Ξύπνησαν οι τραγικές μνήμες του 1974 στο Παρατηρητήριο Κολοκασίδη και στον Τύμβο
ΕΠΙ ΤΟΥ ΕΔΑΦΟΥΣ ΑΠΟ ΤΟ ΠΑΡΑΤΗΡΗΤΗΡΙΟ ΚΟΛΟΚΑΣΙΔΗ
στην Περιοχή Ευθύνης του 386 Τάγματος Πεζικού και συγκεκριμένα στο Παρατηρητήριο του Φ. «ΚΟΛΟΚΑΣΙΔΗ».
β. Σκοπός
Σκοπός της ενημέρωσης είναι να σας γίνει μια βασική τοπογραφική ενημέρωση καθώς επίσης και μια σύντομη εξιστόρηση σημαντικών ιστορικών γεγονότων που συνδέονται άμεσα με την περιοχή αυτή.
- ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΣ
α. ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ ΒΟΡΡΑ
Ο Βορράς βρίσκεται στην κατεύθυνση που σας δείχνει ο δείκτης. Διέρχεται από το ΥΨ. 905 επί της οροσειράς του ΠΕΝΤΑΔΑΚΤΥΛΟΥ όπου είναι χαραγμένη η σημαία του τούρκου εισβολέα και του Ψευδοκράτους που δημιούργησε με τη δύναμη των όπλων.
β. ΜΕΜΑΚΡΥΣΜΕΝΟΣ ΟΡΙΖΟΝΤΑΣ
Κατ΄ ευθείαν εμπρός, δεσπόζει η οροσειρά του ΠΕΝΤΑΔΑΚΤΥΛΟΥ, με τις ακόλουθες χαρακτηριστικές κορυφές από δυτικά προς ανατολικά:
(1) ΥΨ. ΒΟΥΝΟ ΤΟΥ ΠΑΠΑ (Το μικρό στο άκρο αριστερά).
(2) ΥΨ. ΚΟΡΝΟΣ (Αμέσως ανατολικά του προηγούμενου).
(3) ΥΨ. ΚΥΠΑΡΙΣΣΟΒΟΥΝΟ (Η ψηλότερη κορυφή με 1024 μ. υψόμετρο – κεραίες του παράνομου σταθμού ΒΑΥRAK).
(4) ΥΨ. ΓΟΜΑΡΙΣΤΡΑ
(5) ΥΨ. ΠΡΟΦΗΤΗΣ ΗΛΙΑΣ (κεραίες τηλεπικοινωνιών)
(6) ΥΨ. ΑΓΙΟΣ ΙΛΑΡΙΩΝΑΣ (δυτικά διάβασης ΑΓΥΡΤΑΣ)
(7) ΥΨ. ΑΣΠΡΗ ΜΟΥΤΤΗ (ανατολικά διάβασης ΑΓΥΡΤΑΣ).
(8) ΥΨ. ΑΛΩΝΑΓΡΑ
(9) ΥΨ. 905 (Σημαία Ψευδοκράτους).
(10) ΥΨ. ΚΑΚΟΣΚΑΛΑ
(11) ΥΨ. ΒΟΥΦΑΒΕΝΤΟ (όπου βρίσκεται και το ομώνυμο κάστρο)
(12) Κορυφή ΠΕΝΤΑΔΑΚΤΥΛΟΣ (5 χαρακτηριστικές κορυφές).
(13) ΥΨ. ΒΟΥΝΟ ΤΟΥ ΑΡΜΕΝΗ
(14) ΥΨ. ΓΙΑΗΛΑΣ
Ακόμη δεξιότερα στο βάθος διακρίνονται τα ΥΨ. ΚΑΝΤΑΡΑΣ.
Πίσω σας διακρίνεται η οροσειρά του ΤΡΟΟΔΟΥΣ.
γ. ΕΓΓΥΣ ΟΡΙΖΟΝΤΑΣ
Στην εγγύτερη περιοχή, από δυτικά προς ανατολικά διακρίνονται:
(1) Το ινστιτούτο Γενετικής και Νευρολογίας
(2) Το Αεροδρόμιο Λευκωσίας το οποίο είναι εκτός λειτουργίας και βρίσκεται στην νεκρή ζώνη
(3) Το ΥΨ. ΣΥΤΑ (με τις κεραίες)
(4) Η περιοχή ΚΟΥΔΕΛΛΟΠΕΤΡΕΣ (άσπρα κτίρια στα δέντρα όπου βρισκόταν το Στρατόπεδο του 11ου Τακτικού Συγκροτήματος της Εθνικής Φρουράς)
(5) Το ΥΨ. 159 όπου βρίσκεται η Σχολή ΓΡΗΓΟΡΙΟΥ. Στο δασωμένο που βρίσκεται Βόρεια της Σχολής βρίσκεται το παλαιό Στρ/δο της ΕΛΔΥΚ (1960 – 1974).
