Οργανωμένο ιερό ελληνικού τύπου της Πτολεμαϊκής περιόδου στην Γεροσκήπου

Στα θεμέλια ενός μεγάλου ιερού συγκροτήματος της Ελληνιστικής περιόδου, το οποίο δυστυχώς έτυχε συστηματικής αποξήλωσης στο παρελθόν (κρηπίδα-ανωδομή), παραπέμπουν με σχετική βεβαιότητα τα κατάλοιπα, που έχουν εντοπιστεί στη θέση Παχύαμμος (Τεμ. 223) του Δήμου Γεροσκήπου.
Σημερινή ανακοίνωση του Τμήματος Αρχαιοτήτων Κύπρου αναφέρει ότι η έρευνα στον συγκεκριμένο χώρο έχει αρχίσει από το 2015, με μικρές δοκιμαστικές τομές αρχικά και με εντατικοποίηση των ερευνών το τελευταίο διάστημα. Η τελευταία φάση των ερευνών ολοκληρώθηκε πρόσφατα.
Στην θέση Παχύαμμος (Τεμ. 223) του Δήμου Γεροσκήπου διεξάγεται ανασκαφική διερεύνηση από το Τμήμα Αρχαιοτήτων, υπό τη διεύθυνση του Αρχαιολογικού Λειτουργού δρα Ευστάθιου Ράπτου, στο πλαίσιο οικοδομικού προγράμματος για την ανέγερση ξενοδοχειακής μονάδας. (σ.σ: της Αρχιεπισκοπής Κύπρου).

                                        Η σειρά των δωματίων από τα Βορειοδυτικά

Από τις κατόψεις των κτηρίων, όπως αυτές διαγράφονται από την μέχρι σήμερα έρευνα, εξάγεται, σύμφωνα με το Τμήμα Αρχαιοτήτων «το συμπέρασμα ότι το ιερό περιλαμβάνει ένα ναό ελληνικού τύπου, ¨περίστυλο εν παραστάσιν¨, με περίβολο, ο οποίος καταλαμβάνει τη νοτιοανατολική πλευρά του συγκροτήματος».
Στη βορειοανατολική πλευρά του ναού, σημειώνεται, διαμορφώνεται μεγάλο αίθριο, πιθανότατα περίστυλο με σειρές δωματίων στις πλευρές του (εκ των οποίων έχει ανασκαφεί πλήρως η ανατολική και τμήματα της βόρειας και της δυτικής), όπου η έρευνα θα συνεχίσει.
Στη βορειοδυτική γωνία του αίθριου αποκαλύφθηκε συμπαγές λίθινο θεμέλιο κατασκευής, σχεδόν τετράγωνης κάτοψης, το οποίο κατά πάσαν πιθανότητα ανήκει σε δεξαμενή, αφού σε αυτήν καταλήγει ένα αποσπασματικά σωζόμενο υδραγωγείο (μακρύς τοίχος με κατάλοιπα λίθινων και πήλινων αγωγών).
Το υδραγωγείο διατρέχει το τεμάχιο από βορειοανατολικά προς νοτιοδυτικά, και έχει αποκαλυφθεί στο μεγαλύτερο του τμήμα. Σε σημείο της διαδρομής του, στα βόρεια του ιερού, διαμορφώνεται δεύτερο λίθινο συμπαγές θεμέλιο δεξαμενής. Πάνω στο λίθινο υπόστρωμά της διασώζεται μέρος του υδραυλικού κονιάματος που κάλυπτε τον πυθμένα της δεξαμενής. Από το σημείο αυτό διέρχονται πήλινοι αγωγοί, που έχουν εντοπισθεί στις δύο στενές πλευρές της δεξαμενής. Οι αγωγοί προεκτείνονται κατά μήκος της διαδρομής του υδραγωγείου.
Αν και είναι πολύ πρόωρο να δοθεί ερμηνεία των ευρημάτων, η αρχιτεκτονική διάταξη και η τυπολογία της κάτοψης των οικοδομημάτων του συγκροτήματος παραπέμπει, επισημαίνει το Τμήμα Αρχαιοτήτων Κύπρου, «σε οργανωμένο ιερό ελληνικού τύπου, το οποίο ιδρύθηκε κατά τη διάρκεια της Πτολεμαϊκής περιόδου, πιθανότατα σε θέση προϋπάρχοντος ιερού, για το οποίο έχουν εντοπιστεί κάποιες ενδείξεις. Οι υδραυλικές εγκαταστάσεις που ανακαλύπτονται υποδεικνύουν αυξημένη ανάγκη και χρήση μεγάλων ποσοτήτων νερού, γεγονός που επιτρέπει να υποθέσουμε την ύπαρξη άλσους και κήπων, σε σχέση με τις λατρείες στο χώρο, όπως συνηθιζόταν κατά την αρχαιότητα».

