Οι δύο τελευταίες εκθέσεις του γ.γ. του ΟΗΕ και η παράκαμψη της ΔΔΟ
Δύο ενδιαφέρουσες αναλύσεις δημοσιεύτηκαν χθες , Κυριακή, με θέμα τις εκθέσεις του Γενικού Γραμματέα του ΟΗΕ , Αντόνιο Γκουτέρες, προς το Συμβούλιο Ασφαλείας για τις Καλές Υπηρεσίες (Κυπριακό) και την Ειρηνευτική Δύναμη (ΟΥΝΦΙΚΥΠ)
Μηχανορραφίες για τη βάση λύσης «Παιγνίδι» Στιούαρτ στα μέτρα της Άγκυρας και στο ψήφισμα Σ.Α-Ενοχλημένη η Λευκωσία
Του Παύλου Κ. Ξανθούλη*
Παράθυρο στις «τουρκικές ιδέες», επιχειρεί σύμφωνα με πληροφορίες της «Κ» να ανοίξει, ο Κόλιν Στιούαρτ, στο πλαίσιο του ψηφίσματος για την ΟΥΝΦΙΚΥΠ, κάτι που εκ των πραγμάτων λειτουργεί υποστηρικτικά στην προσπάθεια της Άγκυρας αφενός για οριστική απαλλαγή, από το πλαίσιο διζωνικής δικοινοτικής ομοσπονδίας (ΔΔΟ) και αφετέρου για την εγκαθίδρυση ενός περιγράμματος συνεργασίας μεταξύ δύο χωριστών οντοτήτων, στην Κύπρο. Σύμφωνα με τις ίδιες πληροφορίες, ο ειδικός αντιπρόσωπος του ΟΗΕ πρωτοστάτησε προωθώντας αναφορά στο προσχέδιο ψηφίσματος, σύμφωνα με την οποία, το Σ.Α «καλωσορίζει την παρουσίαση των νέων ιδεών των δύο ηγετών». Γίνεται κατανοητό ότι με την εν λόγω αναφορά, είχε επιχειρηθεί ευθεία «εισαγωγή» στο ψήφισμα και των ιδεών που απέστειλε ο Ερσίν Τατάρ ανήμερα της τουρκικής εισβολής στον Πρόεδρο Αναστασιάδη, αξιώνοντας λύση δύο χωριστών κρατών. Αν και η εν λόγω αναφορά φαίνεται να έχει τελικά απαλειφθεί-κάτι για το οποίο ίδρωσε η Λευκωσία-η προώθησή της από τον Κόλιν Στιούαρτ δίνει σαφές δείγμα προθέσεων και φέρεται να έχει ενοχλήσει (σ.σ δικαίως) την κυπριακή Κυβέρνηση. Ως επίσης και η ενημέρωση σύμφωνα με την οποία, ο ειδικός αντιπρόσωπος του γ.γ δεν έχασε ευκαιρία στις διμερείς του επαφές να επισημάνει ότι η ΔΔΟ δεν μπορεί να προχωρήσει, επιστρατεύοντας τις θέσεις της Άγκυρας και του ψευδοκράτους, που απορρίπτουν την εν λόγω συμφωνημένη βάση λύσης του Κυπριακού.