(6) Οι ΨΑΡΟΤΑΒΕΡΝΕΣ που βρίσκονται ανατολικά της Σχολής ΓΡΗΓΟΡΙΟΥ (παλαιές ταβέρνες που βρίσκονταν στην περιοχή πριν το 1974).
(7) Τα κοιμητήρια ΜΑΡΩΝΙΤΩΝ – ΒΡΕΤΤΑΝΩΝ – ΟΡΘΟΔΟΞΩΝ. (βρίσκονται και τα 3 εντός της νεκρής ζώνης, σήμερα λειτουργεί μόνο το Βρετανικό).
(8) Τα υψώματα ΔΙΔΥΜΟΙ ΛΟΦΟΙ και Υψ.165 βόρεια των κοιμητηρίων.
(9) Το παλαιό Στρατόπεδο της ΤΟΥΡΔΥΚ που βρίσκεται στο δασωμένο στο βάθος, βόρεια των κοιμητηρίων.
(10) Το ΥΨ.182 με τις 2 τουρκικές σκοπιές
(11) Το ΑΡΜΕΝΙΚΟ κοιμητήριο.
(12) Πίσω μας βρίσκονται τα Υψώματα ΜΟΝΤ ΠΑΡΝΑΣ και ΜΑΚΕΔΟΝΙΤΙΣΣΑΣ.
δ. ΚΑΤΟΙΚΗΜΕΝΟΙ ΤΟΠΟΙ
Επί της οροσειράς του ΠΕΝΤΑΔΑΚΤΥΛΟΥ από δυτικά προς ανατολικά, διακρίνονται τα χωριά ΣΥΣΚΛΗΠΟΣ, ΑΓ. ΕΡΜΟΛΑΟΣ, ΠΙΛΕΡΙ, ΦΩΤΤΑ, ΚΡΗΝΙ, ΑΓΥΡΤΑ, ΔΙΚΩΜΟ, ΣΙΓΧΑΡΙ (Σημαία Ψευδοκράτους), ΒΟΥΝΟ, ΚΟΥΤΣΟΒΕΝΤΗΣ και ΚΥΘΡΕΑ.
Εγγύτερα προς εμάς, στα αριστερά μας βρίσκεται το χωριό ΓΕΡΟΛΑΚΚΟΣ (με την βιομηχανική περιοχή) και μπροστά μας τα προάστια της κατεχόμενης Λευκωσίας, ΚΙΟΝΕΛΙ – ΜΙΝΤΖΕΛΙ – ΟΡΤΑΚΙΟΓΙΟΥ τα οποία είναι ενωμένα.
Βόρεια του ΟΡΤΑΚΙΟΓΙΟΥ, στο βάθος διακρίνεται το παράνομο Πανεπιστήμιο Εγγύς Ανατολής (New East). Δεξιά σας φαίνονται οι οικισμοί του ΑΓ. ΔΟΜΕΤΙΟΥ και ΑΓ. ΠΑΥΛΟΥ που βρίσκονται στις ελεύθερες περιοχές.
- ΕΧΘΡΙΚΕΣ ΔΥΝΑΜΕΙΣ
α Στην περιοχή βρίσκονται οι ακόλουθες δυνάμεις του Τουρκικού Στρατού Κατοχής:
(1) Το Μ/Κ ΣΠ της ΤΟΥΡΔΥΚ με το 1ο Μ/Κ Τάγμα βόρεια του υδατοφράκτη ΚΙΟΝΕΛΙ, το 2ο Μ/Κ Τάγμα εντός του Χ. ΚΙΟΝΕΛΙ και μία Α/Κ Μοίρα Μέσου Πυροβολικού βόρεια του Χ. ΚΙΟΝΕΛΙ.
(2) Σύνταγμα Πυροβολικού, βορειοανατολικά του Χ. ΚΙΟΝΕΛΙ με 2 Ρ/Μ Μοίρες Μέσου Πυροβολικού (των 203χιλ και 155χιλ) και μία Μοίρα Πολλαπλών Εκτοξευτών Πυραύλων (Τ-122).