                                    Η λίθινη βάση δεξαμενής με ορατούς στα δύο άκρα τοίχους υδραγωγείου. 

Οι απόψεις που παρατίθενται πιο πάνω είναι προκαταρκτικές και μόνο η συνέχεια των ερευνών και η μελέτη των ευρημάτων, θα επιτρέψουν την εξαγωγή ασφαλέστερων συμπερασμάτων για το σημαντικό αυτό αρχαιολογικό σύνολο, προστίθεται.
Η ίδια ανακοίνωση αναφέρει ότι σε πρόσφατη διαβούλευση του Τμήματος Αρχαιοτήτων με τον Αρχιεπίσκοπο Χρυσόστομο Β’ « υπήρξε συμφωνία, όπως ο αρχαιολογικός χώρος διαφυλαχθεί ως ενότητα, μαζί με το φυσικό του περιβάλλον και τη ζώνη προστασίας της παραλίας, σε απόσταση ασφαλείας από την ανάπτυξη και μέσα σε ζώνη πρασίνου, ή αίθριο χώρο». Επίσης, το Τμήμα Αρχαιοτήτων προτίθεται να συμπληρώσει την ανασκαφική έρευνα και την πλήρη αποκάλυψη των αρχαιολογικών καταλοίπων.
Έχει, επίσης, αποφασισθεί ότι τα οποιαδήποτε σχέδια, χωροταξικά, αρχιτεκτονικά και στατικά (ισογείων και υπογείων) εκπονηθούν, θα πρέπει να γίνουν σε στενή συνεργασία με το Τμήμα Αρχαιοτήτων και να είναι προσαρμοσμένα με τα νέα ευρήματα ώστε να εγγυώνται τη διατήρηση της ενότητας του αρχαιολογικού χώρου και την εναρμονισμένη συνύπαρξη του με την ανάπτυξη. O αρχαιολογικός χώρος θα πρέπει να είναι προσβάσιμος για επίσκεψη από το κοινό και θα πρέπει να διασφαλιστεί καθεστώς προστασίας, που θα αποκλείει οποιοδήποτε ενδεχόμενο επέκτασης/προσθήκης οικοδομών εντός αυτού στο μέλλον.

*Την περασμένη βδομάδα ο δημοσιογράφος Κώστας Νάνος είχε αποκαλύψει στον “Πολίτη” επιστολή για το θέμα της διευθύντριας του Τμήματος Αρχαιοτήτων, δρ . Μαρίνας Σολομίδου-Ιερωνυμίδου προς τον Δήμο Γεροσκήπου.

Υπενθυμίζεται ότι στο χώρο της ανασκαφής η Αρχιεπισκοπή Κύπρου σχεδιάζει με ξένο επενδυτή να προχωρήσει στην ανέγερση πύργων με πολυτελή διαμερίσματα και ξενοδοχείο 5 αστέρων, μέχρι και τεχνητό νησί απέναντι από το τεμάχιο με τις αρχαιότητες.
Ως γνωστόν , στις 4 Οκτωβρίου 2017, το Υπουργικό Συμβούλιο με απόφασή του αποχαρακτήρισε το τεμάχιο από Αρχαίο Μνημείο Πίνακα «Β», κάτι που προκάλεσε την έκπληξη του Τμήματος Αρχαιοτήτων, που υποστήριξε ότι για πρώτη φορά ανακαλείται περιοχή, που κηρύχθηκε αρχαίο μνημείο, ενώ βρίσκονται σε εξέλιξη ανασκαφές.