Και η γενικότερη όμως εικόνα των συζητήσεων, πριν από λίγες μέρες, στο Συμβούλιο Ασφαλείας, δεν επιτρέπει παρερμηνείες. Όπως είμαστε σε θέση να γνωρίζουμε, οι προβολείς επικεντρώθηκαν στο εμπόριο μεταξύ των δύο μερών στην Κύπρο, ως επίσης και στη συνεργασία τους στο μεταναστευτικό, φωτογραφίζοντας ένα πλέγμα συνεργασίας δύο οντοτήτων (βλέπε πιο κάτω), που θα συνδιαχειρίζονται ζητήματα κρατικής αρμοδιότητας. Στην εξίσωση της διμερούς συνεργασίας θα πρέπει μάλιστα να συνυπολογιστούν και κάποιες αναφορές του προσχεδίου ψηφίσματος, που θα συζητηθεί αύριο Δευτέρα στο Σ.Α, στην αναθεωρημένη του μορφή. Συγκλίνουσες πληροφορίες αναφέρουν ότι οι εν λόγω αναφορές του προσχεδίου ψηφίσματος, κάνουν λόγο για δικοινοτική συνεργασία σε σχέση με τις «προκλήσεις στο μεταναστευτικό» στο ζήτημα των κλιματικών αλλαγών, της υγείας, του εγκλήματος και άλλων τομέων που αν και ανήκουν στην αρμοδιότητα του κράτους, παραπέμπονται τεχνηέντως στα δύο μέρη, δημιουργώντας μια εικόνα διφυούς κρατικής υπόστασης, με ό,τι αυτό συνεπάγεται. Ομοίως και επί του εδάφους, καθώς όπως έχουμε δημοσιεύσει, ο ΟΗΕ επικεντρώνεται στις τεχνικές επιτροπές, επιστρατεύοντας συμφωνία των εκπροσώπων Αναστασιάδη-Τατάρ (Μαυρογιάννη-Ολγκούν) για «απομόνωση του έργου των τεχνικών επιτροπών από την ευρύτερη πολιτική δυναμική για το Κυπριακό», κάτι που αναφέρει ο ίδιος ο Γκουτέρες στην πρόσφατη έκθεσή του. Με άλλα λόγια, οι τεχνικές επιτροπές θα λειτουργούν αυτόνομα και όχι υποστηρικτικά στις προσπάθειες επίλυσης του Κυπριακού, υποκαθιστώντας εν πολλοίς τη διαδικασία των απευθείας συνομιλιών και θα αποτελέσουν βασικό όχημα στο πλαίσιο συνεργασίας δύο οντοτήτων.
Γίνεται λοιπόν κατανοητό, ότι όλες οι εξελίξεις στο Κυπριακό περιστρέφονται, με τη συμβολή του Κόλιν Στιούαρτ, προς την κατεύθυνση διμερούς συνεργασίας, κάτι που ενισχύει το αφήγημα της Άγκυρας και αποκλίνει από το αντίστοιχο αφήγημα της ελληνοκυπριακής πλευράς για λύση ΔΔΟ.
Αναστασιάδης -Τατάρ και στο μέσον ο Κόλιν Στιούαρτ
Με βάση τα δεδομένα όπως είχαν διαμορφωθεί ενώ γράφονταν αυτές οι γραμμές, η Λευκωσία, εν μέσω των τρικλοποδιών Στιούαρτ, έδειχνε να έχει καταφέρει να διασφαλίσει κάποιες αξιοσημείωτες αναφορές στο ψήφισμα, οι οποίες αν και θα έπρεπε, δεν ήταν «αυτονόητες»:
- Στο ζήτημα της περίκλειστης Αμμοχώστου, το αναθεωρημένο προσχέδιο ψηφίσματος φέρεται να αναφέρει ότι δεν έχουν εισακουστεί οι εκκλήσεις του Σ.Α για άμεση αναστροφή (immediate reversal) των ενεργειών της Τουρκίας. Κάτι για το οποίο το Σ.Α εκφράζει «βαθιά λύπη», παραπέμποντας και στα ψηφίσματα 550 και 789. Σύμφωνα με τις πληροφορίες μας, τις κυπριακές θέσεις σε σχέση με το ζήτημα της Αμμοχώστου στήριξαν η Ινδία και η Κίνα.
- Στο ζήτημα της βάσης λύσης του Κυπριακού και παρά τις μηχανορραφίες του ειδικού αντιπροσώπου του γ.γ, το αναθεωρημένο προσχέδιο κάνει λόγο για διαρκή, περιεκτική και δίκαιη λύση, στη βάση της διζωνικής δικοινοτικής ομοσπονδίας, με πολιτική ισότητα. Αναφέρεται τόσο στο ψήφισμα 1251 (1999), όσο και στο 716 (1991). Υπενθυμίζεται ότι οι πρόσφατες εκθέσεις του γ.γ ΟΗΕ, τόσο για την ΟΥΝΦΙΚΥΠ, όσο και για τις Καλές Υπηρεσίες, είχαν εξαφανίσει την εν λόγω συμφωνημένη βάση λύσης του Κυπριακού.
