήμονας, πολιτικός μηχανικός και μεταφραστής. Το κείμενό του πρωτοδημοσιεύτηκε στο Ahval και μεταφράστηκε από τον συγγραφέα για «ΤΑ ΝΕΑ» των Αθηνών.