Η Κύπρος στο ΝΑΤΟ

Οι πάντες έχουν άποψη για το Κυπριακό, αλλά ελάχιστοι έχουν επισημάνει ότι η πρώιμη ένταξή της στο ΝΑΤΟ (ήδη από το 1960, όταν ιδρύθηκε η Κυπριακή Δημοκρατία), θα μπορούσε να έχει αποτρέψει τα δραματικά γεγονότα του 1974.

Η ένταξη της Κύπρου στο ΝΑΤΟ θα την καθιστούσε στρατιωτικοπολιτικό σύμμαχο των ΗΠΑ, της ηγέτιδος του δυτικού κόσμου, της Μεγάλης Βρετανίας, που διατηρούσε και διατηρεί σημαντικές βάσεις στη μεγαλόνησο, και της Ελλάδος, με την οποία θα αποτελούσαν ένα ισχυρό δίπολο. Αλλά ακόμα της Τουρκίας. Το τελευταίο έχει σημασία, διότι μία στρατιωτική επίθεση ενός μέλους του ΝΑΤΟ εναντίον ενός άλλου μέλους του ΝΑΤΟ μεσούντος του Ψυχρού Πολέμου θα ήταν πολιτικά αδιανόητη και στρατιωτικά αδύνατη.

Το γιατί η Κύπρος δεν εντάχθηκε τότε στο ΝΑΤΟ δεν έχει αναλυθεί επαρκώς. Οι τριτοκοσμικές και φιλοσοβιετικές τάσεις του προέδρου και αρχιεπισκόπου Μακαρίου, που του προσέδωσαν το προσωνύμιο «Κάστρο της Μεσογείου», δεν καλύπτουν όλο το εύρος της απάντησης.

Η αρνητική στάση της Σοβιετικής Ενώσεως μπορεί να άλλαζε με κάποια ανταλλάγματα. Ούτε μία τουρκική αντίδραση θα ήταν σε θέση να ακυρώσει την ένταξη, εάν το ζήτημα είχε τεθεί από ελληνικής πλευράς. Σε κάθε περίπτωση, η προοπτική αυτή ούτε καν ετέθη προς συζήτηση. Αυτά, όμως, ανήκουν στο παρελθόν.

Σήμερα η ακρωτηριασμένη Κύπρος απειλείται – όπως και η Ελλάδα – από την αναθεωρητική Τουρκία. Στην κοινότoπη αυτή διαπίστωση, η απάντηση πρέπει να είναι ρηξικέλευθη. Ο άξονας Ελλάς – Κύπρος – Ισραήλ είναι μία απάντηση. Σε αυτήν πρέπει να προτεθεί και η ένταξη της Κύπρου σε μία ισχυρή στρατιωτική συμμαχία, που θα τη θωρακίσει διά παντός.

Η πρώτη αντίρρηση στο εφικτό αυτής της πρότασης είναι η στάση της Τουρκίας. Η οποία θα προβάλει αμέσως veto, εάν δεν ικανοποιηθούν τα αιτήματά της. Εάν το ΝΑΤΟ και ειδικότερα οι ΗΠΑ αποφασίσουν ότι επιθυμούν την ένταξη της Κύπρου, είναι σε θέση να ασκήσουν πίεση στην Τουρκία να το δεχθεί, και διαθέτουν προς τούτο τους απαραίτητους μοχλούς. Oπως ακριβώς επέτυχαν την άμεση ένταξη της Σουηδίας και της Φινλανδίας παρά τον εκβιασμό που επεχείρησε να ασκήσει η Τουρκία.

Το πιθανότερο είναι ότι η Τουρκία, στο ζήτημα της Κύπρου, θα απαιτήσει τη νομιμοποίηση της κατοχής του βορείου τμήματος της μεγαλονήσου υπό κάποιον μανδύα διζωνικής συνομοσπονδίας, αλλά και η κυπριακή πλευρά θα έχει ισχυρά επιχειρήματα να το αποτρέψει. Θα μπορούσε πάντως να ενταχθεί υπό αναστολή και το βόρειο τμήμα στο ΝΑΤΟ, μέχρις ότου επιλυθεί το Κυπριακό με τρόπο που να εξυπηρετεί τα ελληνικά εθνικά συμφέροντα.

Υπάρχει άλλωστε ομόφωνη απόφαση της κυπριακής βουλής για υποβολή αίτησης ένταξης στο εταιρικό σχήμα Partnership for Peace, αλλά έχει μείνει νεκρό γράμμα.

Σε κάθε περίπτωση, ακόμα και με την έναρξη της σχετικής συζήτησης, με την υποβολή αιτήματος προς το ΝΑΤΟ, η Κύπρος θα είναι ασφαλέστερη.

*Ο Μελέτης Η. Μελετόπουλος είναι διδάκτωρ Οικονομικών και Κοινωνικών Επιστημών Πανεπιστημίου Γενεύης. Από τις εκδόσεις Καπόν κυκλοφορεί το βιβλίο του «Παναγιώτης Κανελλόπουλος: Ο πολιτικός, ο διανοούμενος και η εποχή του»./ Τα ενυπόγραφα κείμενα απηχούν τις απόψεις των συγγραφέων τους.