(3) Το 1ο Τάγμα Πεζικού του 49 Συντάγματος Πεζικού που βρίσκεται ανατολικά του Χ. ΓΕΡΟΛΑΚΚΟΣ, το οποίο είναι υπεύθυνο για την επιτήρηση της περιοχής απέναντι από τον τομέα ευθύνης της Μονάδας. Η έδρα του Λόχου Τ/Φ του 1ου Τάγματος Πεζικού που επανδρώνει τις σκοπιές που είναι απέναντί μας, βρίσκεται στις ΨΑΡΟΤΑΒΕΡΝΕΣ, ανατολικά της Σχολής ΓΡΗΓΟΡΙΟΥ.
(4) Ο Λόχος Υποστηρίξεως του 1ου ΤΠ / 49 ΣΠ που βρίσκεται στο παλαιό Στρ/δο της ΤΟΥΡΔΥΚ (βόρεια των νεκροταφείων).
β Απέναντι μας βρίσκονται οι ακόλουθες σκοπιές των ΤΔΚ:
(α) TF15 – στην οροφή της Σχολής ΓΡΗΓΟΡΙΟΥ (μη επανδρωμένη από τον Απρίλιο του 2015, οπότε και εγκαταστάθηκε θερμική κάμερα παρατήρησης).
(β) TF18 – σκοπιά οδοφράγματος πλησίον του ΜΑΡΩΝΙΤΙΚΟΥ νεκροταφείου (επανδρωμένη).
(γ) Σκοπιά επί του Υψ. 165 (μη επανδρωμένη).
(δ) TF 20Α (πάνω) και TF 20Β (κάτω), επί του Υψ.182 (επανδρώνεται μόνο η TF 20Α με 2 οπλίτες).
- ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΓΕΓΟΝΟΤΑ
α. Μάχη Διεθνούς Αεροδρομίου Λευκωσίας
Η μάχη αυτή έλαβε χώρα στις 23 Ιουλίου 1974 και ήταν από τις πλέον ένδοξες της σύγχρονης ελληνικής ιστορίας.
Το πρωί της 23η Ιουλίου 1974, η Α’ Μοίρα Καταδρομέων του Ελληνικού Στρατού, πήρε διαταγή να κινηθεί και να μεταβεί στο Αεροδρόμιο Λευκωσίας με αποστολή να το διατηρήσει πάση θυσία.
Στο Αεροδρόμιο υπήρχαν άνδρες της 33ης Μοίρας Καταδρομών και μία Διμοιρία με Σμηνίτες της 419 ΜΠΑ (Μοίρας Προστασίας Αεροδρομίων) της ΕΦ. Οι Τουρκικές Δυνάμεις ήταν επιπέδου Συντάγματος με Μ/Κ Πεζικό και Άρματα Μάχης, ενισχυόμενες με πυρά όλμων και ΠΒ.
Οι μάχες που διεξήχθησαν ήταν σφοδρότατες. Οι λυσσαλέες επιθέσεις των Τούρκων δεν τελεσφόρησαν λόγω της παλικαριάς και του σθένους που επέδειξαν οι λιγοστοί υπερασπιστές του Αεροδρομίου.
Την ίδια ημέρα και μετά από διαταγή του ΓΕΕΦ, το Αεροδρόμιο παραδόθηκε στην Ειρηνευτική Δύναμη, στον έλεγχο της οποίας βρίσκεται μέχρι σήμερα.
Οι δικές μας απώλειες ήταν ένας νεκρός και ένας τραυματίας. Οι απώλειες των Τούρκων ήταν πολλαπλάσιες, όμως ο ακριβής αριθμός δεν έγινε ποτέ γνωστός.
β. Μάχη της ΕΛΔΥΚ
(1) Στις 12 Αυγούστου 1974 η κυρίως δύναμη της ΕΛΔΥΚ βρισκόταν στους χώρους διασποράς της κοντά στην περιοχή της Μακεδονίτισσας. Στο Στρατόπεδο είχαν μείνει 2 Λόχοι με αποστολή να αμυνθούν της περιοχής.