Η έγκριση του υπό συζήτηση και διαμόρφωση ψηφίσματος του Σ.Α αναμένεται την προσεχή Πέμπτη 28 Ιουλίου.
Υποδείξεις από ΗΠΑ, Μεξικό και Αλβανία…
Σε συζήτηση που έγινε πριν από λίγες μέρες στο Συμβούλιο Ασφαλείας αναφορικά με το αρχικό προσχέδιο ψηφίσματος για την ΟΥΝΦΙΚΥΠ, ο Μόνιμος Αντιπρόσωπος του Μεξικού είχε υποστηρίξει ότι είναι απαράδεκτο να εμποδίζονται διελεύσεις μεταναστών στην Πράσινη Γραμμή και να μην εξετάζονται αιτήσεις πιθανών δικαιούχων ασύλου, αιχμές οι οποίες αφορούν στην ελληνοκυπριακή πλευρά. Στην πραγματικότητα, ο Μεξικανός Μ,Α φέρεται να πήρε το ριμπάουντ των αιχμών της πρόσφατης έκθεσης Γκουτέρες, ο οποίος είχε κατηγορήσει ευθέως την ελληνοκυπριακή πλευρά για «απωθήσεις» (pushback), κάτι που όπως πληροφορούμαστε επαναλάμβανε σε επαφές του ο Κόλιν Στιούαρτ.
Παράλληλα, ο Μ.Α της Αλβανίας αισθάνθηκε, όπως πληροφορούμαστε, την ανάγκη να θέσει θέμα ενίσχυσης των εμπορικών συναλλαγών, προκειμένου να ενισχυθεί η τουρκοκυπριακή κοινότητα και παράλληλα και η εμπιστοσύνη μεταξύ των δύο πλευρών. Στο ίδιο ζήτημα σύμφωνα με πληροφορίες μας, παρενέβη και ο Μ.Α των ΗΠΑ, ο οποίος εξέφρασε «ανησυχία» για το εμπόριο, το οποίο επίσης τυγχάνει «αξιοποίησης» με στόχο την εγκαθίδρυση ενός καθεστώτος συνεργασίας μεταξύ δύο οντοτήτων, που διαβιούν δίπλα-δίπλα.
Σημειώνεται ότι τα ζητήματα του εμπορίου των Τουρκοκυπρίων μέσω της Πράσινης Γραμμής, όσο επίσης και η σύσταση διμερούς μηχανισμού διαχείρισης του μεταναστευτικού (με την Τουρκία εκτός κάδρου ευθυνών), τείνουν να καταστούν τα δύο βασικά εργαλεία στα οποία επενδύουν τα Ηνωμένα Έθνη, προσβλέποντας στη συνεργασία δύο οντοτήτων.
Σημειώνεται ότι το υπό διαμόρφωση προσχέδιο ψηφίσματος αποφεύγει να αναφερθεί σε «απευθείας εμπόριο», ή σε «απομόνωση» των Τουρκοκυπρίων, στην οποία όμως είχε φροντίσει να αναφερθεί ευθέως στην παράγραφο 53 της πρόσφατης έκθεσής του, ο Αντόνιο Γκουτέρες, δίνοντας σαφές στίγμα προθέσεων. Ο κ. Γκουτέρες είχε επίσης υποδείξει από τον περασμένο Δεκέμβριο, ότι «εκκρεμούν οι αποφάσεις για το κατάλληλο μέσο για συνεχή συζήτηση (decisions on a proper vehicle for ongoing discussion remain pending)» αναφορικά με τη συνδιαχείριση των μεταναστευτικών ροών.
