Τι (δεν) συζήτησαν Πούτιν – Ερντογάν

Του Κώστα Ράπτη*

Πολιτικές πρωτοβουλίες για την επίλυση της ουκρανικής κρίσης δεν προέκυψαν κατά τη χθεσινή συνάντηση του Βλαντίμιρ Πούτιν με τον Ταγίπ Ερντογάν, όσο και αν ο τελευταίος πολύ θα επιθυμούσε να αναλάβει και πάλι η χώρα του τον μεσολαβητικό ρόλο που είχε την άνοιξη. Η πόρτα των διαπραγματεύσεων είναι κλειστή από όλες τις πλευρές, μολονότι ο ένοικος του Κρεμλίνου σχολίασε κρυπτικά “ποτέ μην λες ποτέ”.

Η πρόταση Πούτιν να δημιουργηθεί νέος αγωγός, ώστε η Τουρκία να καταστεί ο μεγαλύτερος διαμετακομιστής φυσικού αερίου και να σταθεροποιηθούν οι τιμές “χωρίς πολιτικές συνδηλώσεις”, ασφαλώς ξεχωρίζει. Πρόκειται για την αντιγραφή σε μεγάλη κλίμακα του μοντέλου που ήδη παρατηρείται στο πεδίο του εμπορίου αγαθών, με την ταυτόχρονη αύξηση τους τελευταίους μήνες τόσο των ρωσικών εξαγωγών προς την Τουρκία, όσο και των τουρκικών εξαγωγών προς την Ε.Ε., κατά παράκαμψη προφανώς των ευρωπαϊκών κυρώσεων κατά της Ρωσίας.

Στο φόντο της δολιοφθοράς η οποία έθεσε εκτός λειτουργίας τον αγωγό NordStream η Ρωσία έχει κάθε λόγο και να αναζητά εναλλακτικές οδεύσεις για το φυσικό αέριό της και να ανταμείβει οποιονδήποτε τρίτο έχει κρατηθεί εκτός του παιχνιδιού των κυρώσεων. Κυρίως, όμως, έχει κάθε λόγο να ασκεί πίεση στην ευρωπαϊκή πλευρά, εμφανίζοντας ως αναντικατάστατο το ρωσικό φυσικό αέριο, το οποίο απαρνούνται οι πολιτικές ηγεσίες των χωρών πρώην καταναλωτών. Αυτό το νόημα είχε η πρόσφατη διαβεβαίωση της Gazprom ότι ο αγωγός NordStream2 παραμένει λειτουργικός, παρά το πρόσφατο σαμποτάζ, και θα μπορούσε να τροφοδοτήσει την Γερμανία ανά πάσα στιγμή.

Σημειώνεται ότι ο Ρώσος πρόεδρος έκανε πρόσφατα λόγο, χωρίς να δώσει λεπτομέρειες, και για αποτυχημένη απόπειρα να πληγεί ο αγωγός TurkishStream στη Μαύρη Θάλασσα, γεγονός δηλωτικό της διάστασης ασφαλείας που υποκρύπτει οποιαδήποτε συζήτηση ενίσχυσης της τουρκο-ρωσικής ενεργειακής συνεργασίας.

Παράλληλα, Πούτιν και Ερντογάν με ικανοποίηση στάθηκαν στην πρόοδο των εργασιών του ρωσικής κατασκευής πυρηνικού σταθμού του Ακουγιού, η πρώτη τουρμπίνα του οποίου θα τεθεί σε λειτουργία τον ερχόμενο Μάιο, παραμονές των τουρκικών εκλογών. Ο Ταγίπ Ερντογάν δεν έκρυψε την αδημονία του να προχωρήσει το αντίστοιχο συζητώμενο πρότζεκτ και στη Σινώπη, καθώς η παρούσα ενεργειακή εξάρτηση αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα εμπόδια για να ξεδιπλωθούν πλήρως οι φιλοδοξίες της χώρας του.

Ακόμη περισσότερο, ο πρόεδρος της Τουρκίας εμφανίσθηκε αποφασισμένος να προωθήσει, στηριγμένος στο διπλωματικό κεφάλαιο το οποίο συσσώρευσε μεσολαβώντας τη συμφωνία για την εξαγωγή ουκρανικών σιτηρών, αντίστοιχη πρωτοβουλία και για τα ρωσικά σιτηρά. Τόσο ο ίδιος όσο και ο συνομιλητής του εμφανίσθηκαν ως επίδοξοι ευεργέτες του Τρίτου Κόσμου στηλιτεύοντας το γεγονός ότι οι προηγηθείσες εξαγωγές ουκρανικών σιτηρών κατευθύνθηκαν αποκλειστικά προς την Ευρώπη.