(2) Στις 14 Αυγούστου 1974 ξεκίνησε η δεύτερη φάση της τουρκικής εισβολής. Το πρωί της ίδιας μέρας το Στρ/δο της ΕΛΔΥΚ δέχτηκε επίθεση η οποία και αντιμετωπίστηκε με επιτυχία. Οι Τούρκοι συνέχισαν την επίθεση τους και την επόμενη μέρα στις 15 Αυγούστου 1974, χωρίς όμως να καταφέρουν να καταλάβουν το Στρατόπεδο.
(3) Η μεγαλύτερη επίθεση των Τούρκων έγινε το μεσημέρι της 16ης Αυγούστου 1974. Αυτή τη φορά η επίθεση υποστηριζόταν από αεροπορία, άρματα μάχης και πυρά ΠΒ. Το Στρατόπεδο ισοπεδώθηκε κυριολεκτικά από τους βομβαρδισμούς. Οι άνδρες της ΕΛΔΥΚ παρά το μαχητικό σθένος που διέθεταν ήταν αδύνατο να συνεχίσουν να αντιστέκονται. Αλλά και αυτή ακόμη η απαγκίστρωση τους και η αποχώρηση από το στρατόπεδο ήταν εγχείρημα πολύ επικίνδυνο. Η απαγκίστρωση θα γινόταν υπό την πίεση του εχθρού και κάτω από το φως της μέρας. Ήταν έτσι μοιραία εκτεθειμένοι στον εχθρό καθώς θα ανηφόριζαν προς την Σχολή Γρηγορίου χωρίς κάλυψη πυροβολικού ή Αεροπορίας.
(4) Όταν στις 1300 Ω της ίδιας ημέρας, δόθηκε διαταγή απαγκίστρωσης, μέσα σε ένα πανδαιμόνιο πυρός και μπροστά στα άρματα που έμπαιναν στο στρατόπεδο, τουλάχιστον 80 άνδρες της ΕΛΔΥΚ βρήκαν τον θάνατο. Οι υπόλοιποι μόλις πρόλαβαν και ανηφόρισαν προς το Ύψωμα της Σχολής Γρηγορίου και άλλοι έμειναν αυτόβουλα μέσα στο στρατόπεδο πολεμώντας μέχρι εσχάτων.
γ. Καταδρομέας Εμμανουήλ Μπικάκης
(1) Στο χώρο αυτό μπροστά μας γράφτηκε ακόμη μια ηρωική σελίδα στην ιστορία του έθνους.
(2) Κατόπιν προφορικής διαταγής του ΓΕΕΦ 1 ομάδα Α-Τ ΠΑΟ 90 χιλ. της Α’ Μοίρας Καταδρομών, τέθηκε υπό διοίκηση του 212 ΤΠ το οποίο επάνδρωνε την περιοχή και τάχθηκε επί του ΥΨ. ΚΟΛΟΚΑΣΙΔΗ περί την 16:00 ώρα της 16ης Αυγ 1974. Η ομάδα αυτή δέχθηκε επίθεση από εχθρικό ΟΥΜΑ (4 άρματα). Ο Καταδρομέας Μπικάκης διασκόρπισε τα 8 συνολικά βλήματά του σε διάφορα σημεία επί του Υψ. ΚΟΛΟΚΑΣΙΔΗ και Υψ. ΣΥΤΑ. Στην προσπάθειά του αυτή, αποκόπηκε από την υπόλοιπη του Ομάδα η οποία τον θεωρούσε νεκρό. Εκτελώντας 6 διαδοχικές βολές από διαφορετικά σημεία, κατάφερε να καταστρέψει 2 τουρκικά άρματα Μ47. Τα εναπομείναντα άρματα τράπηκαν σε φυγή προς το Βορρά.
(3) Οι Τούρκοι στρατιώτες βλέποντας τον θάνατο μπροστά τους έτρεξαν να καλυφτούν εντός της Σχολής Γρηγορίου. Ο Μπικάκης εκτέλεσε άλλες 2 βολές με τα εναπομείναντα του βλήματα. Η πρώτη στο ισόγειο της Σχολής και η δεύτερη στον πρώτο όροφο, προκαλώντας έτσι περεταίρω απώλειες στον εχθρό. Η ηρωική ενέργεια του Καταδρομέα Μπικάκη και των συναδέλφων του είχε σαν αποτέλεσμα να σταματήσει η επέκταση και η είσοδος των Τούρκων εισβολέων στην δυτική Λευκωσία καθώς και η κατάληψη του Αεροδρομίου Λευκωσίας.