ΠΗΓΗ: “Καθημερινή” Κύπρου
Κυπριακό δύο οντοτήτων το νέο, πλέον, αφήγημα
Οι διεργασίες στην έδρα των Ηνωμένων Εθνών ενόψει του ψηφίσματος για την ανανέωση της θητείας της ΟΥΝΦΙΚΥΠ, που αναμένεται να υιοθετηθεί την ερχόμενη Πέμπτη, 28 Ιουλίου, χαρακτηρίζονται από τη «στροφή» του Διεθνούς Οργανισμού στο Κυπριακό. Τα στελέχη του ΟΗΕ που ασχολούνται με το Κυπριακό, επιχειρούν να διαμορφώσουν ένα «νέο γίγνεσθαι» στο για χρόνια άλυτο πρόβλημα, προσεγγίζοντας μια θεώρηση, που συνδέεται με τις «επί του εδάφους πραγματικότητες». Είναι σαφές από τις δυο εκθέσεις του Γενικού Γραμματέα, Αντόνιο Γκουτέρες, προς το Συμβούλιο Ασφαλείας για τις Καλές Υπηρεσίες (Κυπριακό) και την Ειρηνευτική Δύναμη (ΟΥΝΦΙΚΥΠ), ότι αναδεικνύεται η συνεργασία των δυο οντοτήτων στο νησί.
Είναι προφανές πως γίνεται συστηματικά και μεθοδικά αποσύνδεση της βάσης από το Κυπριακό. Ο διεθνής Οργανισμός στοχεύει να βρεθεί «κοινό έδαφος», μεταξύ των εκατέρωθεν θέσεων. Της θέσης της ελληνικής πλευράς για Διζωνική Δικοινοτική Ομοσπονδία και της τουρκικής για δυο κράτη. Η μη αναφορά, στις εκθέσεις, σε πάγιες αποφάσεις του διεθνούς Οργανισμού επιβεβαιώνει πως το Κυπριακό κινείται πλέον στην τροχιά μιας μορφής συνομοσπονδίας, σε τροχιά δύο κρατών. Αλλά και στο υπό διαμόρφωση ψήφισμα για την ΟΥΝΦΙΚΥΠ ενώ γίνεται αναφορά στα ψηφίσματα και στη μορφή της λύσης, όταν φθάνει στο διά ταύτα, γίνεται λόγος για μια «ελεύθερη συζήτηση» για να βρεθεί «κοινή βάση».
Όπως συναφώς πληροφορούμαστε, ο Ειδικός Αντιπρόσωπος των Ηνωμένων Εθνών στην Κύπρο, Κόλιν Στιούαρτ, κατά τις επαφές του στην έδρα του διεθνούς Οργανισμού φέρεται να έχει αναφέρει πως ενόψει του γεγονότος ότι η τουρκική πλευρά απορρίπτει την, υπό συζήτηση για χρόνια, μορφή λύσης, αυτή εκ των πραγμάτων θεωρείται ότι έχει ξεπερασθεί. Αυτές οι αναφορές παραπέμπουν εν πολλοίς στο νέο αφήγημα για την εξεύρεση «κοινού εδάφους». Τα Ηνωμένα Έθνη, ωστόσο, παρουσιάζονται προσεκτικά, όπως και χώρες που πρωταγωνιστούν στις διεργασίες. Δεν λένε πως απορρίπτουν τη βάση της λύσης, αλλά σημειώνουν ότι είναι θέμα των δυο πλευρών. Γι’ αυτό και η παραίνεση «πάτε και βρέστε τα…»
Πρώτο, το θέμα της λεγόμενης απομόνωσης των Τουρκοκυπρίων, ένα διαχρονικό αφήγημα της τουρκικής πλευράς. Στην έκθεση του Γ.Γ. γίνεται αναφορά σε «απομόνωση», στο ψήφισμα, ωστόσο, φαίνεται πως θα περιγράφεται χωρίς να κατονομάζεται. Τι είναι το αφήγημα τώρα; Γίνεται λόγος για επιδείνωση της οικονομικής κατάστασης των Τουρκοκυπρίων. Διατυπώνεται ο ισχυρισμός (και στη διάρκεια των συζητήσεων αλλά φαίνεται θα περιληφθεί και στο ψήφισμα), ότι δήθεν διαπιστώνεται έλλειψη «ελεύθερου εμπορίου», διά μέσου της «γραμμής» (των οδοφραγμάτων), υποστηρίζοντας πως δυσχεραίνει την εμπιστοσύνη μεταξύ των δυο πλευρών. Υπενθυμίζεται ότι στην έκθεση του Γ.Γ. γίνεται λόγος για «παρεμπόδιση πρόσβασης στο εμπόριο», αφήνοντας αιχμές κατά της Κυπριακής Δημοκρατίας.
