Η ευθύνη της ελληνικής ιστορικής επιστήμης

Ένωση, Κύπρος-Ελλάδα, Μακάριος Γ', Ντιν Άτσεσον, Παπανδρέου Γεώργιος, Σχέδιο

“Στις 9 Ιουλίου 1964, διορισμένος από τον Τζόνσον ο Άτσεσον, πρότεινε στους Τούρκους εκείνο που δεν μπορούσε να τους δώσει, αλλά που θα τους οδηγούσε σε τέτοια αδιαλλαξία ώστε στο τέλος να μπορούσε να γίνει η Ένωση της Κύπρου με την Ελλάδα άνευ ουδεμιάς εδαφικής παραχωρήσεως στην Τουρκία”.

Του Άντη Ροδίτη*

Στο βιβλίο του Άκρως Απόρρητο – Ειδικού Χειρισμού, Λιβάνης 2008, σ. 84, ο Χρήστος Γ. Ζαχαράκις, πρώην πρέσβης της Ελλάδας στη Λευκωσία, γράφει ότι από το 1959 ο Μεντερές είχε πει στον Καραμανλή ότι ήξερε πως η Ένωση ήταν αναπόφευκτη αλλά προσπαθούσε να κάνει ό,τι μπορεί για τα συμφέροντα της πατρίδας του.

Ο πρέσβης Χρήστος Ζαχαράκις
Η διερεύνηση των λόγων για την κατάληξη του αγώνα της ΕΟΚΑ στις Συμφωνίες της Ζυρίχης, δηλαδή στην κυπριακή «ανεξαρτησία», χάνει κάθε ενδιαφέρον πλην εκείνου της ακαδημαϊκής, ιστορικής έρευνας, μπροστά στο μέγα γεγονός της ντε φάκτο Ένωσης της Κύπρου με την Ελλάδα δια της συγκρότησης της ελληνικής Μεραρχίας και της Εθνικής Φρουράς στην Κύπρο, το 1964.
Όπως μαρτυρά ο Νικόλαος Κουτσούκαλης (συνέντευξη στην Εστία 9, 10 και 11 Ιανουαρίου 2016), ιδιαίτερος γραμματέας τού τότε υπουργού Άμυνας της Ελλάδας Πέτρου Γαρουφαλιά, η έλευση στην Κύπρο της ελληνικής μεραρχίας πραγματοποιήθηκε σε συνεννόηση με τις κεφαλές του ΝΑΤΟ, τον Υπουργό Εθνικής Άμυνας της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γερμανίας von Hassel και τον Υπουργό Άμυνας των ΗΠΑ, Robert McNamara. Αντίσταση εναντίον της Ένωσης εκείνη την εποχή ασκούσε το ΑΚΕΛ με συμπαραστάτη τον Αρχιεπίσκοπο Μακάριο με κύριο, κοινό και κουτοπόνηρο σύνθημα το «Ενωσις ναι, ΝΑΤΟ όχι», το οποίο μόνο αφελείς μπορούσαν να πιστέψουν και μόνο υπερόπτες και ψευδοπατριώτες μπορούσαν να υιοθετήσουν. Οκτώβρη του 1964 έλεγε ακριβώς αυτό ο Αρχιεπίσκοπος Μακάριος στον κατάπληκτο Αναστάση Πεπονή: Και βέβαια θέλουμε την Ένωση, όμως να μην ανήκουμε στο ΝΑΤΟ!! (Αναστάση Πεπονή Τα γεγονότα και τα πρόσωπα, Λιβάνης 2002, σελίδα 89).
Με την Ελλάδα στρατιωτικά κυρίαρχη στην Κύπρο, άρχισαν στη Γενεύη, στις 9 Ιουλίου 1964, συνομιλίες μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας με μεσολαβητή τον πρώην Υπ. Εξ. των ΗΠΑ και ένα των κορυφαίων της αμερικανικής διπλωματίας, τον Ντιν Άτσεσον, με θέμα την Ένωση της Κύπρου με την Ελλάδα με αντάλλαγμα κάποιες εδαφικές παραχωρήσεις στην Τουρκία.
Την μαρτυρία του δημοσιογράφου του Observer, πρώην γραμματέα του βασιλιά Κων/νου, Philip Dean ή Γεράσιμου Τσιγάντες, αργότερα γερουσιαστή των Φιλελευθέρων στον Καναδά (διορίστηκε από τον Τρουντώ), ότι κατά συμβουλή του Ρόμπερτ Κέννεντυ εργοδότησε τον Ντην Άτσεσον την Άνοιξη του 1964 ως Νομικό Σύμβουλο της Ελλάδας, δεν δείχνει κανείς νεοέλλην ιστορικός επιστήμων διάθεση να διερευνήσει.
Την μαρτυρία δίνει ο ίδιος ο Τσιγάντες (Philip Dean) στο βιβλίο του I should have died, Atheneum, New York 1977, σελίδες 110-111. Εκεί περιγράφει, ανάμεσα σε άλλα, την αποστολή που του ανάθεσε ο Γεώργιος Παπανδρέου (τον οποίο συμβούλευσε ο πρίγκιπας Φίλιππος της Αγγλίας) να εργοδοτήσει στις ΗΠΑ έναν κατάλληλο άνθρωπο (τον Ντιν Άτσεσον τελικά) που θα μπορούσε να μιλήσει στον Πρόεδρο Λύντον Τζόνσον υπέρ των ελληνικών συμφερόντων.
Στις 9 Ιουλίου 1964, διορισμένος από τον Τζόνσον ο Άτσεσον, πρότεινε στους Τούρκους εκείνο που δεν μπορούσε να τους δώσει, αλλά που θα τους οδηγούσε σε τέτοια αδιαλλαξία ώστε στο τέλος να μπορούσε να γίνει η Ένωση της Κύπρου με την Ελλάδα άνευ ουδεμιάς εδαφικής παραχωρήσεως στην Τουρκία.