- ΕΠΙΛΟΓΟΣ
α. Αγαπητοί προσκεκλημένοι,
αποτελεί ύψιστη τιμή στην Μονάδα μου να φυλάττει τον χώρο αυτό, τις σύγχρονες Θερμοπύλες του Ελληνισμού. Οι ηρωικές πράξεις, η λεβεντιά των πεσόντων και των αγωνιστών της ΕΛΔΥΚ και της ΕΦ σε αυτόν τον τιμημένο χώρο προσδίδουν και το μέγεθος των υποχρεώσεων μας έναντι της πατρίδας καθώς η σκέψη μας είναι κοντά τους.
β. Εδώ έχει τελειώσει η ενημέρωση σας και είμαι στην διάθεσή σας για τυχόν ερωτήσεις.
Ο Αρχηγός Ε.Φ, Αντιστράτηγος Δημόκριτος Ζερβάκης, σε ανάρτηση στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης έγραψε: ” Αποτίουμε φόρο τιμής και ευγνωμοσύνης στους Ήρωες της ΕΛΔΥΚ. Ανανεώνουμε τις ελπίδες μας για διακρίβωση της τύχης των αγνοουμένων της».
ΣΤΟΝ ΤΥΜΒΟ ΜΑΚΕΔΟΝΙΤΙΣΣΑΣ
Της επιμνημόσυνης δέησης στον Τύμβο της Μακεδονίτισας χοροστάτησε ο Μητροπολίτης Κύκκου & Τυλληρίας, Νικηφόρος. Μετά την κατάθεση στεφάνων στο Μνημείο , κάτω από το οποίο ήταν θαμμένο πριν μερικά χρόνια το ελληνικό Noradlas, έγινε η ακόλουθη ενημέρωση από αξιωματικό της Εθνικής Φρουράς:
ΤΟΠΟΓΡΑΦΙΚΗ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ
” Ο Βορράς βρίσκεται στην κατεύθυνση που καταδικνύεται από τον δείκτη ήτοι, στην κατεύθυνση που διέρχεται όπως βλέπεται στα δεξιά σας από το κατεχόμενο χωριό Βουνί που βρίσκεται στις νότιες καταπτώσεις της οροσειράς του Πενταδακτύλου, όπου είναι χαραγμένη η σημαία του Τούρκου Εισβολέα και του Ψευδοκράτους που δημιούργησε παράνομα με την δύναμη των όπλων.
* Δεξιά σας στο βάθος και Βόρεια, διακρίνεται η κατεχόμενη οροσειρά του Πενταδακτύλου.
* Πίσω και Ανατολικά σας, βρίσκεται η περιοχή της Μακεδονίτισσας και στην προέκταση, η πόλη της Λευκωσίας.
* Στα αριστερά σας και Νότια, διακρίνεται η ψηλότερη οροσειρά της Κύπρου, το Τρόοδος.
* Ευθεία μπροστά σας, διακρίνεται το Διεθνές Αεροδρόμιο Λευκωσίας, το οποίο από το 1974 είναι εκτός λειτουργίας, βρίσκεται εντός της νεκρής ζώνης και ελέγχεται από την Ειρηνευτική Δύναμη.
ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ –ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΟΥ ΚΟΙΜΗΤΗΡΙΟΥ «ΤΥΜΒΟΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΤΙΣΣΑΣ»
Σε αυτόν τον χώρο βρίσκονται τα κενοτάφια των Ελλαδιτών και Ελληνοκυπρίων Αξιωματικών και Οπλιτών που έπεσαν υπερασπιζόμενοι την εδαφική ακεραιότητα και ανεξαρτησία της Κυπριακής Δημοκρατίας κατά την Τουρική Εισβολή του 1974, καθώς επίσης και αυτών που έπεσαν ηρωικά στις μάχες της Μανσούρας τον Αύγουστο του 1964, όταν η Τουρκική Αεροπορία βομβάρδισε την περιοχή κατά την Τουρκοκυπριακή Ανταρσία εναντίον της Κυπριακής Δημοκρατίας.
Υπάρχουν 241 κενοτάφια εκ των οποίων τα 7 είναι ομαδικά και αντιστοιχούν σε 427 νεκρούς. Στο κοιμητήριο υπάρχουν και 174 οστά νεκρών των οποίων έχει εξακριβωθεί η ταυτότητά των με την μέθοδό του DNA. Το κοιμητήριο επεκτάθηκε πρόσφατα με την κατασκευή 1070 νέων κενοταφίων και είναι αυτά που βλέπεται στα αριστερά σας.