Όχι τυχαία, ο Γ.Γ. σημειώνει πως «με ανησυχεί ότι, ως αποτέλεσμα, το οικονομικό χάσμα μεταξύ των δύο πλευρών θα συνεχίσει να διευρύνεται, μια κατάσταση που τροφοδοτεί τη δυσαρέσκεια και τη δυσπιστία μεταξύ των δύο κοινοτήτων, επιτείνει την αποξένωση των δύο τμημάτων της νήσου και ενθαρρύνει την παράνομη διακίνηση μέσω της νεκρής ζώνης και προς τις δύο κατευθύνσεις….». Είναι σαφές πως το θέμα του εμπορίου, τίθεται σε μια βάση «διασυνοριακής» συνεργασίας, δυο οντοτήτων ενώ για τις οικονομικές δυσχέρειες των Τουρκοκυπρίων (οι Ε/κ δεν έχουν;) εμμέσως φορτώνεται στη Λευκωσία.
Δεύτερο, το μεταναστευτικό, το οποίο εργαλειοποιεί η Τουρκία, φαίνεται να κεφαλαιοποιείται στο πεδίο των Ηνωμένων Εθνών. Σημειώνεται πως στις συζητήσεις, αναδεικνύεται η πρόταση για τη δημιουργία μηχανισμού διαχείρισης του μεταναστευτικού. Ένας κοινός μηχανισμός, Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων, που θα διαχειρίζεται τις μεταναστευτικές ροές και τα όποια προβλήματα προκύπτουν. Μια παραλλαγή αυτής της πρότασης εισηγείται και ο κατοχικός ηγέτης Ερσίν Τατάρ. Ο εγκάθετος της Άγκυρας στις προτάσεις του προτείνει τη σύσταση Επιτροπής, με τη συμμετοχή «αξιωματούχων» των δυο πλευρών, για αντιμετώπιση της παράτυπης μετανάστευσης μέσω ενός κοινού μηχανισμού και επιδεικνύοντας σεβασμό στις συμβάσεις των Η.Ε. για τους πρόσφυγες. Είναι σαφές πως ασκείται πίεση στην Κυπριακή Δημοκρατία και με τις ροές και τις κατηγορίες για τη διαχείριση, που γίνεται για να αποδεχθεί τη δημιουργία μηχανισμού.
Παράλληλα και ταυτόχρονα με την ανάδειξη αυτών των δυο ζητημάτων και υποβαθμίζοντας στις συζητήσεις το θέμα των παράνομων ενεργειών της κατοχικής Τουρκίας στην Αμμόχωστο (στο ψήφισμα ενισχύθηκε στο λεκτικό), στη μεγάλη εικόνα βρίσκονται και οι Τεχνικές Επιτροπές. Η λειτουργία τους έχει υποκαταστήσει και τη διαδικασία του Κυπριακού και την ουσία. Με ευθύνη της Λευκωσίας, που επιμένει στην πολιτική του κατευνασμού, την πολιτική του «καλού παιδιού».