Όμως το σκηνικό της χθεσινής συνάντησης Πούτιν-Ερντογάν, της τέταρτης σε τρεις μήνες, είναι ίσως περισσότερο ενδιαφέρον και από το αντικείμενό της. Πρόκειται για την 6η Συνάντηση Κορυφής της Συνόδου για την Αλληλεπίδραση και την Οικοδόμηση Εμπιστοσύνης στην Ασία (CICA) στην Αστάνα του Καζακστάν, όπου παρέστησαν, πλην των Πούτιν και Ερντογάν, οι αρχηγοί άλλων δέκα κρατών (Αζερμπαϊτζάν, Λευκορωσία, Ιράν, Κατάρ, Κιργισία, Πακιστάν, Τατζικιστάν, Ουζμπεκιστάν, Παλαιστίνης και Καζακστάν), καθώς και οι αντιπρόεδροι Κίνας και Βιετνάμ.

Ο Πούτιν αναδείχθηκε σε πρωταγωνιστή της συνάντησης, πραγματοποιώντας παράλληλες συναντήσεις με τον Εμίρη του Κατάρ, σε μια φάση πολύπλευρης ενίσχυσης των σχέσεων της Ρωσίας με τις αραβικές μοναρχίες, με τους ηγέτες του Τατζικιστάν και της Κιργισίας, για την επίλυση των αποσταθεροποιητικών συνοριακών διαφορών των δύο αυτών κεντρασιατικών χωρών, καθώς και με τον πρόεδρο της Παλαιστιανιακής Αρχής, υπενθυμίζοντας τον ρόλο της Μόσχας ως συνεγγυητή των συνομιλιών για το Μεσανατολικό και ως σταθερού θιασώτη της “λύσης δύο κρατών”.

Ασφαλώς η λεπτότερη αποστολή του Πούτιν αφορούσε τη συνάντηση με τον Αζέρο πρόεδρο Ιλχάμ Αλίγιεφ, ο οποίος κατά τα λοιπά εξαίρει τη στρατηγική σχέση της χώρας του με τη Ρωσία, καθώς η ένταση στο Ναγκόρνο-Καραμπάχ δίνει ανεπιθύμητο για τη Μόσχα χώρο να παρεμβληθούν στον νότιο Καύκασο τόσο η Τουρκία όσο και η Ε.Ε., με τη πρόταση ανάπτυξης άοπλης αποστολής της. Η επιλογή της Τουρκίας να εξαρτήσει την πορεία εξομάλυνσης των σχέσεών της με την Αρμενία από την πρόοδο των συνομιλιών της τελευταίας με το Αζερμπαϊτζάν δίνει στο Μπακού την άνεση να επιδεικνύει αδιαλλαξία, ωστόσο από την άλλη σαφής υπήρξε η προειδοποίηση του Ιρανού προέδρου Ραϊσί προς τον Αλίγιεφ, κατά τη συνάντησή τους στην Αστάνα, ότι η Ισλαμική Δημοκρατία δεν θα μείνει απαθής σε περίπτωση αλλαγής συνόρων, γεωπολιτικών ανατροπών και ανάπτυξης ξένων δυνάμεων βορείως των συνόρων της.

Το Αζερμπαϊτζάν, εννοείται, επωφελείται και αυτό του τρέχοντος οικονομικού πολέμου, αυξάνοντας τις εισαγωγές ρωσικού αερίου, ώστε να… ανταποκριθεί καλύτερα στις ανάγκες της Ε.Ε.

Η Αστάνα (η οποία ξαναβρήκε το όνομά της μετά τη σύντομη μετονομασία της σε Νουρσουλτάν, προς τιμήν του προηγούμενου Καζάχου προέδρου Ναζαρμπάγιεφ) φιλοξένησε για ένα διήμερο όχι μόνο τη συνάντηση της CICA, αλλά και τη σύνοδο Ρωσίας-Κεντρικής Ασίας, καθώς και τη σύνοδο κορυφής της Κοινοπολιτείας Ανεξαρτήτων Κρατών. Και ενώ η CICA αποφάσισε τη μετεξέλιξή της σε διεθνή οργανισμό (πολλαπλασιάζοντας το θεσμικό πλέγμα συνεργασιών που αναπτύσσεται στο ευρασιατικό πεδίο), Πούτιν και Ερντογάν ανανέωσαν το ραντεβού τους για τη Σύνοδο των Τουρκικών Κρατών τον Νοέμβριο, στην οποία η Ρωσία συμμετέχει δυνάμει των Τατάρων, Μπασκίρων, Τσουβάσων, Νογκάι και λοιπών τουρανικών εθνοτήτων που συμπεριλαμβάνονται στον πληθυσμό της.

ΠΗΓΗ:capital.gr /ΦΩΤΟ ΑΡΧΕΙΟΥ