Ως ένδειξη ελάχιστου φόρου τιμής, η Πολιτεία ανήγειρε στο χώρο αυτό, το σεμνό μνημείο που βρίσκεται μπροστά σας.
ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΓΕΓΟΝΟΤΑ
Δύο σημαντικά ιστορικά γεγονότα είναι άρρηκτα συνδεδεμένα με την περιοχή αυτή που βρίσκεστε τώρα, τα οποία συνέβησαν το 1974:
α. Πρώτον: Η κατάρριψη τη νύχτα της 21ης προς την 22α Ιουλίου 1974 από φίλια πυρά, του ελληνικού αεροσκάφους ΝΟRATLAS ακριβώς σε αυτό το σημείο που στεκόμαστε.
β. Δεύτερον: Η μάχη του αεροδρομίου Λευκωσίας ,την 23η Ιουλίου 1974
ΚΑΤΑΡΡΙΨΗ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΑΕΡΟΣΚΑΦΟΥΣ NORATLAS
Tη νύχτα της 21ης Ιουλίου 1974, ενώ βρισκόταν από τις 20 Ιουλίου σε πλήρη εξέλιξη η βάρβαρη Τούρκικη Εισβολή, αεροσκάφη τύπου NORATLAS απογειώθηκαν από τη Σούδα της Κρήτης μεταφέροντας την Α’ Μοίρα Καταδρομών στην Κύπρο. Η όλη επιχείρηση , με την συνθηματική ονομασία «ΝΙΚΗ», είχε σαν κύρια χαρακτηριστικά με βάση το επιχειρησιακό περιβάλλον της εποχής, το παράτολμο της ενέργειας και την εξαιρετικά αυξημένη επικινδυνότητα της αποστολής, αφού τα αεροσκάφη ίπταντο μόλις 500 πόδια πάνω από τη θάλασσα, με απόλυτη σιγή ασυρμάτου και με όλα τα φώτα πλεύσεως σβηστά. Κατόπιν μιας δραματική πτήσεως, 13 από τα 15 αεροσκάφη έφθασαν στην Κύπρο χωρίς να γίνουν αντιληπτά από τους Τούρκους Εισβολείς. Οι φίλιες δυνάμεις που επάνδρωναν τα υψώματα γύρω από την Μακεδονίτισσα, δεν ενημερώθηκαν έγκαιρα για την άφιξή τους, με αποτέλεσμα να τα εκλάβουν ως εχθρικά και να τα προσβάλουν. Αυτό είχε σαν συνέπεια ένα αεροσκάφος να καταρριφθεί και οι επιβαίνοντες σε αυτό, πλήρωμα και καταδρομείς, να σκοτωθούν πλην ενός. Σκοτώθηκαν συνολικά 31 άνδρες. Άλλα 3 αεροσκάφη κατά την προσγείωση τους στο αεροδρόμιο Λευκωσίας έπαθαν σοβαρές ζημιές και δεν μπόρεσαν να απογειωθούν για να επιστρέψουν στην Κρήτη. Τελικός απολογισμός 2 νεκροί και 9 τραυματίες.
Μπροστά σας υπάρχει επιτύμβια πλάκα στην οποία αναγράφονται τα ονόματα των χειριστών του πληρώματος και των καταδρομέων του καταρριφθέντος αεροσκάφους. Μετά από απόφαση της Κυπριακής Κυβέρνησης, στον χώρο του μνημείου έγινε ανασκαφή σε 3 φάσεις, η οποία άρχισε στις 27 Ιουλίου 2015 και περατώθηκε στις 14 Ιουλίου 2016.
Κατά την δεύτερη φάση έγινε η ανασκαφή για ανεύρεση του αεροσκάφους και αναζήτηση των οστών (λειψάνων) των καταδρομέων που επέβαιναν στο καταρριφθέν αεροσκάφος «ΝΙΚΗ-4» . Οι ανασκαφές άρχισαν τον Αύγουστο του 2015 και περατώθηκαν τον Νοέμβριο του ίδιου έτους, με συμμετοχή ειδικών τμημάτων της Εθνικής Φρουράς και επιστημονικού προσωπικού , ανθρωπολόγων και αρχαιολόγων.