Ενοχλημένη με τη στάση Στιούαρτ η Λευκωσία
Στη Λευκωσία, παρουσιάζονται ενοχλημένοι με τη στάση του Ειδικού Αντιπρoσώπου των Ηνωμένων Εθνών, Κόλιν Στιούαρτ. Μετά από μια περίοδο ανεκτικότητας και υποβάθμισης των ενεργειών του, φαίνεται πως και με τις εκθέσεις και με τα όσα ακούγονται ότι λέγει στις επαφές του στη Νέα Υόρκη, η Λευκωσία δεν κρύβει την ενόχλησή της. Υπήρξαν ευκαιρίες στο πρόσφατο παρελθόν για να συστήσουν την προσοχή, αλλά δεν το έπραξαν και τώρα τα βρίσκουν μπροστά τους. Υπενθυμίζεται ότι από την αρχή επιχείρησε να προωθήσει μια προσέγγιση για συζήτηση μεταξύ των «δυο πλευρών» θεμάτων «χαμηλής πολιτικής» ενώ κινήθηκε στη λογική των «δυο οντοτήτων».
Αλβανία και Μεξικό μπήκαν μπροστά για να προωθηθεί νέα προσέγγιση!
Το Λονδίνο, έχοντας ρόλο «αρμόδιου» για το Κυπριακό στο Συμβούλιο Ασφαλείας, «διευθύνει» και τις συζητήσεις ενώ για μία ακόμη φορά σε ανοικτές συνόδους, οι Βρετανοί διπλωμάτες αποφεύγουν να τοποθετούνται. Υπάρχουν άλλοι, προφανώς που μπορούν να εκφράσουν τις απόψεις τους. Οι ίδιοι, όπως υποστηρίζουν, ακούνε, σημειώνουν και θα παρουσιάσουν ενώπιον του Συμβουλίου Ασφαλείας, την ερχόμενη Δευτέρα νέο προσχέδιο ψηφίσματος για την ανανέωση της θητείας της ΟΥΝΦΙΚΥΠ, για έξι ακόμη μήνες.
Σύμφωνα με πληροφορίες, στη συνεδρίαση του Συμβουλίου Ασφαλείας, την περασμένη Τετάρτη, 20 Ιουλίου, ο Αλβανός Μόνιμος Αντιπρόσωπος, ζήτησε τον λόγο και ανέπτυξε το θέμα της λεγόμενης απομόνωσης των Τουρκοκυπρίων. Ανέφερε ότι θα παρουσιάσει διατύπωση για το διακοινοτικό εμπόριο. Είπε πως εκφράζει την ανησυχία του για εμπόδια που τίθενται (;!) στο εμπόριο (σ.σ. ένθεν κακείθεν της γραμμής Αττίλα). Πρόσθεσε δε πως διαπιστώνονται και καθυστερήσεις στις διελεύσεις από τα οδοφράγματα. Αμέσως μετά τον λόγο πήρε ο Μόνιμος Αντιπρόσωπος των Ηνωμένων Πολιτειών, που ανέπτυξε το ίδιο αφήγημα και επιχειρηματολογία.
Στην ίδια σύνοδο, ο Μόνιμος Αντιπρόσωπος του Μεξικού, αναφέρθηκε στο μεταναστευτικό και φέρεται να ήταν ιδιαίτερα επικριτικός για τη διαχείριση που γίνεται από την Κυπριακή Δημοκρατία. Χωρίς να λαμβάνει υπόψη τις ιδιαιτερότητες, αλλά και το γεγονός ότι διοχετεύονται μεταναστευτικές ροές προς τις ελεύθερες περιοχές, με βάση σχεδίου από την κατοχική Τουρκία, ισχυρίσθηκε πως η Λευκωσία δεν τηρεί τους κανόνες του Διεθνούς Δικαίου. Δεν εξετάζονται μία προς μία οι περιπτώσεις για την παραχώρηση ασύλου, όπως σημείωσε. Οι τοποθετήσεις αυτές δεν είναι άσχετες με το γεγονός ότι κάποιοι θέλουν να επικεντρωθούν οι συζητήσεις στα δύο αυτά ζητήματα.
ΠΗΓΗ: “Ο Φιλελεύθερος”
Τα ενυπόγραφα κείμενα απηχούν τις απόψεις των συντακτών τους