Ο Ντιν Άτσεσον
Αφού η Ελλάδα (Δημήτριος Νικολαρεΐζης) απέρριψε, ως ανεμένετο, κατηγορηματικά εκείνη την πρώτη «πρόταση» Άτσεσον, προτείνοντας η ίδια άλλα, ο Άτσεσον επανήλθε εξοργίζοντας στο απροχώρητο τους Τούρκους προτείνοντάς τους τώρα βάση μόνο 5% εδάφους της Κύπρου με ενοίκιο για… 50 χρόνια!
Εννοείται ότι εδώ δεν περιγράφονται στις λεπτομέρειές τους όλες οι συζητήσεις αλλά αναφέρονται μόνο οι επικεφαλίδες.
Η ουσία βρίσκεται στο γεγονός ότι στις 19 Αυγούστου 1964 ο βασιλιάς της Ελλάδος Κων/νος, ο πρωθυπουργός Γεώργιος Παπανδρέου, ο αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης Παναγιώτης Κανελλόπουλος, οι υπουργοί Άμυνας και Εξωτερικών, Γαρουφαλιάς και Κωστόπουλος, αφού συνόψισαν την κατάσταση σχετικά με τις αμερικανικές και τουρκικές θέσεις, το ισοζύγιο δυνάμεων κ.ά., αποφάσισαν ότι εκείνη ήταν η στιγμή που μπορούσε να πραγματοποιηθεί η Ένωση Κύπρου-Ελλάδος. Ήταν η τελευταία φορά που όλη η Ελλάδα, με όλες της τις δυνάμεις αποφάσιζε να διεκδικήσει δυναμικά τα εθνικά δίκαια και την ελευθερία της Κύπρου.
Την επομένη το πρωί, 20 Αυγούστου 1964, ο Πέτρος Γαρουφαλιάς βρισκόταν στη Λευκωσία και μετέφερε την πρόταση στον Αρχιεπίσκοπο Μακάριο, παρόντων του υπουργού Άμυνας της Κύπρου Πολύκαρπου Γιωρκάτζη, του υπουργού Εξωτερικών Σπύρου Κυπριανού κ.ά. Ακολούθησε γενικός ενθουσιασμός, πλην του Αρχιεπισκόπου, ο οποίος απέρριψε την πρόταση την επομένη 21 Αυγούστου 1964 κι εξαπέστειλε πίσω άπρακτο τον Γαρουφαλιά γυρίζοντας την πλάτη στην Ελλάδα.

Η δικαιολογία του Μακαρίου, όπως την αποκάλυψε επίσημα ο ίδιος στον Κρανιδιώτη (ανεπίσημα την διέδιδε ο ίδιος μαζί με το ΑΚΕΛ όπου μπορούσαν) ήταν ότι επρόκειτο για «συμπαιγνία» Ελλάδας-ΗΠΑ για επιβολή της διχοτόμησης (Νίκου Κρανιδιώτη, Ανοχύρωτη Πολιτεία, Εστία 1985, Πρώτος τόμος, σ. 228).
Ο Αρχιεπίσκοπος και Πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας κατηγορούσε τον Πρωθυπουργό της Ελλάδας Γεώργιο Παπανδρέου, τον αρχηγό της αξιωματικής αντιπολίτευσης Παναγιώτη Κανελλόπουλο, τον Ελληνικό Στρατό, συλλήβδην όλη την Ελλάδα, ότι συνωμοτούσε με τους Αμερικανούς σε βάρος της Κύπρου!
Η εκδοχή αυτή, ότι ο Αρχιεπίσκοπος Μακάριος «αντιστάθηκε» σε μια ελληνοαμερικανική «συνωμοσία» σε βάρος της Κύπρου παραμένει εδραιωμένη και αδιερεύνητη από την ελληνική ιστορική επιστήμη μέχρι σήμερα.
Μέσα σε τέτοιες συνθήκες ανάμιξης του ψέματος και της αλήθειας, του μύθου με την πραγματικότητα, που μόνο προσωπικά και κομματικά συμφέροντα υπηρετούν, αναμένεται να ορθοποδήσει ξανά ο ελληνισμός και με αυτογνωσία, φιλοπατρία και εντιμότητα να αντιμετωπίσει με επιτυχία τον ογκούμενο εις βάρος του ισλαμικό νέο-οθωμανισμό.
Ας βγει πρώτη μπροστά, με σοβαρότητα και ευθύνη η ιστορική επιστήμη, να φωτίσει τεκμηριωμένα τα γεγονότα και να μας απαλλάξει από τις φαντασιώσεις «αντίστασης» και τους απατεώνες που τις καλλιέργησαν σε βάρος της συνοχής του έθνους, υπέρ μόνο του δικού τους, ατομικού συμφέροντος.