Κατά τις ανασκαφές, ανευρέθηκαν οστά που αντιστοιχούν σε 15 ηρωικά πεσόντες, προσωπικά αντικείμενα αυτών καθώς και τμήματα του αεροσκάφους. Σε ειδική τελετή που έγινε στις 4 Οκτωβρίου 2016, τα οστά παραδόθηκαν στην Ελληνική Δημοκρατία για παράδοση στις οικογένειες των και την ταφή των στην ιδιαίτερη τους πατρίδα με τις πρέπουσες τιμές και σύμφωνα με τις αρχές της Ορθόδοξης Πίστης μας για ανάπαυση των ψυχών τους.
Η τρίτη φάση αφορούσε την αποκατάσταση του χώρου, ο οποίος έχει ήδη επανέλθει στην αρχική του μορφή.
ΜΑΧΗ ΑΕΡΟΔΡΟΜΙΟΥ
Η μάχη του αεροδρομίου Λευκωσίας την 23η Ιουλίου 1974, ήταν από της πλέον σκληρές και ένδοξες της σύγχρονης ελληνικής ιστορίας, όπου οι Έλληνες μαχητές απέδειξαν την ιστορία τους και πρόσθεσαν ακόμα μια ηρωική σελίδα στην ένδοξη ιστορία του έθνους. Το πρωί της 23η Ιουλίου 1974, η Α’ Μοίρα Ελλήνων Καταδρομέων πήρε διαταγή να κινηθεί και να μεταβεί στο Αεροδρόμιο Λευκωσίας με αποστολή να το διατηρήσει πάση θυσία. Το Αεροδρόμιο υπερασπιζόταν από άνδρες τις 33ης Μοίρας Καταδρομών της Ε.Φ. και από μία Διμοιρία της ΕΛΔΥΚ με επικεφαλής Αξιωματικό βαθμού Υπολοχαγού. Οι Τουρκικές Δυνάμεις όντας πολυάριθμες επιτέθηκαν κατ’ επανάληψη με Πεζικό και Τεθωρακισμένα και έχοντας την υποστήριξη ισχυρού Πυροβολικού και Αεροπορίας.
Οι μάχες που διεξήχθησαν ήταν σφοδρότατες. Οι λυσσαλέες επιθέσεις των Τούρκων αποκρούσθηκαν η μία μετά την άλλη λόγω της παλικαριάς και του σθένους που επέδειξαν οι λιγοστοί υπερασπιστές του Αεροδρομίου. Οι Έλληνες καταδρομείς μαζί με τμήματα της Ε.Φ. κυριολεκτικά διέσωσαν το Αεροδρόμιο Λευκωσίας από την κατάληψη του από τους Τούρκους επιδρομείς, και το παρέδωσαν μετά από διαταγή του Γενικού Επιτελείου Εθνικής Φρουράς στις Ειρηνευτικές Δυνάμεις του ΟΗΕ.
Οι δικές μας απώλειες ήταν δύο νεκροί και ένας τραυματίας. Οι απώλειες των Τούρκων ήταν τεράστιες, όμως ο ακριβής αριθμός δεν έγινε ποτέ γνωστός.
Εδώ είναι χώρος με πνοή ελευθερίας, χώρος αναβάπτισης και αναπτέρωσης του ηθικού όλων των ελεύθερα σκεπτόμενων ανθρώπων, των πανανθρώπινων αξιών και ιδανικών, σύμβολο των αγώνων για την ελευθερία του ελληνικού πνεύματος και της χριστιανικής πίστης. Εδώ έχει συγκεντρωθεί η παλικαριά και η λεβεντιά του Ελληνικού Έθνους, των ηρώων που πολέμησαν για την εξασφάλιση των υπέρτατων και αδιαπραγμάτευτων ιδανικών για τα οποία αγωνίζονται διαχρονικά οι Έλληνες και όλοι ελεύθεροι άνθρωποι, της Πατρίδας, της Θρησκείας και της Οικογένειας.
20 Ιουλίου 1974: Όταν η Κύπρος μάτωσε… 48 χρόνια από την τουρκική εισβολή | Πανελλήνια Επιτροπή Γονέων & Συγγενών20 Ιουλίου 1974: Όταν η Κύπρος μάτωσε… 48 χρόνια από την τουρκική εισβολή | Πανελλήνια Επιτροπή Γονέων & Συγγενών Αδηλώτων Αιχμαλώτων & Αγνοουμένων Κυπριακής Τραγωδίας (agnooumenoi74.org) Κυπριακής Τραγωδίας (agnooumenoi74.org)
